Dobra wiara
(
łac.
bona fides
, por.
bona fide
[1]
, łac. ? ?działaj?cy w dobrej wierze”) ?
domniemanie prawne
i zarazem jedno z najwa?niejszych poj??
prawa cywilnego
. W Polsce unormowana została w art. 7
Kodeksu cywilnego
, ktory dzieli osoby na te b?d?ce w ?dobrej” i te b?d?ce w ?złej” wierze.
Co istotne, poj?cie to odnosi si? do intencji danej osoby, niezale?nie od rezultatu, jaki przyniosły jej działania. Funkcjonuje ju? od czasow
prawodawstwa rzymskiego
[2]
. Wyst?puje zarowno w prawie anglosaskim, jak i kontynentalnym
[3]
.
Kryterium, według ktorego dokonuje si? podziału na dobr? i zł? wiar?, jest stan psychiczny (nastawienie) osoby odnosz?cy si? do jej wiedzy o istnieniu jakiego?
stosunku prawnego
lub wynikaj?cego z niego
prawa podmiotowego
.
- W przypadku
dobrej
wiary ma si? do czynienia z bł?dnym (ale usprawiedliwionym) przekonaniem jakiej? osoby, ?e przysługuje jej okre?lone prawo podmiotowe.
- Ze
zł?
wiar? ma si? do czynienia wtedy, gdy kto? wie (albo nie wie, cho? powinien wiedzie?), ?e jakie? prawo mu nie przysługuje.
Poniewa? Kodeks cywilny uzale?nia w bardzo wielu przypadkach skutki prawne od istnienia ?dobrej” lub ?złej” wiary, domniemanie to ma kolosalne znaczenie w całym orzecznictwie cywilnym, tym bardziej ?e wi??e
s?d
do momentu, gdy nie zostanie obalone.
Przykładowo, jednym z wyj?tkow od zasady
nemo plus iuris in alium trasferre potest quam ipse habet
(?nie mo?na przenie?? na inny podmiot wi?cej praw, ni? si? samemu posiada”) jest
r?kojmia wiary publicznej ksi?g wieczystych
: nabywca prawa na nieruchomo?ci maj?cej urz?dzon? ksi?g? wieczyst? nabywa odpłatnie prawo ujawnione w ksi?dze wieczystej nawet w przypadku, gdy nabył je od osoby, ktora jest wpisana do tej ksi?gi jako uprawniona niezgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Jednak koniecznym warunkiem skuteczno?ci takiej czynno?ci jest działanie
bona fide
. Podobnie,
zasiedzenie
rzeczy ruchomej, zgodnie z art. 174
k.c.
, mo?e mie? miejsce jedynie w dobrej wierze ? co jest zasad? si?gaj?c? jeszcze prawa rzymskiego
[4]
.
Analogicznie brak dobrej wiary rownie? ma w prawie okre?lone skutki. Przykładowo, zgodnie z art. 214
kodeksu post?powania cywilnego
, nieuzasadnione spowodowanie odroczenia rozprawy mo?e by? powodem ukarania strony lub jej pełnomocnika grzywn?, je?eli s?d uzna, ?e działano w złej wierze.