Krajobraz Cejlonu
Cejlon
(
syng.
?r? La?k?
,
tamil.
?lankai
,
ang.
Ceylon
) ? jedna z najwi?kszych
wysp
Oceanu Indyjskiego
, le??ca na południowy wschod od wybrze?y
Indii
, od ktorych oddzielona jest
cie?nin? Palk
. Ma powierzchni? 65,6 tys. km² i stanowi jednocze?nie pa?stwo
Sri Lank?
.
Ukształtowanie wyspy ma charakter nizinny, na południu znajduje si? niewysoki
płaskowy?
. Panuje tam
klimat zwrotnikowy
monsunowy
, s? wysokie opady. Teren wyspy poro?ni?ty jest w 40%
lasami monsunowymi
i rownikowymi. Rosn? tam te? kolczaste zaro?la i
sawanny
. Na
plantacjach
uprawia si?
herbat?
.
Cejlon pod wzgl?dem geologicznym jest cz??ci?
płyty indyjskiej
. W
paleogenie
doszło do uformowania gł?bokiego
rowu tektonicznego
oddzielaj?cego morfologicznie Cejlon od Indii i cz??ciowo zalanego morzem. Prawie cały obszar wyspy tworz? skały
prekambru
. Jedynie kilka procent powierzchni Cejlonu przykrywaj?
skały osadowe
kenozoiku
(głownie
miocenu
). Utwory kenozoiczne wyst?puj? tylko na wybrze?u połnocnego kra?ca wyspy i cienkim pasem wzdłu? jej połnocno-zachodniego wybrze?a.
Skały prekambryjskie reprezentowane s? przez
skały metamorficzne
, w?rod ktorych dominuj? ro?ne odmiany
gnejsow
. Najstarszym kompleksem jest tzw.
Highland Complex
, przebiegaj?cy przez cał? wysp? w kierunku NE-SW od miasta
Trincomalee
do miasta
Galle
. Wiek kompleksu wydatowano na 2?3 mld lat, cho? s? te? serie o wieku 3,4 mld lat, a wi?c jedne z najstarszych na Ziemi. Silnie
zmetamorfizowane skały
kompleksu reprezentuj? przede wszystkim gnejsy i
granulity
, rzadziej wyst?puj?
marmury
i
kwarcyty
. W obr?bie kompleksu wyst?puj? te?
intruzje
granitoidowe
z
ediakaru
.
Na połnoc od pasa
Highland Complex
le?y
Vanni Complex
(lub
Wanni
) obejmuj?cy pozostał? cz??? wyspy (połnocny i zachodni Cejlon). W kompleksie tym dominuj? ro?ne odmiany gnejsow, rzadziej
migmatytow
i innych skał, o wieku 1?2
mld
lat.
Vijayan Complex
tworzy południowo-wschodni? cz??? wyspy i buduj? go głownie gnejsy
proterozoiczne
o wieku 1?2 mld lat.
Pierwotnie wszystkie trzy kompleksy le?ały w oddaleniu od siebie, dopiero 610?550
mln
lat temu doszło do stopniowego poł?czenia w jeden obszar. W tym czasie miał te? miejsce zasadniczy
metamorfizm
wi?kszo?ci skał prekambryjskich.
Surowce mineralne Cejlonu
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Na terenie zachodniego Cejlonu wyst?puj? najwi?ksze na ?wiecie zło?a
grafitu
, ktory obecnie wydobywany jest w czterech rejonach w ?rodkowej cz??ci wyspy (na południe od
Kegalla
i na połnoc od
Dodangaslanda
(inne j?zyki)
).
Tradycyjnym surowcem eksploatowanym na Cejlonie od wiekow s? bardzo zro?nicowane
kamienie szlachetne
. Wi?kszo?? kamieni pozyskuje si? ze zło? wtornych, z
aluwiow
rzecznych, głownie w niewielkich (do 25 m gł?boko?ci)
szybach
, rzadziej poprzez płukanie aluwiow rzecznych czy w
kopalniach odkrywkowych
. Najwi?kszym rejonem wydobycia s? okolice miasta
Ratnapura
, gdzie koncentruje si? te? przemysł jubilerski. Najwa?niejszymi kamieniami szlachetnymi w zło?ach cejlo?skich s?
szafiry
i
rubiny
, ale wydobywane s? tak?e wielkie ilo?ci połszlachetnych
spineli
(odmiana
cejlonit
) oraz ro?owawych
granatow
zbli?onych do
almandynu
(
rodolit
(inne j?zyki)
). Na Cejlonie eksploatuje si? te? wielkie zło?a
kamienia ksi??ycowego
.
Głowne miasta le??ce na wyspie to
Kolombo
,
Moratuwa
,
Dehiwala
,
Kandy
,
Sri D?ajawardanapura Kotte
i
Kamti
. Całe terytorium zajmuje pa?stwo
Sri Lanka
(do
1972
roku pod nazw? Cejlon).
- J. Paj?k, 2007:
Sri Lanka ? nie tylko herbata
. Geoturystyka, 3.