El?bieta Krzesi?ska

El?bieta Krzesi?ska podczas pobytu w sanatorium w Busku-Zdroju 4 czerwca 2008
Data i miejsce urodzenia	11 listopada 1934 Młociny
Data i miejsce ?mierci	29 grudnia 2015 Warszawa
Informacje klubowe
Klub	Skra Warszawa
Dorobek medalowy
Reprezentacja   Polska Igrzyska olimpijskie złoto Melbourne 1956 lekkoatletyka ( skok w dal ) srebro Rzym 1960 lekkoatletyka ( skok w dal ) Mistrzostwa Europy srebro Belgrad 1962 skok w dal br?z Berno 1954 skok w dal Uniwersjada złoto Turyn 1959 skok w dal br?z Turyn 1959 bieg na 80 m przez płotki br?z Sofia 1961 skok w dal
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

El?bieta Maria Krzesi?ska , z domu Du?ska ps. Złota Ela (ur. 11 listopada 1934 w Młocinach , zm. 29 grudnia 2015 w Warszawie ^[1] ) ? jedna z najwybitniejszych polskich lekkoatletek , specjalistka skoku w dal , mistrzyni i wicemistrzyni olimpijska, rekordzistka ?wiata. Z powodzeniem uprawiała te? inne konkurencje - wygrywała zawody, ustanawiała rekordy Polski w skoku wzwy? i biegu na 80 m przez płotki. Nosiła charakterystyczny, długi blond warkocz, ktory był jej znakiem rozpoznawczym. Po zako?czeniu kariery sportowej praktykowała jako lekarz stomatolog.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Corka Jozefa. Od urodzenia do powstania warszawskiego mieszkała z rodzicami i dwoma bra?mi w Młocinach. W trakcie walk ich dom spłon?ł i rodzina musiała si? ewakuowa?. Po wyzwoleniu zamieszkali w Elbl?gu . Tu El?bieta Du?ska ucz?szczała do Gimnazjum i Liceum im. Kazimierza Jagiello?czyka w Elbl?gu i zdawała matur? ^[2] . W Elbl?gu te? rozpocz?ła si? przypadkowo jej kariera sportowa ? pod koniec roku szkolnego, z powodu licznych nieobecno?ci na lekcjach wf, nauczyciel oznajmił jej, ?e otrzyma od niego na ?wiadectwie pi?tk?, je?li przeskoczy poza narysowan? przez niego na piasku skoczni lini?. Skok zaliczeniowy wypadł znakomicie, wyl?dowała daleko poza lini?, co zwrociło na ni? szczegoln? uwag? nauczycieli i pozwoliło odkry? jej wyj?tkowy talent.

El?bieta Du?ska po maturze zdała egzaminy na Akademi? Medyczn? w Gda?sku ^[2] . Została lekarzem stomatologiem. W Gda?sku podczas studiow rozpocz?ła intensywny trening lekkoatletyczny. Od 1952 r. jej trenerem został tyczkarz i olimpijczyk Andrzej Krzesi?ski , z ktorym pobrali si? 1 stycznia 1955 roku.

Trzykrotnie startowała w igrzyskach olimpijskich: Helsinki (1952) , Melbourne (1956) , Rzym (1960) .

Podczas debiutu olimpijskiego w Helsinkach , w 1952 roku, mimo znakomitego skoku, s?dziowie sklasyfikowali j? dopiero na 12. miejscu. Przyczyn? degradacji polskiej zawodniczki był jej długi warkocz, ktory przy l?dowaniu, gdy miała odchylon? do tyłu głow?, pierwszy dotkn?ł piasku i zostawiał na nim długi ok. 60 cm ?lad. W tej niecodziennej sytuacji s?dziowie przerwali zawody, by rozwa?y? jak? odległo?? skoku jej uzna? ? od belki do pocz?tku ?ladu warkocza, czy do ?ladu ciała. Maj?c mało czasu i wobec ostrego protestu W?grow, orzekli, ?e ?warkocz jest cz??ci? ciała” i od odległo?ci, ktora dawała Polce 2. miejsce, odj?li ?warkoczowe”. Skutkiem tego zamiast na olimpijskim podium El?bieta Du?ska ?wyl?dowała” w Helsinkach na 12. miejscu ^[2] . Po tym finale w Polsce wywi?zała si? ?warkoczowa debata narodowa” ? słyszało si? hasło ?Du?ska, obetnij warkocz, bo nie chcemy traci? centymetrow!”, jak rownie? ?Du?ska, nie obcinaj warkocza, bo jest on własno?ci? narodu”. Po tych do?wiadczeniach Ela przed nast?pnymi igrzyskami przezornie skrociła warkocz.

