Cena strachu
(
fr.
Le salaire de la peur
) ?
francusko
-
włoski
przygodowy
dreszczowiec
z elementami
dramatu
z 1953 roku w re?yserii
Henriego-Georges’a Clouzota
, zrealizowany na podstawie powie?ci Georges’a Arnauda pod tym samym tytułem. Zdj?cia powstały głownie w
departamencie Gard
[2]
.
Uwa?any za najwi?ksze osi?gni?cie
filmu noir
we Francji ? ?koncertowo zbudowany awanturniczy
thriller
, ł?cz?cy w sobie podtekst
egzystencjonalny
z akcentami społecznymi”
[3]
oraz klasyczny utwor filmu sensacyjnego
[4]
.
W miejscowo?ci Las Piedras znajduj?cej si? w pewnym kraju latynoameryka?skim, wegetuje grupka europejskich rozbitkow ?yciowych. Jedyn? dla nich mo?liwo?ci? wyrwania si? z deprymuj?cej beznadziejno?ci i biedy jest zdobycie pieni?dzy na wyjazd, lecz niweczy to miejscowy brak zatrudnienia. Okazj? nieoczekiwanie stwarza katastrofalny po?ar szybu wydobywczego nale??cego do ameryka?skiego koncernu naftowego. Do jego ugaszenia niezb?dna jest
nitrogliceryna
, jedyny materiał, ktorego wybuch mo?e skutecznie stłumi? płomienie. Bill O’Brien z kierownictwa gorniczej placowki ogłasza nabor ch?tnych do przewiezienia tego niezwykle wra?liwego na wstrz?sy ładunku z bazy koncernu na oddalone i poło?one na gorskim odludziu pole naftowe. Mimo ogromnego ryzyka zgłasza si? wielu miejscowych bezrobotnych, spo?rod ktorych zostaje wybrana czworka najlepszych kierowcow. Na dwoch ci??arowkach maj? oni dostarczy? ładunek za indywidualne wynagrodzenie 2 tys. dolarow, co daje mo?liwo?? wyrwania si? z Las Piedras i rozpocz?cia nowego ?ycia. S? to Europejczycy:
Kalabryjczyk
Luigi i tajemniczy
Nordyk
Bimba w pierwszej ci??arowce, a w drugiej para
Francuzow
? oszust Jo, ktory w ostatniej chwili zast?pił
Niemca
Smerloffa, i przebojowy
Korsykanin
Mario. Inni kierowcy podejrzewaj?, ?e Jo zastraszył Smerloffa, aby ułatwi? sobie zatrudnienie u O’Briena, ktorego znał z czasow przemytu.
Na długiej trasie i prymitywnej gruntowej drodze ryzykanci mog? w ka?dej chwili zgin?? wskutek eksplozji ładunku. Mimo ro?nych trudno?ci uparcie pokonuj? nierowny, w?ski i kr?ty szlak, wysadzaj?c nawet zagradzaj?cy im przejazd głaz gorski. Pod koniec trasy eksploduje jednak ci??arowka Luigiego i Bimby. Wybuch tworzy lej wypełniony rop? z uszkodzonego eksplozj? przydro?nego ruroci?gu, zagradzaj?c drog? drugiej załodze. Wysłany dla zbadania mo?liwo?ci przeprawy Jo, grz??nie unieruchomiony w bajorze, a jad?cy za nim Mario z konieczno?ci przeje?d?a po nodze partnera. Zabrany w dalsz? drog?, Jo umiera wskutek szybko post?puj?cego zaka?enia tu? przed celem. Obiecane pieni?dze otrzymuje spo?rod wszystkich jedynie Mario, inkasuj?c podwojn? zapłat? za siebie i zmarłego towarzysza. Upojony sukcesem, podczas drogi powrotnej, słuchaj?c przez radio walca
Straussa
, wykonuje radosny slalom pust? ci??arowk? na kr?tej gorskiej drodze. W pewnym momencie traci panowanie nad wozem i spada w przepa??.
