Bitwa na przeł?czy Kasserine

II wojna ?wiatowa , kampania afryka?ska
Czołg M3 Grant w drodze do przeł?czy Kasserine
Czas	19 ? 25 lutego 1943
Miejsce	przeł?cz Kasserine
Terytorium	Tunezja Francuska
Wynik	taktyczne zwyci?stwo Osi
Strony konfliktu
Stany Zjednoczone   Wielka Brytania   Wolna Francja   III Rzesza   Włochy
Dowodcy
Kenneth Anderson Lloyd Fredendall Dwight Eisenhower George Patton Alphonse Juin Erwin Rommel Albert Kesselring Hans Jurgen von Arnim Ugo Cavallero
Siły
30 000 ?ołnierzy 22 000 ?ołnierzy
Straty
10 000 ?ołnierzy (w tym 6500 ameryka?skich), 183 czołgi, 208 armat, 516 pojazdow 2000 ?ołnierzy
Poło?enie na mapie Tunezji miejsce bitwy
35°15′35″N   8°44′33″E / 35,259722   8,742500

Bitwa na przeł?czy Kasserine ? bitwa stoczona podczas II wojny ?wiatowej , w dniach 19?25 lutego 1943 roku, na przeł?czy Kasserine , w zachodniej Tunezji , b?d?ca cz??ci? kampanii połnocnoafryka?skiej . W bitwie brała udział Niemiecko-Włoska Armia Pancerna , dowodzona przez feldmarszałka Erwina Rommla , wsparta dwiema dywizjami niemieckiej 5 Armii Pancernej . Po stronie alianckiej trzon sił stanowił II Korpus ameryka?ski pod dowodztwem generała majora Lloyda Fredendalla , wchodz?cy w skład brytyjskiej 1 Armii generała porucznika Kennetha Andersona .

Od pocz?tku 1943 roku dochodziło w Tunezji do coraz cz?stszych atakow alianckich samolotow szturmowych ( tank busters ) na niemieckie lotniska i zgrupowania pancerne. Na przykład 18 stycznia ? w czasie nalotu na lotnisko w Tunisie ? zniszczono 23 samoloty Ju 52 ^[1] . Od tego czasu samoloty niemieckie mogły l?dowa? tylko w nocy.

Pod koniec stycznia armia pancerna Rommla przyst?piła do ofensywy na zachodzie. Zaj?ła miejscowo?ci Sbeitla i Kafsa , po czym uderzyła na przeł?cz.

Bitwa, b?d?ca jednym z pierwszych star? wojsk ameryka?skich i niemieckich podczas II wojny ?wiatowej, zako?czyła si? pora?k? wojsk alianckich, w du?ej mierze spowodowan? brakiem do?wiadczenia ?ołnierzy ameryka?skich, słabym dowodzeniem oraz przestarzałym wyposa?eniem, jednak?e w dalszym natarciu oddziały Rommla zostały przez kontratakuj?cych aliantow odrzucone ^[1] .

Geneza bitwy [ edytuj | edytuj kod ]

Atak Niemcow na przeł?cz Kesserine był ostatni? ofensyw? przeprowadzon? w celu przej?cia inicjatywy w Afryce Połnocnej przez siły Osi. Operacja Sturmflut, mimo pocz?tkowego sukcesu, doprowadziła do zatrzymania wojsk niemieckich i odepchni?cia ich w bitwie pod El Guetar, gdzie nast?pnie brytyjska 8 Armia i ameryka?ska 1 Armia doprowadziły do przełamania linii niemieckich. W maju 1943 roku do niewoli trafiło 250 000 ?ołnierzy niemieckich ^[2] .

Poło?enie strategiczne [ edytuj | edytuj kod ]

Po obu stronach konfliktu wyst?piła sytuacja, ?e wojska pojawiły si? w Afryce ze wzgl?du na konieczno?? wsparcia sojusznikow. Włosi ponosili kl?ski w walkach z Brytyjczykami, przez co wzmocnieni zostali przez ekspedycj? z Niemiec w postaci Deutsche Afrika Korps z dowodc? Erwinem Rommlem w lutym 1941 roku, natomiast Brytyjczykow wspomogli Amerykanie. Afrika Korps nigdy nie został wzmocniony odpowiednio, przez prowadzone przygotowania do wojny z ZSRR ^[3] .

Wielka Brytania bardziej ni? Niemcy skupiła si? na obronie Kanału Sueskiego , przez ktory przebiegał najkrotszy szlak handlowy do Indii i portow na Bliskim Wschodzie . Jednak armia l?dowa wypadała słabiej w porownaniu do niemieckiej, wi?c dopiero po zabezpieczeniu Wysp Brytyjskich przerzucono wi?ksze siły do Egiptu, a dodatkowo atak Niemiec na ZSRR w 1941 roku spowodował zmniejszenie dostaw zaopatrzenia dla wojsk niemieckich w Afryce. W grudniu 1941 roku Adolf Hitler wypowiedział wojn? Stanom Zjednoczonym , probowano ?ci?gn?? w ten rejon Amerykanow, ktorzy byli sceptyczni z powodu ch?ci szybszego l?dowania we Francji ^[3] .

Operacja Torch [ edytuj | edytuj kod ]

  Głowny artykuł: operacja Torch .

W pa?dzierniku 1942 roku podczas II bitwy pod El-Alamein 8 Armia marsz. Bernarda Montgomery'ego przej?ła inicjatyw? w Afryce Połnocnej. Wojska niemiecko-włoskie zostały zmuszone do odwrotu, a celem operacji był atak na nie od strony Algierii , i tym sposobem ich wyeliminowanie w tym regionie. U?ycie akurat w tej operacji armii ameryka?skiej spowodowane było znacz?cym zaanga?owaniem Brytyjczykow, jak i konfliktem po zaatakowaniu francuskiej marynarki wojennej przez Royal Navy w Mers-El-Kebir . Pomimo ?e Algieria nale?ała do Francji Vichy , miejscowi urz?dnicy byli niech?tni władzy marszałka Philippe’a Petaina , a wysłani wcze?niej agenci ameryka?scy przekonali spor? ich cz??? do przej?cia na stron? aliantow, dlatego desant wojsk ameryka?skich z niewielkimi wyj?tkami przebiegł bez problemow. Niemieck? odpowiedzi? była okupacja południowej Francji ^[4] .

Po kl?sce pod El-Alamejn druga niemiecka ekspedycja pod dowodztwem gen. Walthera Nehringa miała opanowa? przyczołek w Tunezji. Po desancie samolotami i statkami z Włoch udało si? jej wyprzedzi? brytyjsk? 1 Armi? i zaj?? Tunis. Jednak brak odpowiedniego zaopatrzenia nie pozwolił na odrzucenie jednostek alianckich, a te znow były zbyt słabe aby moc atakowa? niemieckie jednostki ^[4] .

Rommel zmuszony brakiem zaopatrzenia wycofał swoje jednostki do Tunezji pozostawiaj?c Włosk? Libi? bez obrony. Zrobił to wbrew rozkazowi walki ale przez to ochronił wi?kszo?? niemieckich oddziałow i cz??? najlepszych jednostek włoskich, ktore obsadziły lini? Mareth . Tu? przed poł?czeniem si? wojsk Rommla z 5 Armi? Pancern? w Tunezji zarowno Duce jak i Fuhrer postanowili broni? przyczołka w Tunezji. Rommel musiał wroci? do Niemiec w celu poddania si? leczeniu (jego miejsce miał zaj?? włoski generał Messe ), jednak przed wyjazdem dostrzegł on moment do kontrataku na niedo?wiadczonego przeciwnika ^[4] .