Z igrzysk w Helsinkach pochodzi rownie? słynne zdj?cie, wykonane w trakcie skoku treningowego, na ktorym bosa ^[3] El?bieta z blond warkoczem szybuje nad piaskiem skoczni.

Na igrzyskach w Melbourne , w 1956 roku, El?bieta startowała ju? pod nazwiskiem Krzesi?ska i była bezkonkurencyjna ? w finale wyrownała własny rekord ?wiata ? 6,35 m, ustanowiła tym samym nowy rekord olimpijski i zdobyła złoty medal. Było to jedyne złoto dla Polski na tych igrzyskach. W Polsce zapanowała euforia, a ?Złota Ela” w Gda?sku była noszona na r?kach. Dostawała zewsz?d gratulacje, wiele z nich przechowuje do dzi?. Jeden z telegramow brzmiał: ?Przy d?wi?kach Jeszcze Polska nie zgin?ła, Bog zapła?!, Pyrkowie, Australia ”. Krzesi?ska była tak?e zgłoszona do biegu na 80 metrow przez płotki, jednak ta konkurencja odbywała si? niemal jednocze?nie ze skokiem w dal, wi?c ostatecznie zrezygnowała z wyst?pu na tym dystansie ^[4] .

Na dwa miesi?ce przed igrzyskami w Rzymie , w 1960 r., na zgrupowaniu w Spale , doznała kontuzji. Podczas wykonywania skoku pechowo uderzyła pi?t? ^[5] w wystaj?c? desk? skoczni, doznała ci??kiego stłuczenia ko?ci pi?towej. Powstał du?y niegoj?cy si? wysi?k. Uraz wył?czył j? zupełnie z treningu, przez kolejne tygodnie poruszała si? o kulach. Na dwa tygodnie przed igrzyskami, zdecydowała si? na bardzo ryzykowny zabieg, na likwidacj? wysi?ku i stanu zapalnego silnym na?wietlaniem promieniami RTG . Terapia poskutkowała i zawodniczka wyruszyła do Rzymu. W drodze kole?ankom z reprezentacji o?wiadczyła, ?e mimo wszystko zamierza zdoby? złoto i je?li si? to uda, to na kolanach wroci ze stadionu do wioski olimpijskiej. W dniu finałow pech dał zna? o sobie jeszcze raz. W porannych eliminacjach w pierwszych skokach łatwo uzyskała awans do finału. Wrociła wi?c do wioski, ale kolce ^[6] zostawiła w roztargnieniu przy bie?ni. Gdy po południu przybyła na stadion, by wzi?? udział w rozstrzygaj?cych skokach, okazało si?, ?e jej buty znikn?ły ^[7] i ?Złota Ela” nie ma w czym skaka?. W opresji poratował j? ?Adidas”, ktory awaryjnie, na pro?b? Tadeusza Starzy?skiego , trenera Jozefa Szmidta i kadry trojskoczkow , wypo?yczył jej na czas finału, o dwa numery za du?e, m?skie kolce sprinterskie. Mimo tych wszystkich zdarze?, osłabiona kontuzjami i w butach z zawini?tymi noskami El?bieta Krzesi?ska na rzymskich igrzyskach skoczyła drugi wynik i została wicemistrzyni? olimpijsk?. Złoto w Rzymie zdobyła Wira Krepkina , ktorej w tym sukcesie znacz?co dopomogła sama Krzesi?ska ? od pocz?tku finału Krepkina miała kłopot z dobraniem rozbiegu i zwrociła si? o pomoc do Polki. Krzesi?ska, ktora na ten czas miała oddane dłu?sze skoki, doradziła rywalce, co zrobi? by poprawi? rozbieg. Rada okazała si? skuteczna, bowiem Krepkina w kolejnym skoku (6,29 m) idealnie ?trafiła w desk?”, przeskoczyła ?Złot? El?” (6,27 m) i zdobyła złoty medal olimpijski. Po zawodach w polskiej reprezentacji ?artowano, ?e Ela nie wygrała, bo pewnie nie chciała zedrze? sobie kolan w drodze do wioski olimpijskiej.

