Fluoryt

Fluoryt
	; Fluoryt z Włoch
	Wła?ciwo?ci chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	fluorek wapnia , CaF 2
Twardo?? w skali Mohsa	4
Przełam	muszlowy, łuskowy
Łupliwo??	doskonała, czterokierunkowa
Układ krystalograficzny	regularny
G?sto?? minerału	3,1?3,2 g/cm³
	Wła?ciwo?ci optyczne
Barwa	bezbarwny lub ro?ne barwy, wykazuje si? wyj?tkowo du?? zmienno?ci? zabarwienia, wielobarwno?? wykazuj? nawet pojedyncze okazy
Rysa	biała
Połysk	szklisty
Wspołczynnik załamania	1,433?1,448
	Dodatkowe dane
Szczegolne własno?ci	optycznie izotropowy
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Fluoryt ? szeroko rozpowszechniony minerał z gromady halogenkow .

Nazwa pochodzi od łac. fluere = płyn??, z powodu zdolno?ci tego minerału do obni?ania temperatur topnienia szeregu innych minerałow (zastosowanie fluorytu jako topnika opisał w roku 1529 Georgius Agricola ). Od jego nazwy pochodzi nazwa pierwiastka chemicznego ? fluoru oraz zjawiska fluorescencji ^[1].

Wła?ciwo?ci [ edytuj | edytuj kod ]

?wiecenie fluorytu poddanego działaniu promieni UV

Tworzy sze?cienne lub o?mio?cienne kryształy, osi?gaj?ce niekiedy du?e rozmiary. Cz?sto wyst?puje w postaci bli?niakow krzy?owych. Cz?sto tworzy naloty, naskorupienia i ?yły. Ładne kryształy wyst?puj? zazwyczaj w druzach w formie szczotek krystalicznych . W czystej formie jest bezbarwny; w przyrodzie jest zabarwiony na najro?niejsze kolory ? od ?ołtego, ro?owego, zielonego i niebieskiego a? po czarny. Niekiedy wykazuje barwne wst?gowanie podobne do agatu .

Wiele probek fluorytu wykazuje fluorescencj? w ?wietle UV ^[1].

Wyst?powanie [ edytuj | edytuj kod ]

Wyst?puje głownie w formie ?ył hydrotermalnych , gdzie zazwyczaj wyst?puje razem z minerałami kruszcowymi ołowiu , cynku i srebra , oraz w pegmatytach i skałach osadowych . Spotykany w skałach magmowych .

Miejsca wyst?powania:

Wielka Brytania ? wyj?tkowo pi?kne, zielone lub fioletowe sze?cienne kryształy.
Kanada ? Thuder Bay (niezwykłe kryształy wyst?puj? razem z ametystem ).
USA ? Illinois .
Niemcy ? Rudawy (kryształy miodowo?ołte).
Szwajcaria ? Masyw Gothard.
Włochy ? Tyrol i Sardynia .
W Polsce fluoryt jest spotykany w okolicach Kletna (w Masywie ?nie?nika ), Gorach Kaczawskich , w Gorach Izerskich i na Pogorzu Izerskim .

Zastosowanie [ edytuj | edytuj kod ]

jest stosowany w przemy?le szklarskim
do produkcji kwasu fluorowodorowego i wyrobu tworzyw sztucznych
w przemy?le ceramicznym
chemicznym (produkcja emalii)
optycznym (produkcja soczewek)
metalurgicznym ? jako topnik (produkcja aluminium )
ma du?e znaczenie naukowe i kolekcjonerskie
niekiedy bywa stosowany jako kamie? jubilerski lub ozdobny
słu?y jako materiał rze?biarski.

Struktura [ edytuj | edytuj kod ]

Fluoryt tworzy kryształy w układzie regularnym ?ciennie centrowanym (fcc), w ktorych liczba koordynacyjna jonow wapnia wynosi 8, a jonow fluoru 4. Sie? krystaliczna fluorytu jest wykorzystywana jako struktura odniesienia w krystalografii do opisywania kryształow zwi?zkow jonowych typu MX
2 ^[2]^[3]. Struktur? fluorytu maj? np. SrF
2 , BaF
2 , CdF
2 , HgF
2 , PbF
2 , ZrF
2 , HfF
2 , ZrO
2 , CeO
2 , ThO
2 , HfO
2 , PrO
2 , PaO
2 , UO
2 i PuO
2 ^[4]. Struktury zwi?zkow o wzorze M
2 X i budowie ?odwrotnej” do fluorytu, tj. ktorych miejsca kationow i anionow (oraz ich liczby koordynacyjne) s? zamienione, nosz? nazw? ?struktury antyfluorytu” ^[3]^[5]. Przykłady takich zwi?zkow to Be
2 C , Li
2 O , Na
2 O , K
2 O , Rb
2 O , Li
2 S , Na
2 S , Li
2 Se i Na
2 Se ^[4].

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ ^a ^b Langley, Richard H., Welch, Larry. Fluorine . ? Journal of Chemical Education ”. 60 (9), s. 759, 1983. DOI : 10.1021/ed060p759 .
↑ Antifluorite ( A
2 X ) and Fluorite ( AX
2 ) Structures . [w:] Electro Ceramics Web Course (NPTEL) [on-line]. nptel.ac.in. [dost?p 2017-06-22].
↑ ^a ^b fluorite structure , [w:] Richard R. Rennie Richard R. , Dictionary of Chemistry , wyd. 7, 2016, ISBN 978-0-19-178954-0 [dost?p 2017-06-22] ( ang. ) .
↑ ^a ^b Mirosław M. Handke Mirosław M. , Materiały dydaktyczne do wykładu pt. ?Krystalografia i krystalochemia”, AGH , 2013 . [Na podstawie m.in. M. Handke, M. Rokita, A. Adamczyk Krystalografia i krystalochemia dla ceramikow UWND i J. Chojnacki Elementy krystalografii chemicznej i fizycznej ]
↑ antifluorite structure , [w:] A Dictionary of Chemistry [dost?p 2017-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-19] ( ang. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Fluorite Mineral Data ( ang. )

[Langley1983-1] Langley, Richard H., Welch, Larry. Fluorine . ? Journal of Chemical Education ”. 60 (9), s. 759, 1983. DOI : 10.1021/ed060p759 .

[nptel-2] Antifluorite ( A
2 X ) and Fluorite ( AX
2 ) Structures . [w:] Electro Ceramics Web Course (NPTEL) [on-line]. nptel.ac.in. [dost?p 2017-06-22].

[DoC-3] fluorite structure , [w:] Richard R. Rennie Richard R. , Dictionary of Chemistry , wyd. 7, 2016, ISBN 978-0-19-178954-0 [dost?p 2017-06-22] ( ang. ) .

[Handke-4] Mirosław M. Handke Mirosław M. , Materiały dydaktyczne do wykładu pt. ?Krystalografia i krystalochemia”, AGH , 2013 . [Na podstawie m.in. M. Handke, M. Rokita, A. Adamczyk Krystalografia i krystalochemia dla ceramikow UWND i J. Chojnacki Elementy krystalografii chemicznej i fizycznej ]

[DoC2-5] antifluorite structure , [w:] A Dictionary of Chemistry [dost?p 2017-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-19] ( ang. ) .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]