Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
D?adidyzm
? nowa metoda nauczania w szkołach islamskich (
medresach
) oraz ruch intelektualny obecny w?rod muzułmanow w
Rosji
dziewi?tnastowiecznej, ktorego celem była modernizacja kultury islamskiej z uwzgl?dnieniem elementow nacjonalistycznych. Chodziło te? o identyfikacj? oraz integracj? ?rodowiska muzułma?skiego w Rosji carskiej. Nie bez znaczenia była ch?? odrodzenia znaczenia Tatarszczyzny po okresie rusyfikacji.
Nazwa ruchu pochodzi o arabsko-perskiego wyra?enia "usul-i d?adid", tj. "nowa metoda".
D?adidyzm najwi?cej zwolennikow posiadał na
Krymie
oraz w?rod skupisk tatarskich w
Guberni Kaza?skiej
,
Orenburgu
oraz
Ufie
w
Baszkirii
.
W szkołach tatarskich adaptowano zdobycze pedagogiczne Zachodu, kładziono nacisk na elementy racjonalizmu, indywidualizmu oraz otwarto?ci intelektualnej. Pracowano nad zmniejszeniem analfabetyzmu w?rod społeczno?ci tatarskiej, nie pomijaj?c wykształcenia kobiet. Przygotowywano unowocze?nione podr?czniki do nauki prawa, zastanawiano si? nad stosunkiem religii do gospodarki i kapitalizmu, promuj?c postaw? etycznej przedsi?biorczo?ci. Jednym z głownych przedstawicieli kierunku był
?smail Gaspıralı
.
Na przełomie XIX i XX wieku ruch rozszerzył si? na inne społeczno?ci islamskie we wschodnich guberniach Rosji, szczegolnie
Turkiestanu Zachodniego
, w tym w
Bucharze
. Poł?czył si? z ruchem pan-islamizmu, a tak?e
panturkizmu
(turanizmu). Niektorzy zwolennicy d?adidyzmu d??yli do stworzenia zjednoczonego autonomicznego pa?stwa islamskiego wyodr?bnionego od Rosji i
Turcji
albo autonomicznego regionu muzułma?skiego w ramach
Cesarstwa Rosyjskiego
. Tym sposobem w d?adidyzmie ujawniał si? rys
nacjonalistyczny
.
- M.M. Dziekan,
D?adidyzm, czyli islam po rosyjsku
[w:]
Rosja, Chiny, Japonia w polityce globalnej. Materiały konferencyjne
, Piotrkow Trybunalski 2008.
