Dawid IV Budowniczy

krol Gruzji
Okres	od 1089 do 24 stycznia 1125
Poprzednik	Jerzy II
Nast?pca	Dymitr I
Dane biograficzne
Dynastia	Bagratydzi
Data i miejsce urodzenia	1073 Kutaisi
Data ?mierci	24 stycznia 1125
Miejsce spoczynku	Monastyr Gelati
Ojciec	Jerzy II
Matka	Elene
?ona	1. Rusudan 2. Guranducht
Dzieci	Dymitr I , Wachtang (Cuata), Tamar, Katay (Irena), Tamar
Multimedia w Wikimedia Commons

Dawid IV Budowniczy ( gruz. ????? ????????????, Dawit Aghmaszenebeli ) ( 1073 ? 24 stycznia 1125 ) ? krol Gruzji w latach 1089 - 1125 , pochodził z dynastii Bagratydow , uwa?any za jednego z najwi?kszych władcow gruzi?skich i kaukaskich . Wygnał Turkow seld?uckich ze swego kraju, wygrywaj?c decyduj?c? bitw? pod Didgori w 1121 .

Reformy armii i administracji, ktorych dokonał, pozwoliły mu na zjednoczenie całego kraju i podporz?dkowanie sobie wi?kszo?ci ziem kaukaskich. Sprzyjał rozwojowi Ko?cioła prawosławnego i chrze?cija?skiej kultury, został kanonizowany przez Gruzi?ski Ko?cioł Prawosławny .

Młodo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? jako jedyny syn Jerzego II (1072-1089), w Kutaisi . Jego dzieci?stwo zbiegało si? w czasie z kryzysem pa?stwa gruzi?skiego. Ojciec, cho? odwa?ny, nie miał ?adnych osi?gni?? w utrzymywaniu spojno?ci pa?stwa. Jego krolestwo było spustoszone przez seld?uckie inwazje, wewn?trzne wojny i katastrofalne trz?sienia ziemi. Jerzy musiał abdykowa? w 1089 na rzecz swego 16-letniego syna, Dawida, ktory miał si? okaza? ?głownym architektem” gruzi?skiego Złotego Wieku .

Reformy [ edytuj | edytuj kod ]

Pomimo swego młodego wieku, szybko wł?czył si? aktywnie w ?ycie polityczne kraju. Dawid IV prowadził celow? polityk?, nie robi?c ?adnych nieprzemy?lanych ruchow. Był zdecydowany zaprowadzi? porz?dek w krolestwie, zmusi? do posłusze?stwa ?wieckich i duchownych panow feudalnych, scentralizowa? pa?stwow? administracj?, wprowadzi? nowy typ armii, ktora mogłaby si? lepiej przeciwstawi? seld?uckiej sile wojskowej, a nast?pnie przej?? do konsekwentnej ofensywy, maj?cej za cel wyrzucenie Turkow, najpierw z Gruzji, a po?niej z całego Kaukazu.

W 1093 pojmał pot??nego feudała ? Liparita Bagwasziego, wieloletniego wroga Korony i wygnał go z Gruzji (1094). Po ?mierci syna Liparita, Ratiego, Dawid zlikwidował ksi?stwo Bagwaszich ? Kldekari w 1103. Powoli wypierał Turkow z kraju, zdobywaj?c coraz to wi?ksze tereny, czemu sprzyjało pojawienie si? na terenie Lewantu krzy?owcow.

W roku 1099 siły Dawida IV były ju? wystarczaj?co du?e, by odmowi? płacenia trybutu Turkom. Owego czasu odrzucił bizanty?ski tytuł panipersebastosa, co oznaczało, ?e Gruzja rowna si? w prawach z Imperium Bizanty?skim .

W 1103 odbył si? wszechgruzi?ski Synod w Ruis i Urbnisi (monastyry), podczas ktorego Dawid zdołał usun?? opozycyjnych biskupow i poł?czy? dwa urz?dy: dworski (Mcignobartuchucesi, tzn. naczelnego sekretarza) i duchowny (biskupa Czkondidi) w jedn? instytucj?, tzn. czkondidel-mcignobartuchucesi, odpowiadaj?c? z grubsza premierowi.

Nast?pnego roku zwolennicy krola we wschodniogruzi?skiej prowincji Kachetii złapali lokalnego władc? Agsartana II (1102-1104), lojalnego trybutariusza seld?uckiego sułtana i poł?czyli jego władztwo z reszt? Gruzji.

Kampanie wojskowe [ edytuj | edytuj kod ]

Po aneksji Kachetii , w 1105, Dawid rozbił całkowicie odwetowe siły wroga w bitwie pod Ercuchi , prowadz?c wojsko do momentu, ktory pozwalał mu na ochron? klucza fortec w Samszwilde, Rustawi, Giszi i Lorri mi?dzy 1110 a 1118.

Zacz?ły pojawia? si? problemy ? jego wyczerpany lud, prowadził wojn? ju? prawie od 20 lat i potrzebował okresu pokoju na regeneracj?, jednak?e jego szlachta stale przypominała o mie?cie Tbilisi , ktorego nadal nie mo?na było uwolni? od arabskiego ucisku. Znow Dawid był zmuszony do rozwi?zania tych problemow, nim b?dzie mogł zaj?? si? odbudow? gospodarcz? kraju. Postanowił wi?c zreformowa? radykalnie armi?. W latach 1118-1120 przesiedlił plemi? kipczackie , licz?ce 40 000 rodzin, z połnocnego Kaukazu do Gruzji. Ka?da rodzina kipczacka była zobowi?zana do wystawienia jednego ?ołnierza z koniem i uzbrojeniem. Ta silna 40-tysi?czna kipczacka armia była całkowicie podległa krolowi. Kipczakowie byli osiedlani w ro?nych regionach Gruzji, niektorzy w Wewn?trznej Kartlii , innym dano ziemie wzdłu? granicy. Szybko zasymilowali si? z Gruzinami.