Walcz?ce strony [ edytuj | edytuj kod ]

Wojska niemiecko-włoskie [ edytuj | edytuj kod ]

Wszystkie oddziały sojusznikow pa?stw z Osi podlegały w Afryce pod włoskie Comando Supremo. Na jego czele stał marszałek Ugo Cavalero , ktorego w Libii reprezentował marszałek Ettore Bastico . Posiadał on do?wiadczenie bojowe wyniesione z Etiopii i Hiszpanii jednak nie mogł rowna? si? z teoretycznie swoim ni?ej poło?onym wspołpracownikiem feldmarszałkiem Erwinem Rommlem. Oficerowie niemieccy nie darzyli szacunkiem włoskich odpowiednikow z powodu ich wcze?niejszych kl?sk na frontach. Na pocz?tku 1941 roku Rommel dowodził oddziałami niemieckiej ekspedycji, a po powstaniu Grupy Pancernej Afryka rownie? włoskim XX Korpusem Armijnym. Front afryka?ski był na drugim planie w porownaniu z frontem wschodnim , a cz??? starych pruskich oficerow nie sprzyjała Rommlowi. Walki w latach 1941?1942 zmusiły go do urlopu zdrowotnego i 22 wrze?nia 1943 wyjechał do Niemiec. W tym czasie dowodzenie obj?ł generał Georg Stumme , ktory zmarł na zawał 23 pa?dziernika, po rozpocz?ciu ofensywy brytyjskiej pod El-Alamejn. Na pocz?tku listopada Rommel musiał wroci? do Afryki Połnocnej na pro?b? Hitlera ^[5] .

Kiedy jednostki niemieckie w tamtym regionie zostały wzmocnione, Oberkommando der Wehrmacht (OKW) postanowiło utworzy? Dowodztwo Południowego Obszaru Wojny (Oberberfehlshaber Sud), ktore za siedzib? wybrało włoskie Frascati . W listopadzie 1941 roku jego głownym dowodc? został feldmarszałek Albert Kesselring , jednocze?nie dowodz?c 2 Flot? Powietrzn? Luftwaffe. Teoretycznie podlegał on decyzjom Duce i dowodztwu włoskiemu. Do tej pory odpowiadał za przygotowanie infrastruktury lotnictwa. Przyci?gaj?c uwag? Hermanna Goringa jako dowodca, nabył do?wiadczenia w 1 Flocie Powietrznej, a nast?pnie został przeniesiony do 2 Floty Powietrznej. Musiał zmierzy? si? z oporem włoskich marszałkow, ktorzy byli niech?tni jego osobie ^[5] .

Odpowiedzialnym za obron? Tunezji wyznaczono generała Walthera Nehringa ze stworzonym w szybkim tempie XC Korpusem Armijnym. Dzi?ki działaniom Kesselringa wzmocniono jednostki w Tunezji armi? pancern?. Przez kl?ski i pesymizm Rommla, ktory zdawał sobie spraw? z ogranicze?, został zast?piony przez generała wojsk pancernych Hansa-Jorgena von Arnima , ktory dowodził 17 Dywizj? Pancern? i posiadał do?wiadczenie z walk na terenie ZSRR pod Kijowem , a nast?pnie w kierunku połnocnym ^[5] .

Wojska alianckie [ edytuj | edytuj kod ]

W styczniu 1942 roku utworzono Wielonarodowy Komitet Szefow Sztabow (Combined Chiefs of Staff), ktory miał zapewni? wspołdziałanie strategiczne, co okazało si? skuteczniejsze od wspołpracy włosko-niemieckiej Mimo przewagi liczebnej Amerykanow, to brytyjskie do?wiadczenie było brane pod uwag? przy ustalaniu strategii, jednak na polu walki brytyjscy oficerowie nie doceniali ameryka?skich odpowiednikow. Na naczelnego dowodc? w regionie Afryki Połnocnej został wybrany generał Dwight Eisenhower , przez generała George'a Marshalla . Pokazał, ?e jest dobrym oficerem sztabowym, dowodz?c ju? siłami ameryka?skimi w Europie, lecz nie polowym. Sam generał Marshall nie był przychylny operacji Torch, lecz po decyzji kongresu, dowodztwo powierzono stronie ameryka?skiej. Wybor Eisenhowera był adekwatny zarowno przez piastowane stanowisko, jak i zaufanie Winstona Chruchilla ^[1] .

Ameryka?ski II Korpus Armijny został przyporz?dkowany brytyjskiej 1 Armii, ktor? dowodził generał porucznik Kenneth A.N. Anderson , ktory posiadał do?wiadczenie I wojny ?wiatowej oraz słu?b? w koloniach i kampanii francuskiej. Wspołpraca mi?dzy nim, a ameryka?skimi oficerami przebiegała stabilnie lecz była trudna, z powodu odmienno?ci przekona? prowadzenia walki. Brytyjczycy ?ci?le nadzorowali plany taktyczne, a Amerykanie woleli postawi? cele zadania i odda? uszczegołowienie ich jednostk? poni?ej. W przypadku zmiany planow ameryka?skich przez Brytyjczykow, uwa?ano to za brak zaufania ^[6] .

Na dowodcow ameryka?skich korpusow zostali wybrani:

• generał major Lloyd Fredendall ? skierowany do Centralnej Grupy Operacyjnej l?duj?cej w Oranie , a po?niej do II Korpusu Armijnego. Do jego do?wiadczenia nale?ała praca sztabowa we Francji podczas I wojny ?wiatowej i Generalnym Inspektoracie. W ameryka?skiej armii widziano w nim potencjał dowodzenia wojskami l?dowymi, w brytyjskiej uznano, ?e za jego zbytni? pewno?ci? siebie nie idzie do?wiadczenie. Przez pomijanie zda? swoich podwładnych doprowadzał do swoich złych stosunkow z oficerami.
• generał major George S. Patton ? skierowany do Zachodniej Grupy Operacyjnej l?duj?cej w Casablance , a po?niej do I Korpusu Pancernego w Maroku. Do jego do?wiadczenia nale?ało dowodzenie jednostk? pancern? we Francji podczas I wojny ?wiatowej, a nast?pnie rozbudowywał siły pancerne.

Po przej?ciu cz??ci wojsk francuskich na stron? alianck? ich dowodc? został generał Henri Giraud . Wyraził zgod? na podporz?dkowanie si? ameryka?skim wojskom, odmawiaj?c posłusze?stwa Brytyjczykom, przez co konieczne było ustanowienie po?rednika, ktorym został generał major Lucian Truscott . Francuskie jednostki operowały mi?dzy jednostkami ameryka?skimi i brytyjskimi w Tunezji b?d?c dowodzonymi przez generała Alphonse'a Juina ^[7] .

Plany bitwy [ edytuj | edytuj kod ]

Mo?liwo?ci strategiczne uzale?nione zostały od fizyczno?ci terenu. Brzeg morski Tunezji obfituje w niziny nast?pnie przechodz?ce w gory jak Dorsal Wschodni i Zachodni. Przez przeł?cz Kasserine biegły w?zły komunikacyjne z baz? zaopatrzeniow? w Tibissie. Kesselring podał koncepcje linii obronnej od Bone , przez Tibiss? , a? do bagien Szott el-D?erid lub proponował rozpocz?cie linii od Dorsalu Zachodniego. W 1942 roku jednostki niemieckie nie posiadały wystarczaj?cej ilo?ci ?ołnierzy, dlatego w 1943 roku linia obrony przebiegała od Dorsalu Wschodniego i nie miała mo?liwo?ci manewrowania. Rozmieszczenie wojsk Osi stanowiły dwa okr?gi poł?czone lini? mi?dzy nimi. Na połnocy stacjonowała 5 Armia Pancerna, na południu na linii Mareth stacjonowała Niemiecko-Włoska Armia Pancerna, a na ł?cz?cym je odcinku niewielkie siły, ktore były nara?one na atak klinowy ^[8] .

Ruchy wojsk [ edytuj | edytuj kod ]

W 1943 roku dowodztwo włoskie i Kesselring wydali rozkaz zaj?cia przeł?czy Faid i roju Kefsy przez generała von Armina, aby zaatakowa? ameryka?sk? baz? w Tibissie . W odpowiedzi na rozkaz sztabu niemieckie jednostki rozpocz?ły działania zaczepne nie mog?c przeprowadzi? ataku z powodu zbyt małych sił. Plan przewidywał u?ycie kilku grup bojowych 5 Armii Pancernej nacieraj?cych na jednostki francuskie. W ten sposob powstrzymano mo?liwo?? kontrataku w stron? Sfakisu ^[9] .