Ci??arowka
White
666, typ kierowany w filmie przez Mario i Jo
Obraz był pierwszym i jedynym filmem w historii, ktory otrzymał zarowno
Złot? Palm?
na
MFF w Cannes
, jak i
Złotego Nied?wiedzia
na
MFF w Berlinie
[5]
.
Cena strachu
jest klasycznym
filmem akcji
, wyprodukowanym na długo zanim gatunek ten zacz?ł odnosi? sukcesy w latach 80. XX wieku. Najsłynniejsz? scen? filmu, ktora weszła do klasyki kina ?wiatowego, jest slalom ci??arowk? po gorskiej drodze w wykonaniu młodego
Yves’a Montanda
w takt popularnego walca
Straussa
Nad pi?knym modrym Dunajem
. Nawi?zania do niej pojawiały si? kilkakrotnie po?niej w ro?nych filmach, m.in. w
Wykidajło
z
1989
roku.
Film miał dwie
przerobki
w latach po?niejszych, obydwie powstałe w Stanach Zjednoczonych: pierwsz? w
1958
wyre?yserował
Howard W. Koch
(
Violent Road
), a nast?pn? w
1977
William Friedkin
(
Sorcerer
). Głown? rol? kobiec? zagrała ?ona Clouzota, ktor? sprowadził on z Brazylii wraz z pomysłem scenariusza
[4]
. Film został zrealizowany na pustkowiach
Camargue
w południowej Francji, doskonale imituj?cych pejza? południowoameryka?ski
[4]
. Dwie ci??arowki uczestnicz?ce w ?miertelnie ryzykownym przedsi?wzi?ciu to Dodge T110 (z załog? Bimba i Luigi) oraz zwyci?ska
White
666 (kierowana przez Mario i Jo).
Krytyka przyj?ła film z niemal jednomy?lnym entuzjazmem, a historycy sztuki filmowej uznali Clouzota za ?mistrza w tworzeniu napi?cia i analizy psychologicznej”. W swej wymowie społecznej film był raczej kontrowersyjny, na co zwracali uwag? zwłaszcza krytycy krajow obozu socjalistycznego, w ktorym film rownie? prezentowano. Dla wi?kszo?ci krytykow zachodnich był on jednak przede wszystkim ?wielk? metafor? ludzkiego losu i nieodwracalno?ci przeznacze? człowieka”. Podkre?lali oni zawarte w nim znakomite studium charakterow, osi?gni?te głownie dzi?ki zindywidualizowanemu, znakomitemu aktorstwu
[6]
.
W Polsce film dwukrotnie wprowadzano na ekrany kin: po raz pierwszy w 1955, a nast?pnie w 1969 ? co stanowiło wyraz jego powodzenia
[7]
.
Jak twierdził Rafał Donica, dzieło Clouzota ? jak na film z roku 1953 ? nie zestarzało si? w ogole pod wzgl?dem formalnym
[5]
.
- Adam Garbicz, Jacek Klinowski:
Kino, wehikuł magiczny. Przewodnik osi?gni?? filmu fabularnego. Podro? druga. 1950-1959
. Wyd. I. Krakow: Wydawnictwo Literackie, 1987.
ISBN
83-08-01377-5
.
(
pol.
)
.
brak strony w ksi??ce
- Marian B. Michalik:
Kronika filmu
. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1995.
ISBN
83-86079-03-7
.
brak strony w ksi??ce
- Cena strachu. W:
Alicja Helman
:
Mały leksykon filmowy. Filmy sensacyjne
. Warszawa: WAiF, 1974, s. 57-60.
| 1939?1959
|
|
|---|
| 1960?1979
|
|
|---|
| 1980?1999
|
|
|---|
| 2000?2019
|
|
|---|
| od 2020
|
|
|---|
| 1950?1959
|
|
|---|
| 1960?1979
|
|
|---|
| 1980?1999
|
|
|---|
| 2000?2019
|
|
|---|
| 2020?
|
|
|---|
Najlepszy film
z dowolnego ?rodła
1947?1967
|
|
|---|
Najlepszy film
od 1968
|
|
|---|