Na Mistrzostwach Europy El?bieta Krzesi?ska zdobyła dwa medale: br?zowy w Bernie 1954 i srebrny w Belgradzie 1962 . W Sztokholmie w 1958 nie startowała, gdy? w tym roku urodziła cork?.

Była rekordzistk? ?wiata w skoku w dal (6,35 m) (1956).

Wielokrotnie zdobywała mistrzostwo Polski w wielu konkurencjach: skoku w dal (1952, 1953, 1954, 1957, 1959, 1962, 1963), w biegu na 80 m przez płotki (1957) oraz w pi?cioboju (w 1953 i 1962). Ustanawiała rekordy Polski we wszystkich tych konkurencjach, jak rownie? w skoku wzwy? .

Rekordy ?yciowe ^[8] :

• skok w dal ? 6,35 m (20 sierpnia 1956, Budapeszt i 27 listopada 1956, Melbourne )
• bieg na 100 metrow ? 12,1 s (18 sierpnia 1962, Elbl?g )
• bieg na 200 metrow ? 25,7 s (7 sierpnia 1954, Budapeszt)
• bieg na 80 m przez płotki ? 11,0 s (1 lipca 1961, Pozna? )
• skok wzwy? ? 1,625 m (28 sierpnia 1955, Olecko ).

Była zawodniczk? klubow: Spojnia Gda?sk (1949-1956), LKS Sopot (1957-1960), SLA Sopot-Spojnia Gda?sk (1961-1963) i Skra Warszawa (1964-1965).

Jan Mulak , tworca polskiego Wunderteamu lekkoatletycznego lat 50. i 60., zwykł mowi?, ?e to El?bieta Krzesi?ska, a nie Irena Szewi?ska była najwi?kszym ?e?skim talentem lekkoatletycznym, jaki spotkał w swoim ?yciu ^[9] .

Zwyci??yła w Plebiscycie Przegl?du Sportowego w 1956 na najwybitniejszego sportowca Polski. W tym plebiscycie zajmowała te?: w 1954 ? 7. miejsce, w 1957 ? 8. miejsce, a w 1960 była szosta.

Po zako?czeniu kariery pracowała jako stomatolog. W 1981, tu? przed stanem wojennym , wyjechała do m??a, ktory pracował jako trener w Wielkiej Brytanii . Niebawem wspolnie przenie?li si? do USA . Tam mieszkali 20 lat. El?bieta Krzesi?ska pracowała jako trener lekkiej atletyki. W 2000 powrociła z m??em do Polski i zamieszkała w Warszawie .

W 1994 wydała swoje wspomnienia, w ksi??ce pt. Zamiatanie warkoczem .

Postanowieniem prezydenta RP Aleksandra Kwa?niewskiego z 14 grudnia 1999 została odznaczona Krzy?em Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla rozwoju sportu, za osi?gni?cia w działalno?ci na rzecz Polskiego Zwi?zku Lekkiej Atletyki ^[10] .

Zmarła w nocy z 28 na 29 grudnia 2015 po długiej chorobie ^[1] . Została pochowana 13 stycznia 2016 w Alei Zasłu?onych na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Pow?zkach (kwatera G-tuje-18) ^{[11] [12]} .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Polski Komitet Olimpijski : El?bieta Krzesi?ska ? sylwetka w portalu www.olimpijski.pl . olimpijski.pl. [dost?p 2014-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-30)]. ( pol. ) .
• Złota Ela z cudownym warkoczem , Polskie Radio Online
• El?bieta Krzesi?ska , [w:] tilastopaja.info [dost?p 2020-03-26]   ( ang. ) .
• Wyniki olimpijskie zawodniczki w serwisie sports-reference.com . sports-reference.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-19)]. ( ang. )