Brygadowa Grupa Bojowa z 2 Korpusu Armii miała za zadanie ataku na stacj? kolejow? Sened, co otwarłoby drog? do skrzy?owania drog w Meknassy. Nie napotkano wi?kszego oporu przy realizacji zadania, lecz atak na Meknassy nie mogł zosta? przeprowadzony z powodu niemieckiego natarcia na przeł?cz Faid. Nacieraj?ce jednostki niemiecko-włoskie składały si? z: niemieckiej 21 Dywizji Pancernej i włoskiej 50 Brygady Specjalnej. Naprzeciwko nim stan?li francuscy ?ołnierze 2 Pułku Strzelcow Afryka?skich, ktorzy mogli liczy? na wsparcie batalionu 3 Pułku ?uawow oddalonego o 7 kilometrow oraz wsparcie artyleryjskie 67 Pułku Artylerii Algierskiej z armatami kalibru 75mm i na pluton czołgow Renault FT . Natarcie rozpocz?ło si? o 4 rano 30 stycznia 1943 roku od ostrzału włoskich dział samobie?nych Semovente, jednak te powstrzymała francuska artyleria niszcz?c trzy z o?miu dział włoskich. Niemiecki 1 batalion z 5 Pułku Pancernego przełamał obron? 3 Pułku ?uawow i zdołał zaatakowa? przeł?cz Faid od tyłu. Doprowadziło to do okr??enia 2 Pułku Strzelcow Afryka?skich ^[9] .

Francuski generał Joseph E. Welvert poprosił o interwencj? brytyjskiego generała McQuillina, ten z kolei musiał poł?czy? si? z generałem Fredendallem, ktory przekazał pro?b? o pomoc generałowi Andersonowi. Ten natomiast o godzinie 9 rano nakazał opanowanie sytuacji. Fredendall polecił McQuillinowi wesprze? Francuzow nie osłabiaj?c własnych pozycji. Sformowano w tym celu dwie grupy bojowe o składzie:

• 26 Pułk Piechoty ? 3 bataliony, 1 batalion przeciwpancerny
• 701 batalion przeciwpancerny
• jednostki wsparcia

Jedna z grup skierowała si? w stron? przeł?czy Faid, a druga do Rebaou, natomiast jednostki maj?ce atakowa? Meknassy miały czeka? na wynik star?, jednak ostatecznie zaatakowały swoj pierwotny cel, co sko?czyło si? kl?sk? kontratakow na przeł?cze Faid i Rebaou 31 stycznia 1943 roku. Dodatkowo niemieckie jednostki okopały na pozycjach działa 88 mm , a kolejna proba ich pozbycia si? 1 lutego sko?czyła si? rezultatem negatywnym. Wykorzystuj?c sytuacj? 31 stycznia niemiecka grupa bojowa z jednostek 10 Dywizji Pancernej zaatakowała przeł?cz Pichon, co miało na celu uniemo?liwienie alianckiej ofensywy na Safakis ^[10] .

Plany wojsk niemieckich [ edytuj | edytuj kod ]

Walki o przeł?cz Faid przepowiadały walki o przeł?cz Kasserine. Dla oficerow niemieckich był to znak, ?e Amerykanom brakuje do?wiadczenia i pozwoliło ustali? ich rozproszenie. Pozwoliło to przes?dzi? o podj?ciu działa? ofensywnych. Planowane było odepchni?cie 1 Armii brytyjskiej, ktora stanowiła zagro?enie dla niemieckiej 5 Armii Pancernej. Atak miał nast?pi? na przeł?cz Fondouk, czyli na prawym skrzydle wojsk brytyjskich, co mogło ich odci?? od wojsk francuskich i ameryka?skich. Plan dostał kryptonim ?Kuckucksei” (?Kukułcze jajo”) ^[10] .

Jednostki Rommla po długim odwrocie zaj?ły lini? Mareth, gdzie przez braki w zaopatrzeniu w jednostkach brytyjskich panował wzgl?dny spokoj. W tym czasie niemieccy saperzy dokonali zniszcze? portu w Trypolisie , co utrudniło dostawy zaopatrzenia dla armii brytyjskiej. Ewentualna ofensywa przeciwko 8 Armii brytyjskiej nie dawała pewno?ci powodzenia z powodu słabo?ci Niemiecko-Włoskiej Armii Pancernej, dlatego Rommel wolał atakowa? słabszego przeciwnika, a takim były ameryka?skie jednostki. Feldmarszałek nie planował blokowa? przeł?czy Dorsalu Wschodniego, ale naciera? dalej na zachod w kierunku Dorsalu Zachodniego i przeł?cz Kasserine. W ten sposob wojska niemieckie znalazłyby si? na pozycjach wyj?ciowych na Algieri?, a to zniszczyło by dostawy zaopatrzenia dla aliantow lub odci?łoby 1 Armi? brytyjsk?. Mimo niewielkich szans odniesienia tak znacz?cego sukcesu mo?liwe było zadanie du?ych strat Amerykanom i zyskanie czasu na wsparcie. Siły potrzebne do przeprowadzenia ataku składa? si? miały z wojsk pancerno-motorowych oraz dodatkowej grupy bojowej z 5 Armii Pancernej, na co musiało zgodzi? si? dowodztwo w Rzymie ^[11] .

Plan Rommla uzyskał aprobat? włoskich dowodcow i Kesselringa, ktorzy liczyli na znacz?ce zwyci?stwo. 9 lutego 1943 roku Kesselring na spotkaniu z von Arnimem w Kabis probował przekona? go do planu Rommla, jednak od razu wskazał, ?e siłom niemieckim brakuje sił do jego realizacji i tylko działania zaczepne zatrzymaj? wojska ameryka?skie, a tak?e b?d? mogły zagrozi? 1 Armii brytyjskiej. 11 lutego 1943 roku plany zmieniono na dwa uzupełniaj?ce si? ataki siłami obu jednostek. Jedna zaatakowa? miała w kierunku Sidi bou Zid i zniszczy? cz??? sił 1 Dywizji Pancernej , a Rommel ktory miał słabsze jednostki miał czeka? na zwyci?stwo von Arnima, a potem przej?? 21 Dywizj? Pancern? i zaatakowa? Kafs?, likwiduj?c zagro?enie tyłow linii Mareth ^[12] .

Plany wojsk alianckich [ edytuj | edytuj kod ]

Operacja Satin planowana na 22 stycznia 1943 roku zakładała, ?e 1 Dywizja Pancerna zaatakuje w kierunku Safakisu, Kabisu lub Kairuanu. W ten sposob uzyskanobo zniszczenie linii zaopatrzenia dla oddziałow Erwina Rommla. Brak do?wiadczenia ameryka?skich ?ołnierzy jednak nie dał mo?liwo?ci przeprowadzenia takiego ataku. Postanowiono 20 stycznia 1943 roku, ?eby jednostka skupiła si? na działaniach defensywnych i w ten sposob stała si? mobiln? rezerw?. Dodatkowo zdobycie przez Niemcow przeł?czy Faid potwierdziło, aby nie dokonywa? atakow w tym rejonie. Generał Anderson uwa?ał front w ?rodkowej Tunezji jako mniej wa?ny, gdy? skupiał si? na probie odepchni?cia 5 Armii Pancernej. Oczekuj?c na koniec zimy utrzymywał status quo na ?rodku frontu ^[13] .

Odszyfrowane depesze Luftwaffe sugerowały, ?e zagro?enie stanowi atak na przeł?cz Fondouk i w kierunku na prawe skrzydło wojsk brytyjskich. 4 lutego 1943 roku po odszyfrowaniu planu ataku przedstawionego przez Rommla uznano go tylko za propozycj?, a za przyj?ty plan ?Kukułcze jajo”. Ostrze?ono wcze?niej własnych ?ołnierzy przed planowanym atakiem i manewrami wojsk nieprzyjaciela z innych kierunkow. Domysł ten okazał si? bł?dny, a nie zareagowano na przecz?ce dane rozpoznania taktycznego. Rezultatem decyzji rozmieszczenia wojsk było ich rozproszenie i nieprzygotowanie do obrony ^[14] .