W 1120 Dawid IV ruszył do zachodniej Gruzji i, gdy Turcy zacz?li łupi? gruzi?skie ziemie, nagle zaatakował: tylko znikoma cz??? wojsk seld?uckich zdołała uciec. Wowczas krol Dawid wkroczył do s?siedniego Szirwanu i zdobył miasto Qabala.

Zim? 1120-1121 gruzi?skie oddziały skutecznie zaatakowały seld?uckie osady na obrze?ach wschodniego i południowo-wschodniego Zakaukazia.

12 sierpnia 1121 Dawid odniosł decyduj?ce zwyci?stwo nad licznymi oddziałami tureckimi w bitwie pod Didgori , co pozwoliło mu na odbicie Tbilisi w 1122 ^[1] (po ci??kich walkach), ktore zostało stolic? po raz pierwszy w ci?gu wielu stuleci (przeniesiono j? z Kutaisi ^[2] ). W 1123 armia krolewska wyzwoliła Dmanisi, ostatni? seld?uck? twierdz? w południowej Gruzji. W 1124 Dawid w ko?cu podbił cały Szirwan i odbił ormia?skie miasto Ani z r?k muzułma?skich emirow, co rozszerzyło granice jego pa?stwa po rzek? Araks . Ormianie przywitali go jak wyzwoliciela i utworzyli oddziały pomocnicze. Wtedy te? słowa ?Miecz Mesjasza”, pojawiły si? w tytule Dawida Budowniczego, co zostało wygrawerowane na miedzianej monecie z jego czasow: ?Krol Krolow, Dawid, syn Gruzji, Miecz Mesjasza”.

Tolerancja, z jak? traktował ludno?? muzułma?sk?, podobnie jak reprezentantow innych religii i kultur, stanowiła standard w jego wielonarodowym krolestwie. Była to cecha charakterystyczna nie tylko dla jego ?wiatłego panowania, ale całej gruzi?skiej historii i kultury.

Dawid IV zmarł 24 stycznia 1125 , zostawiaj?c tron swemu synowi Dymitrowi I . Stary krol został pochowany przy wej?ciu do Monasteru Gelati , niedaleko miejsca jego narodzin ? miasta Kutaisi.

Kultura [ edytuj | edytuj kod ]

Ufundował Monastyr Gelati ; mowiono nawet, ?e osobi?cie uczestniczył w jego budowie. Krol skupiał szczegoln? uwag? na edukacji swojego ludu ? wybierał dzieci, ktore słał potem do Bizancjum, po to aby ?były nauczone j?zykow i przywiozły do nas tłumaczenia zrobione tam przez siebie” ^{[ potrzebny przypis ]} . Wiele z nich zostało potem sławnymi uczonymi.

Za jego czasow w Gruzji było par? szkoł i akademii, po?rod ktorych Gelati zajmowała czołowe miejsce. Historyk krolewski napisał o niej, ?e to ?druga Jerozolima całego wschodu, z uwagi na uczenie tego co warto?ciowe, z uwagi na bogactwo wiedzy ? drugie Ateny, daleko przewy?szaj?ce pierwsze w prawie bo?ym, kanonie wszystkich ?wietno?ci Ko?cioła” ^{[ potrzebny przypis ]} . Poza Gelati były te? inne znacz?ce centra kulturalno-o?wiatowe, m.in. Akademia Ikalto .

Krol Dawid był autorem poematu religijnego ?Galobani Sinanulisani” (Psalmy ?alu).

Rodzina [ edytuj | edytuj kod ]

?ony:

• Rusudan, ormia?ska ksi??niczka (rozwiodł si? z ni? w 1107)
• Guranducht, corka kipczackiego wodza Atraki (około 1107)

Dzieci:

1. Dymitr I , kolejny krol,
2. Wachtang (Cuata),
3. Tamar, wydana za Abula Muzaffara Manuchahra II, Szirwanszacha (rozwiedziona w 1154 , wst?piła do zakonu),
4. Katay (Irena), wydana za Izaaka Komnena ,
5. Tamar, za?lubiona z osety?skim ksi?ciem Jadarosem.

Pełny tytuł [ edytuj | edytuj kod ]

Jego Dostojno??, Najwy?szy Krol Dawid, syn Jerzego, z woli Naszego Pana, Krol Krolow Abchazow , Kartwelow , Azerow , Kachetow i Ormian , Szirwanszach i Szachinszach całego Wschodu i Zachodu, Miecz Mesjasza .

Spu?cizna [ edytuj | edytuj kod ]

Epoka Dawida gł?boko odcisn?ła si? na narodowych wyobra?eniach Gruzinow. S? nadal dumni ze zwyci?stw swego krola i wspominaj? jego chwalebne rz?dy. Obecna flaga narodowa jest oparta na wzorze dawidowym, order jego imienia jest jedn? z najbardziej presti?owych i warto?ciowych nagrod pa?stwowych.

Po wybraniu na swoje stanowisko, prezydent Gruzji Micheil Saakaszwili zło?ył przysi?g? nad grobowcem Dawida Budowniczego w Gelati w dniu inauguracji jego prezydentury ? 25 stycznia 2004 roku, przy czym stwierdził, ?e jest to niezwykle symboliczne ? jako ?e Dawid doprowadził pa?stwo do jedno?ci i bogactwa. Wielu ludzi w tym podupadłym kraju miało nadziej?, ?e Saakaszwili uczyni to samo.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]