Podczas inspekcji sztabu II Korpusu Armii okazał si? on znacznie oddalony od jednostek i kiepsko skomunikowany, a dodatkowo ponownie zignorowano ostrze?enia o ruchach wojsk nieprzyjaciela w innych kierunkach ani?eli wskazywał zwiad wojskowy. Na przodach jednostek nie rozstawiono poł minowych, co osłabiało mo?liwo?ci obronne. 1 Dywizja Pancerna rozproszona była na odcinku 130 kilometrow, a dodatkowo niezgodnie z rozkazami. Mimo wydania rozkazow koryguj?cych zauwa?one bł?dy dnia, nast?pnego ruszyło niemieckie natarcie, wi?c nie starczyło czasu na realizacj? planu ^[14] .

Ordre de Bataille, stycze? 1943 roku [ edytuj | edytuj kod ]

Siły niemiecko-włoskie [ edytuj | edytuj kod ]

5 Armia Pancerna ? gen. wojsk panc. Hans-Jurgen von Arnim
21 Dywizja Pancerna ? gen. por. Hans-Georg Hidebrandt
Grupa Korpu?na ?Fischer”
10 Dywizja Pancerna	gen. mjr Wolfgang Fischer
334 Dywizja Piechoty	gen. por. Friedrich Weber
Dywizja ?von Broich”	płk Friedrich von Broich
5 Pułk Spadochronowy
XXX Korpus Armii ? gen. broni Vittorio Sogno
1 Dywizja ?Superga”	gen. dyw. Dante Lorenzelli
47 Pułk Grenadierow Pancernych	ppłk Theodor Busse
50 Brygada Specjalna	gen. bryg. Giovanni Imperiali di Francavilla
Niemiecko-Włoska Armia Pancerna ? feldmarsz. Erwin Rommel
Niemiecki Korpus Afryka?ski ? gen. mjr Gustav Fehn
15 Dywizja Pancerna	gen. mjr Willibald Borowietz
131 Dywizja Pancerna ?Centauro”	gen. Giorgio Calvi di Bergolo
1 Brygada Strzelcow Polowych Luftwaffe	płk Friedrich August von der Heydte
XX Korpus Armii ? gen. dyw. Tadeo Orlando
136 Dywizja Pancerna ?Giovani Fascisti”	gen. dyw. Nino Sozzani
101 Dywizja Zmotoryzowana ?Trieste”	gen. bryg. Francesco La Ferla
90 Dywizja Lekka ?Afrika”	gen. mjr Theodor von Sponeck
XXI Korpus Armii ? gen. broni Paolo Berardi
16 Dywizja Piechoty ?Pistoia”	gen. bryg. Giuseppe Falugi
80 Dywizja Piechoty ?La Spezia”	gen. bryg. Gavino Pizzolato
164 Dywizja Lekka ?Afrika”	gen. mjr Kurt von Liebenstein
Grupa Bojowa ?Sahariano”	gen. bryg. Alberto Manerini

Siły alianckie [ edytuj | edytuj kod ]

XIX Korpus Armii (francuski) ? gen. Louis-Marie Koeltz
Dowodztwo Wojsk Francuskich w Tunezji	gen. Georges Barre
Dywizja Marszowa ?Constantine”	gen. Joseph H. Welvert
II Korpus Armijny (USA) ? gen. mjr Lloyd Fredendall
1 Dywizja Pancerna	gen. mjr Orlando Ward
1 Dywizja Piechoty	gen. mjr Terry Allen
34 Dywizja Piechoty	gen. mjr Charles W. Ryder

Bitwa [ edytuj | edytuj kod ]

Operacja Fruhlingswind [ edytuj | edytuj kod ]

14 lutego 1943 roku generał von Armin przeprowadził oskrzydlaj?ce natarcie na Sidi bou Zid przy u?yciu 10 i 21 Dywizji Pancernej. Przeciwko natarciu stan?ł 2. batalion z 34 Dywizji Piechoty, ktory mogł liczy? na wsparcie kompanii czołgow oraz plutonu przeciwpancernego dowodzonego przez podpułkownika Johna Watersa. Zadania jakie wyznaczono broni?cym polegały na zatrzymaniu walk? wojsk niemieckich do czasu kontrataku dwoch kampanii czołgow. Burza piaskowa , ktora pojawiła si? w tym rejonie, zasłoniła poranne natarcie 10 Dywizji Pancernej, ktora w szybki sposob pokonała oddziały ameryka?skie, co skutkowało zaj?ciem wzgorza, a tak?e zniszczeniem artylerii ^[15] .

O 7:30 rankiem Luftwaffe zbombardowało miasto Sidi bou Zid, ktore zostało zniszczone, a ustaj?ca burza piaskowa odsłoniła poruszaj?ce si? z połnocy jednostki niemieckie, ktore oszacowano na 60 czołgow i 20 pojazdow pancernych. Przeciwko nim wyszły ze zbombardowanego miasta jednostki ameryka?skie, jednak przewaga niemiecka była na tyle znacz?ca, ?e starano si? jedynie opo?nia? Niemcow, ktorzy przy silnym wsparciu dział kalibru 88 mm z artylerii i czołgow ci??kich Tiger I mieli zdecydowan? przewag? nad obecnymi wowczas w Afryce jednostkami ameryka?skimi. Cze?? uderzenia od południa była wolniejsza z powodu siły burzy piaskowej, ktora przeniosła si? w tamto terytorium. Ameryka?skie oddziały, ktore odwa?nie broniły miasta straciły 38 z 44 czołgow. Popołudniem rozpocz?to wycofywanie si? na zachodnie cz??ci miasta, a resztki ?ołnierzy pozostawione na wzgorzach utraciły ł?czno?? ze sztabem. Mimo pro?by pułkownika Petera Hainsa o całkowite wycofanie si?, generał Ferdendall odmowił, zapewniaj?c o rychłym kontrataku, przez co okr??one bataliony zostały nara?one na zniszczenie ^[16] .

Po zapadni?ciu zmroku tego samego dnia niemieckie jednostki zamkn?ły pier?cie? wokoł miasta rejestruj?c nieznaczne straty, a niszcz?c: 44 czołgi wroga, 59 transporterow połg?sienicowych, 26 dział, 22 ci??arowki. Po zamkni?ciu okr??enia generał Ziegler wydał rozkaz pozostania na pozycjach przez noc w razie kontrataku. Decyzja ta została poparta przez generała von Armina, lecz ostro skrytykowana przez Rommla, ktory twierdził, ?e w ten sposob marnuje si? pocz?tkowy sukces daj?c czas na przegrupowanie wrogiej stronie ^[17] .

Działania sztabow alianckich były ostro?ne z powodu przekonania, ?e jest to odwrocenie uwagi od ataku na Fondouk przez brak zidentyfikowania 10 Dywizji Pancernej. Aktywno?? wieczorna wojsk niemieckich przy mie?cie Kafsa zasugerowała generałowi Fredendallowi mog?cy nadej?? kolejny atak, przez co wycofał jednostki francuskie i ameryka?skie. Przez nisk? skuteczno?? wywiadu utrzymywano, ?e atak został przeprowadzony sił? jednej dywizji, a doniesienia z walk były wyolbrzymione. Dowodc? alianckiego kontrataku został pułkownik Robert Stack z 2. batalionem oraz 1. batalionem przeciwpancernym Algera. Za wsparcie wyznaczono działa pancerne M3 kalibru 75 mm ze 701. batalionu przeciwpancernego oraz ?ołnierzy 6 Pułku Piechoty Zmechanizowanej. Cała ta jednostka wyruszyła bez wcze?niejszego do?wiadczenia bojowego w porownaniu do niemieckich dywizji pancernych ^[18] .

Aliancki kontratak rozpocz?to 15 lutego 1943 roku o 12:40. Poruszaj?ce si? jednostki trzymały szyk klina, co pomogło zaobserwowa? je przy pomocy zwiadu lotniczego, przez co niemieckie jednostki miały dokładn? lokalizacj? i kierunek ruchu przeciwnika. Te posiadaj?ce do?? czasu przez noc wzmocniły swoje pozycje oraz rozmie?ciły działa przeciwpancerne i przeciwlotnicze, aby mogły prowadzi? ogie? na połnocno-zachodnie przedmie?cia Sidi bou Zid. Przepuszczaj?c pierwsze jednostki niemiecka artyleria otwarła ogie? bardzo po?no zaskakuj?c Amerykanow, ktorzy probowali ruchow obronnych, nieprzynosz?cych znacz?cych korzy?ci z powodu otwartego terenu. W momencie wykrycia niemieckich dział na obu skrzydłach podzielono atak na dwa kierunki, połnocny i południowy ^[19] . Przez odci?cie czołgow ameryka?skich od piechoty utracono szans? na przebicie si? do D?abal Ksaira w celu uwolnienia okr??onego 3 batalionu 168 Pułku Piechoty. O 17:40 cztery czołgi ameryka?skie wycofały si? w stron? pozycji wyj?ciowych pozostawiaj?c pozostałe 40 w dolinie Oued Rouana, gdzie systematycznie były niszczone przez wroga, broni?c si? bezskutecznie w okr??eniu.

Wieczorem 15 lutego sytuacja była ju? tak chaotyczna, ?e generał Orlando Ward nie był w stanie zorientowa? si?, jakie czołgi zostały zniszczone. Z powodu nieprzebicia si? do okr??onych jednostek, wysłano samoloty w celu przekazania informacji, aby sprobowały ucieczki. Zaledwie w ci?gu 48 godzin alianci utracili po dwa bataliony czołgow i piechoty bez zadania znacz?cych strat. Pomimo kolejnego zwyci?stwa generał Ziegler nie kontynuował natarcia, a jednie wysłał zwiad w celu ustalenia, czy nie nast?pi kolejny kontratak. Rommel ponownie skrytykował t? decyzj?, a von Arnim starał si? oszcz?dza? zapasy paliwa na kolejne operacje. Dopiero nast?pnego dnia wiadomo?? o sukcesach dotarła do Kessleringa, po czym natychmiast wydał on rozkaz zaj?cia Sebeitli. Przez powolne działania Amerykanie mieli do?? czasu na przygotowanie obrony. Dzi?ki zorientowaniu si? rownie? o bł?dnym działaniu wywiadu wycofano francuski XIX Korpus Armijny do Dorsalu Zachodniego oraz cz??? ameryka?skiej 34 Dywizji Piechoty. Na południowe i wschodnie cz??ci Sbiby skierowana została brytyjska 26. Brygada Pancerna z dwoma batalionami piechoty. Jedynym sukcesem alianckim było zniszczenie niemieckich czołgow rozpoznawczych w nocy z 16 na 17 lutego ^[20] .

Obrona Sbeitli [ edytuj | edytuj kod ]

16 lutego 1943 pozostała reszta Brygadowej Grupy Bojowej A okopała si? na połnoc od miasta Sbeitli, a na południe od niego pozycje zaj?ła Brygadowa Grupa Bojowa B. Niemiecki zwiad walk? obserwował zewn?trzny pier?cie? obrony, co skutkowało przeniesieniem sztabu Brygadowej Grupy Bojowej A do zachodniej cz??ci z powodu zbytniej blisko?ci strefy walki. Nie wpłyn?ło to pozytywnie na morale ?ołnierzy, ktorzy pami?tali pozostawienie swoich kolegow w okr??eniu. Wycofanie sztabu skutkowało rownie? tym, ?e cze?? jednostek uznała to za odwrot i opu?ciła pozycje bez rozkazu, powoduj?c dezintegracj? oraz dezinformacj? ^[21] .

Pozostałe jednostki utrzymały pozycje i w nocy zatrzymały jednostki niemieckie. 17 lutego ?andarmeria wojskowa rozpocz?ła aresztowania dezerterow, lecz mimo takiego chaosu zbyt ostro?ne decyzje generała Zieglera nie wykorzystały stwarzaj?cych si? sytuacji. Rozkazy alianckie brzmiały aby utrzyma? miasto do ko?ca dnia, lecz z powodu dramatycznej sytuacji generał Anderson wydał pozwolenie na wycofanie z miasta o godzinie 11:00. Miało ono odby? si? na wschod od przeł?czy Kasserine. W ten sposob zabezpieczono odwrot ameryka?skiej 1 Dywizji Pancernej.

Niemiecki atak si? opo?nił przez sytuacj? na tyłach jednostek. Nie udało si? batalionow ameryka?skich zdusi? w okr??eniu, a jedynie obej??, a te otrzymuj?c dwa dni wcze?niej rozkaz o przebiciu si? rozpocz?ły marsz na Sbeitl?. Aby zabezpieczy? własne jednostki nale?ało najpierw pozby? si? ?ołnierzy ameryka?skich. Poniewa? nie posiadano odpowiednich informacji głowne uderzenie przeprowadzono od silniejszej strony południowej, gdzie obsadzeni byli ?ołnierze z do?wiadczeniem bojowym od grudnia 1942 roku. Dzi?ki wykorzystaniu zasadzki zniszczono 15 czołgow niemieckich (?rodła niemieckie mowi? o 5 czołgach). Pomimo dobrej walki na południu w jednostkach od strony połnocy ponownie przeszła fala paniki. O godzinie 17:00 Grupa Bojowa B wycofała si? zgodnie z rozkazami. Pod Sbeitl? zniszczony został czołg podpułkownika Henry'ego Gardinera, ktory wrocił pieszo do swoich ?ołnierzy ^[22] .

Operacja Morgenluft [ edytuj | edytuj kod ]

Atak Rommla został rozpocz?ty po?niej od von Arnima. Kafsa została zaj?ta bez ?adnego oporu wi?c 17 lutego 1943 roku Grupa Bojowa DAK dowodzona przez generała von Libensteina pod??ała dalej drog? do miasta Feriana. Po najechaniu na min? przez dowodc? jednostki został zast?piony generałem Bulowiusem. Zaj?to lotnisko w Thelepte , gdzie zaj?to 50 ton paliwa i smarow, ktore dzie? wcze?niej probowano zniszczy?. Mimo sukcesu marszu, to grupa von Arnima miała decydowa? o zwyci?stwie. W nocy z 17 na 18 lutego 1943 roku włoskie dowodztwo rozkazało osi?gni?cie linii Kafsa - Metlauoi - Tauzar ^[22] .

Von Arnim podzielił swoje oddziały, kieruj?c 10 Dywizj? Pancern? na przeł?cze Fondouk i Pichon, podczas gdy 21 Dywizja Pancerna została pozostawiona pod Sbeitl?. Rommel zareagował prob? odebrania dowodztwa von Arnimowi, aby wykorzysta? jego wojska do zaj?cia bazy zaopatrzeniowej w Tibissie , a potem skierowa? si? na Bone . Z powodu tak powa?nej decyzji musiano skonsultowa? to z Mussolinim i włoskim Comando Supremo. Zgoda została wydana w nocy z 18 na 19 lutego, opo?niaj?c działania o cały dzie?.

Rommel uzyskał pod dowodztwo obie dywizje pancerne i zmienił nazw? operacji na ?Sturmflut”. Zamierzano atakowa? na połnocny zachod przez przeł?cz Kasserine do El Kef , co pozwoliło by na wst?p do oskrzydlenia brytyjskiej 1 Armii. Zadania, ktore zostały powierzone von Arnimowi to wi?zanie walk? 1 Armii brytyjskiej oraz zrzut spadochronowy pod El Kef?, aby wysadzi? mosty, co uniemo?liwiłoby odwrot jednostek alianckich. Mimo rozczarowania Rommla ?e oskrzydlenie b?dzie do?? płytkie, to uzyskał zgod? na dalsze kontynuowanie działa? ofensywnych. Do realizacji celow wyznaczono: 10 i 21 Dywizj? Pancern?, Grup? Bojow? DAK, włosk? 131 Dywizj? Pancern? ?Centauro”. Niemiecko-Włoska Armia Pancerna Afryka została przemianowana w 1 Armi? Włosk? ^[23] .

Brak odpowiednio wczesnej zbie?no?ci pogl?dow rozproszył siły niemieckie, a zamiast je skoncentrowa?, Rommel atakował dalej, chc?c dalej rozbija? siły ameryka?skie i nie daj?c czasu włoskiemu dowodztwu na zmiany rozkazow. 19 lutego 1943 do Tunezji udał si? Kesselring w celu sprawdzenia wspierania Rommla przez von Arnima. Ten zaproponował ofensyw? 10 Dywizji Pancernej, jednak marszałek preferował plan Rommla. Nie zaznaczył jednak w rozkazach ?eby atakowa? w Tibiss?, wi?c Rommel pozostawał przy poprzednich rozkazach w stron? Sbiby i El Kef-u. Niezale?nie od rozkazow opanowanie przeł?czy Kasserine zablokowałoby oddziały alianckie z Tibissy i zabezpieczyło skrzydło jednostek niemieckich.

Alianckie pozycje obronne nie były dobrze przygotowane. Najwi?cej wojsk znajdowało si? na połnoc od miasta Sbiby. Francuski XIX Korpus Armijny, ameryka?skia 34 Dywizja Piechoty, poza tym 6 Dywizja Pancerna, 26 Brygada Pancerna, Brygadowa Grupa Bojowa B z 1 Dywizji Pancernej. Droga do Tibissy i Sbiby została dobrze obstawiona, lecz na przeł?czy Kasserine znajdowały si? siły osłonowe.

Operacja Strumflut ? atak na przeł?cz Kasserine [ edytuj | edytuj kod ]

Przeł?cz była broniona przez 19 Pułk In?ynieryjny składaj?cy si? z niedo?wiadczonych ?ołnierzy na linii frontu. Jako jednostka budowlana skonstruowała konstrukcje obronne w najw??szej cz??ci całej przeł?czy o szeroko?ci około 700 metrow, ktor?dy wiodła jedyna droga. Dzi?ki porze mokrej wa?nym punktem okazała si? rownie? rzeka, ktora podzieliła dolin? na poł. Wzgorza D?abal Semmama zostały obsadzone przez 1. batalion 26 Pułku Piechoty. W południowych regionach od rzeki stacjonowały trzy kompanie saperow, jedna na połnocy, a batalion piechoty obsadził pozostałe wzgorza. Wsparciem dla obro?cow było osiem czołgow M4 Sherman z 13 Pułku Pancernego, ktory ustawił si? po?rodku doliny. Jako wsparcie artyleryjskie wyznaczono dwie baterie haubic 105 mm z 33. dywizjonu artylerii polowej oraz francuskie działa 75 mm transportowane trakcj? konn? ^[24] .

Atak miała przeprowadzi? Grupa Bojowa DAK dowodzona przez gen. Bulowiusa ze wzgl?du na opo?nienie w marszu 10 Dywizji Pancernej. Wymarsz w kierunku przeł?czy rozpocz?ł si? 19 lutego 1943 o godzinie 6:30. Dobrze przygotowana obrona nie pozwoliła niemieckim jednostkom rozpoznawczym na przebicie si? z marszu i odrzuciła je pod wzgorza D?abal Chambi. O godzinie 9:30 grupa grenadierow ruszyła z atakiem na drug? stron? przeł?czy. Tam okopany 1. batalion 26 Pułku Piechoty skutecznie bronił najwa?niejsze szczyty, przez co wymuszono zaatakowanie przeł?czy cało?ci? grupy niemieckiej jednostki. Mimo prob obej?cia ameryka?skich jednostek nie przełamano ameryka?skiej obrony przez cały dzie? ^[25] .

Dowodztwo alianckie zostało zaalarmowane o słabo?ci obrony, na co zareagowano rozstawieniem sił osłonowych wzdłu? drogi do Tali. W ich skład weszło siedem czołgow Valentine i cztery Crusader , kompania piechoty zmotoryzowanej i bateria artylerii. Jeszcze tego samego dnia 19 lutego przybył dodatkowo 3. batalion 6 Pułku Piechoty Zmechanizowanej. W drodze były rownie? batalion piechoty z 9 Dywizji Piechoty oraz batalion przeciwpancerny. Niemieccy piechurzy zdołali w nocy zaj?? jedynie kilka wzgorz, chocia? np. wzgorze nr 700 udało si? ponownie odbi? po ataku 1. batalionu z 26 Pułku, pomimo wpadni?cia w okr??enie. Pomimo załamania si? linii na połnocnym brzegu rzeki Hatab, południowy brzeg utrzymał pozycje. W pierwszy dzie? walk 894. batalion przeciwpancerny ze stanu musiał spisa? połow? dział samobie?nych, a ameryka?skie haubice wycofały si? bez rozkazu ^[26] .

20 lutego 1943 spadł deszcz, przez co pustynne wzgorze stało si? błotniste. W rejon walk przybył sam Erwin Rommel, ktorego martwił brak przebicia si? przez przeł?cz. Kolejny atak poprzedzono ostrzałem z wyrzutni Nebelwerfer , aby nast?pnie wraz z przybyłym 5 Pułkiem Bersalierow uderzy? na pozycje aliantow. Pomimo dzielnej walki ponoszono znaczne straty, poległ tak?e dowodca oddziału. Sztab niemiecki zmienił kierunek atakow ze wzgl?du na odparcie 21 Dywizji Pancernej w Sibibie, nie maj?c informacji o trzykrotnie wi?kszej ilo?ci wojsk alianckich. 10 Dywizj? Pancern? skierowano w stron? przeł?czy Kasserine bez batalionu czołgow Tiger, ktore zostały zatrzymane przez gen. von Arnima. O godzinie 16:30 przybyła jednostka na miejsce kieruj?c atak ?rodkiem, przy silnym ogniu artyleryjskim. Do nocy udało si? niemieckim jednostkom przebi? na drog? do Tali po drodze niszcz?c brytyjskie czołgi i działa samobie?ne. Dzi?ki temu przełamaniu na drodze pojazdow Rommla stali jedynie francuscy artylerzy?ci, ktorzy po wyko?czeniu amunicji zniszczyli własne pozycje i wycofali si?. Do zmroku przesuni?to si? o 8 km w kierunku Bou Chebko. Sukcesem te? okazało si? zdobycie ameryka?skich wozow pancernych, ktore wcielono na wyposa?enie jednostek niemieckich ^[27] . Poniewa? dowodztwo alianckie zauwa?yło, ?e celem ataku jest Tibissa, zareagowano przerzucaj?c w te rejony oddziały z innych terenow.

20 lutego 1943 Kesselring oskar?ył von Arnima o niepodporz?dkowanie si? rozkazom oddania Rommlowi cz??ci oddziałow. Brak realnych argumentow za tymi decyzjami skutkował wnioskowaniem o odebranie mu dowodztwa i przekazanie go Rommlowi. 21 lutego 1943 roku uporz?dkowuj?c sytuacj? na terenach przeł?czy Kasserine przygotowano jednostki niemieckie na ewentualny kontratak. Z powodu ci?gle wysokiego stanu wody w rzece jednostki były cz??ciowo odseparowane, wi?c niemo?liwe było ich poł?czenie. Kierunki ataku rownie? pozostawały dwa: Tibissa oraz kierunek Tali. Przyczyn? separacji jednostek niemieckich był ich wcze?niejszy podział na trzy grupy bojowe, z czego ?adna bez siły bojowej zdolnej do samodzielnego przebicia sił obronnych aliantow. W nocy z 20 na 21 lutego 1943 pomimo dotarcia jednostek niemieckich do wysuni?tych jednostek Brygady Grupy Bojowej B, zostały one zatrzymane do rana. Aby zmieni? pozycje o 11:45 wydano rozkaz ataku na Tibiss? wszystkich jednostek, jednak zostały odparte przez czołgi i artyleri? wroga ^[28] .

Atak 10 Dywizji Pancernej na obron? miasta Tali był udany. 21 lutego 1943 roku 30 czołgow i 25 pojazdow pancernych stopniowo niszczyło brytyjskie jednostki obronne w godzinach południowych, a o 15:00 doszło do głownego natarcia. Dzi?ki lepszym działom montowanym na niemieckich czołgach zniszczono około 15 czołgow wroga. Postawiona została przez Brytyjczykow zasłona dymna, ktora pozwoliła wycofa? si? jednostkom w stron? południa. Dzi?ki po?cigowi o godzinie 19:00 dogoniono wycofuj?cych si? ?ołnierzy ostatecznie przełamuj?c obron? Tali niszcz?c w raportach 38 czołgow, 28 dział i pojmuj?c 571 Brytyjczykow. jednak dzi?ki opo?nianiu niemieckiego ataku przez brytyjsk? 26 Brygad? Pancern? nie wkroczono do samego miasta w nocy. W ten sposob ?ci?gni?te zostały posiłki w postaci kompanii piechoty 2 Pułku Hampshires, 16. batalionu czołgow 5 Pułku Lancers i artylerii z 9 Dywizji Piechoty. Dzi?ki desperackiemu kontratakowi 2 Pułku Lothians wzmocnionemu przez artyleri?, został powstrzymany niemiecki atak z 22 lutego i jednostki niemieckie przeszły w pozycje obronne. O godzinie 16:00 po zako?czeniu ostrzału artylerii, wydano rozkaz ataku 10 Dywizji Pancernej, lecz ta n?kana nalotami z wybudowanego pasa startowego nie była w stanie przeprowadzi? ataku na Tal? ^[29] .

Koncepcje dowodz?cych [ edytuj | edytuj kod ]

Rommel jako głowny obszar działa? wybrał przeł?cz Kasserine, pami?taj?c jednak o znaczeniu Sibiby. 19 lutego 1943 roku 21 Dywizja Pancerna zaatakowała miasto, napotykaj?c opor 18 Pułku Piechoty z brytyjskimi czołgami. Koszt przebicia obrony opłacono strat? dwunastu czołgow. Rommel nie uwzgl?dnił w?rod obro?cow oddziałow XIX Korpusu Armijnego z Francji i oddziałow trzech dywizji. Przez tak siln? obron? przeł?cz Kasserine wydawała si? bardziej rozs?dna i chocia? skierowano do ataku na miasto 21 Dywizj? Pancern? nie wi?zano z nim nadziei na sukces. Francuskiemu garnizonowi niebezpiecze?stwo groziło w przypadku wej?cia jednostek na tyłu od strony Tali. Mimo pocz?tkowych sukcesow Rommla atak wyhamował, a dowodztwo przeciwnika ?ci?gało posiłki pod Tali?. Atak na Tibiss? był niebezpieczny, przez mo?liwo?? kontruderzenia na skrzydło, a atak na Sibib? nie przynosił efektow. Pomimo niewielkich strat w ludziach i sprz?cie jakie poniesiono, zubo?ały znacz?co zapasy paliwa i amunicji. Przez te czynniki i zbli?aj?c? si? gotowo?? 8 Armii brytyjskiej do ataku Rommel uznał, ?e atak na przeł?cz Kasserine jest bezcelowy ^[30] .

Albert Kesselring uznał, ?e nale?y przygotowywa? odwrot jednostek i u?ywa? drobnych atakow m?cz?c siły brytyjskie. Skrytykował niemieckich dowodcow niespojnych z sob? co do koncepcji prowadzenia operacji. Probuj?c ratowa? sytuacj? oddał dowodztwo Rommlowi 23 lutego 1943 nad cało?ci? oddziałow, jednak ju? 3 marca 1943 ten wyjechał na urlop zdrowotny. Von Arnim nie wykonał rozkazu ataku w kierunku połnocnym 22 lutego i gdy przeprowadził 26 lutego atak na Brytyjczykow, został odparty i utracił wi?kszo?? czołgow ^[31] .

Hierarchia jaka panowała w sztabach wojsk alianckich została zmieniona i powołane zostało dowodztwo 18 Grupy Armii na czele z gen. Haroldem Alexandrem, ktoremu powierzono cało?? sił aliantow w Tunezji. Zbiegło si? to z rozkazem odwrotu wojsk niemiecko-włoskich 22 lutego 1945 o godzinie 14:15. W ci?gu najbli?szych 24 godzin wi?kszo?? jednostek wycofała si? z przeł?czy, a z powodu braku informacji o tym manewrze nie dokonano ataku. 25 lutego 1943 roku o 6:30 rano przeprowadzony atak w celu rozpoznania napotkał jedynie miny i pułapki bez ?ladu wroga. W tym momencie doszło do spokoju na froncie, przez co mo?liwe stało si? dokonanie roszad kadrowych. Zwolniono dowodc? wywiadu brygadiera Erica Edwarda Mocklera-Ferrymana z powodu licznych bł?dow i skarg. Generał Patton został dowodc? II Korpusu Armijnego. Podj?to nowe rozporz?dzenia strategiczne. Wzmocniono działania marynarki, aby zmniejszy? zupełnie dostawy zapasow do Afryki, oraz wzmocniono wojska lotnicze w Tunezji, aby odpowiada? na loty Luftwaffe z Sycylii . Reszt? jednostek ameryka?skich przesuni?to na pierwsz? lini?, co pozwoliło na scalenie je w jedn? formacj? ^[32] .

Operacja Wop [ edytuj | edytuj kod ]

W momencie zako?czenia si? walk na terenach przeł?czy Kasserine rosło zagro?enie dla jednostek pa?stw Osi ze strony 8 Armii, ktora stacjonowała do tej pory na linii Mareth. Dzi?ki złamanym szyfrom niemieckim wiedziano o nadchodz?cych atakach, mi?dzy innymi o ostatnim ataku Rommla 6 marca 1943 roku przy pomocy 10 Dywizji Pancernej na XXX Korpus Armijny przed jego wyjazdem na urlop. Po wyje?dzie Rommla dowodztwo zostało przekazane von Arnimowi. Pierwszy atak II Korpusu Armijnego na przeł?cz Kasserine miał za zadanie jedynie wspieranie głownego ataku na lini? Mareth . Z powodu braku zaufania dowodcow brytyjskich do jednostek ameryka?skich ograniczano ich u?ycie. Generał Patton uwa?ał, ?e operacja Wop b?dzie przypomina? plan bitwy pod Manassas z 1862 roku, czyli atak ze skrzydła w celu wzmocnienia centrum. Z powodu zignorowania przez Kesselringa ostrze?e? o ataku alianckim, nie wydał on odpowiednich rozkazow. Bardziej ostro?ny von Arnim przygotował w odpowiednim czasie atak wyprzedzaj?cy 19 marca 1943 roku siłami 131 Dywizji Pancernej i 21 Dywizji Pancernej. Termin tego ataku jednak został wyprzedzony przez Amerykanow. Po stronie ameryka?skiej do walki ruszyły 34 Dywizja Piechoty , 9 Dywizja Piechoty, 1 Dywizja Pancerna, 1 Dywizja Pancerna oraz 1. batalion Rangers ^[33] .

Z 16 na 17 marca 1943 roku 16 i 18 Pułk Piechoty pokonały 72 kilometry, zajmuj?c pozycje na przedpolach Kafsy i atakuj?c rankiem, zaj?ły miasto bez walki, a 18 marca zdobyły miasto El Guetar. Po?niejsze posuwanie si? spowolniły trudne warunki terenowe, takie jak błota i podtopienia, przez co mogła działa? niemal wył?cznie piechota. Dzi?ki dobrze rokuj?cemu rozwojowi sytuacji atak rozbudowano o zdobycie wzgorz obok Meknassy i zdobycie lotniska w Mezzounie. Ruch II Korpusu Armijnego w stron? niemieckich linii zaopatrzeniowych 22 lutego 1943 sprowokował ruch 2 Armii Pancernej von Vaersta w jego stron? i uderzenie 10 Dywizji Pancernej na 1 Dywizj? Piechoty. Amerykanie w ko?cu natrafili na zaci?ty opor i natarcia zwolniły. Pomimo opanowywania cz??ci wzgorz i przeł?czy to artyleria niemiecka zmusiła jednostki ameryka?skie do wycofania si?. W wyniku walk jednak 10 Dywizja Pancerna wyczerpała zapas sił i nie była w stanie przej?? do ataku co skutkowało zwyci?stwem w walkach o El Guetar ^[34] .

Znaczenie bitwy [ edytuj | edytuj kod ]

21 lutego 1943 roku jednostki Rommla przełamały linie ameryka?skich jednostek, lecz nie potrafiły wyj?? na ich tyły z powodu braku zaopatrzenia i zostały zmuszone do wycofania si?. Korzy?ci z tej operacji s? znikome, a wojska sprzymierzone przypisuj? sobie wynik star? jako sukces. Z pewno?ci? pozwoliło nabra? to do?wiadczenia bojowego wojskom ameryka?skim i zbudowa? sobie zaufanie w?rod sojusznikow. Walki rownie? ukazały umiej?tno?ci dowodcow jak Eisenhower, Bradley i Patton. Zmieniona została doktryna armii ameryka?skiej, rezygnuj?c z koncepcji walki na zysk praktycznych rozwi?za?. Wynikało to z brakow w szkoleniu, ktore nie przewidywało wszystkich mo?liwych warunkow. Najwi?kszym reformom poddano wojska pancerne poczynaj?c od organizacji, ktora obecnie zakładała dywizj? zło?on? z sze?ciu batalionow czołgow i trzech piechoty zmechanizowanej i trzech artylerii. Zmieniony rownie? został sprz?t, gdy? zrezygnowano z czołgow lekkich M3, na rzecz czołgow M4 i M5A1, wymieniono armaty z 37 mm na 57 mm i doposa?ono piechot? w granatniki. Powrocono rownie? do zasady, ?e ameryka?scy ?ołnierze b?d? walczy? pod swoim dowodztwem, do czego przyczyniły si? nieporozumienia z oficerami brytyjskimi ^[35] .

Dla wojsk włosko-niemieckich walki stoczone na przeł?czy Kesserine były ostatnimi sukcesami w Afryce Połnocnej. Pomimo przewagi techniczno-taktycznej utracono przewag? strategiczn? na froncie afryka?skim . Wkrotce potem Afrika Korps przeszło do defensywy, za? armie brytyjska i ameryka?ska stopniowo zyskiwały przewag? nad niemieck?. Wehrmacht ukazał swoje problemy w zakresie dowodzenia, a brak zgody Hitlera na wycofanie wojsk z Afryki wi?zał si? z ogromnymi stratami ludzkimi i sprz?towymi. Armia włoska przestała w tym momencie odgrywa? jak?kolwiek rol? w wojnie, a po l?dowaniu aliantow na Sycylii Włosi utracili panowanie nad własnym pa?stwem, oddaj?c go pod okupacj? wojskom niemieckim ^[36] .

Pami?? [ edytuj | edytuj kod ]

W Tunezji nie ma wiele miejsc upami?tniaj?cych tamte starcia. W Tunisie znajduje si? Ameryka?ski Cmentarz Wojskowy w Afryce Połnocnej. Miejsca bitew znajduj? si? na pustyni bez szlakow turystycznych. Nie znajduj? si? tam wraki pojazdow, a jedynie mo?na miejscami spotka? pozostało?ci umocnie? i okopow. Brytyjczycy postawili pomniki w Tali i na wzgorzu 609, ktore zostały usuni?te. Z okresu walk przetrwały dwa ci??kie czołgi Tiger I. Jeden z nich znajduje si? w Muzeum Czołgow w Bovington w Wielkiej Brytanii, a drugi w Muzeum Uzbrojenia w Aberdeen w Stanach Zjednoczonych. W muzeum w USA znajduj? si? rownie? PzKpfw II, PzKpfw III Ausf. L, PzKpfw III Ausf. N, PzKpfw IV Ausf. G., PzKpfw III Ausf. M ^[37] .

Kalendarium wydarze? [ edytuj | edytuj kod ]

Data	Wydarzenie
1942
8 listopada	Rozpocz?cie operacji Torch i desant armii ameryka?skiej w Algierii
grudzie?	Przerzut niemieckich jednostek do Tunezji z Sycylii i zaj?cie Tunisu
1943
20 stycznia	Odwrot Niemiecko-Włoskiej Armii Pancernej z Libii do Tunezji
30 stycznia	Przej?cie przeł?czy Faid od garnizonu francuskiego przez 5 Armi? Pancern?
11 lutego	Rozkaz włoskiego Naczelnego Dowodztwa (Comando Supremo) przeprowadzenia działa? ofensywnych w Tunezji
14 lutego	Pocz?tek operacji Fruhlingswind; atak niemieckich jednostek na Brygadow? Grup? Bojow? A 1 Dywizji Pancernej armii ameryka?skiej pod Sidi bou Zid
15 lutego	Wycofanie si? ameryka?skiej armii do Sbeitli
16 lutego	Pocz?tek operacji Morgenluft; niemieckie wojska zajmuj? Kafs? bez wi?kszego oporu
17 lutego	Wycofanie si? wojsk ameryka?skich od atakow 5 Armii Pancernej
18 lutego	Jednostki rozpoznania Rommla i bon Arnima spotykaj? si? w Kasserine; zatwierdzenie operacji Sturmflut
19 lutego	Rozpocz?cie ataku przez Niemcow na ameryka?skie pozycje na przeł?czy Kasserine i ameryka?sko-brytyjskie pod Sabid?, ktory zostaje powstrzymany
20 lutego	Przełamanie obrony na przeł?czy Kasserine
21 lutego	Ci??kie walki na przedpolach Tali; w drodze do Tibissy ameryka?ska 1 Dywizja Pancerna walczy z niemieck? 10 Dywizj? Pancern?
22 lutego	Niemiecki atak na Tibiss? załamuje si?; ogie? artylerii zmusza do odwrotu jednostki spod Tali
25 lutego	Siły Aliantow zajmuj? przeł?cz Kasserine
17 marca	Ameryka?ska 1 Dywizja Piechoty zajmuje Kafs? i rozpoczyna operacj? Wop
23 marca	Niemiecki atak pod El Guetar 10 Dywizji Pancernej, ktora ponosi ci??kie straty
10 kwietnia	Niemieckie wojska utrzymuj? pozycj? na przeł?czach Fondouk i Pichon, daj?c mo?liwo?? wycofania si? do Chott
23 kwietnia	Ameryka?ski II Korpus Armijny atakuje w stron? Bizerty
30 kwietnia	34 Dywizja Piechoty zdobywa wzgorze 609, ktore broniło drogi na Mateur
7 maja	9 Dywizja Piechoty zajmuje Bizert? i oczyszcza j? z wroga do nast?pnego dnia
9 maja	1 Dywizja Pancerna dociera do wybrze?a Morza ?rodziemnego i przyjmuje kapitulacj? niemieckiej 5 Armii Pancernej
13 maja	Resztki niemieckiej armii w Tunezji oddaj? si? w niewol? alianckiej 18 Grupy Armii

Ksi??ki o bitwie [ edytuj | edytuj kod ]

• Rick Atkinson, Afryka Połnocna 1942?1943 , Bellona 2005.
• Martin Blumenson, Kasserine Pass: Rommel's Bloody, Climactic Battle for Tunisia , Houghton Mifflin 1966;
• Ernest Harmon, Combat Commander , Prentice Hall 1970;
• John Hougen, The Story of the Famous 34th Infantry Division , Battery Press 1978;
• George Howe, The US Army in World War II - Northwest Africa: Seizing the Initiative in the West , GPO 1957;
• George Howe, The Battle History od the 1st Armored Division , Battery Press 1979;
• Orr Kelly, Meeting the Fox: From Operation Torch to Victory In Tunisia , Wiley 2002;
• Albert Kesselring, ?ołnierz do ko?ca , Bellona 1996;
• H.R. Knickerbocker i inni, Danger Forward: The Story of the First Division in World War II , Battery Press 2002;
• Macgregor Knox, Hiler's Italian Allies , Cambridge 2000;
• Leon Lavoie i inni, American Armor at Faid-Kasserine , US Army Armor School 1949;
• Janusz Piekałkiewicz, Rommel: Tajna słu?ba w Afryce Połnocnej 1941-1943 , Agencja Wydawnicza Mostowski 1996;
• Paul Robinett, Armor Command , MacGregor 1958;
• David Rolf, The Bloody Road to Tunis" , Greenhill 2001;
• Wydział Historyczny armii USA, To Bizerte with the II Corps War Department 1943;
• Bruce Watson, Exit Rommel: The Tunisian Campaign 1942-1943 , Praeger 1999.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Steven J. Zaloga: Przeł?cz Kasserine 1943. Ostatnie Walki w Afryce . T. 20. Warszawa: Osprey Publishing, 2010, seria: Wielkie Bitwy II Wojny ?wiatowej.
• Janusz Piekałkiewicz : Kalendarium wydarze? II wojny ?wiatowej . Warszawa: Agencja Wydawnicza Morex, 1996. brak strony w ksi??ce
• Brian John Murphy: Facing the Fox . America in WWII. [dost?p 2010-11-01]. ( ang. ) .