Biskupi gnie?nie?scy

Biskupi gnie?nie?scy ? biskupi diecezjalni (jednocze?nie arcybiskupi metropolici) i biskupi pomocniczy archidiecezji gnie?nie?skiej . Arcybiskupom metropolitom gnie?nie?skim przysługuje tytuł prymasa Polski (od 1417). Maj? tak?e prawo u?ywania purpurowych szat nawet je?li nie s? kardynałami.

Biskupi [ edytuj | edytuj kod ]

Biskupi diecezjalni [ edytuj | edytuj kod ]

Lata urz?dowania		Uwagi
1000??	Radzim Gaudenty	błogosławiony Ko?cioła katolickiego
przed 1025??1027	Hipolit
1027?1028	Bossuta Stefan
1075??1092	Bogumił
ok. 1092?	Heinrich von Wulzburg	okres posługi oraz samo istnienie tego arcybiskupa jest dyskusyjne ^[1]
ok. 1099?po 1112	Marcin
przed 1136?1148	Jakub ze ?nina
1149?po 1167	Jan Gryfita
1177?po 1180	Zdzisław
lata 80. XII w.	Bogumił z Dobrowa	błogosławiony Ko?cioła katolickiego
1191?1198	Piotr Łab?d?
1199?1219	Henryk Kietlicz
1220?1232	Wincenty z Niałka
1232?1258	Pełka (Fulko)
1258?1271	Janusz	zatwierdzony w 1259
1278	Marcin z Opawy
1283?1314	Jakub ?winka
1314?1317	Borzysław	konsekrowany w 1317
1317?1341	Janisław
1342?1374	Jarosław z Bogorii i Skotnik
1374?1382	Janusz Suchywilk
1382?1388	Bodz?ta
1389?1394	Jan Kropidło
1394?1401	Dobrogost z Nowego Dworu
1402??1411	Mikołaj Kurowski
1412?1422	Mikołaj Tr?ba	prymas Polski od 1417
1423?1436	Wojciech Jastrz?biec	prymas Polski
1436?1448	Wincenty Kot	prymas Polski, w latach 1441?1447 kardynał w obediencji antypapie?a Feliksa V
1449?1453	Władysław Oporowski	prymas Polski
1453?1464	Jan Sprowski	prymas Polski
1464?1473	Jan Gruszczy?ski	prymas Polski
1474?1480	Jakub z Sienna	prymas Polski
1481?1493	Zbigniew Ole?nicki	prymas Polski
1493?1503	Fryderyk Jagiello?czyk	prymas Polski, kardynał
1503?1510	Andrzej Boryszewski	prymas Polski
1510?1531	Jan Łaski	prymas Polski
1531?1535	Maciej Drzewicki	prymas Polski
1535?1537	Andrzej Krzycki	prymas Polski
1537?1540	Jan Latalski	prymas Polski
1541?1545	Piotr Gamrat	prymas Polski
1545?1559	Mikołaj Dzierzgowski	prymas Polski
1559?1562	Jan Przer?bski	prymas Polski
1562?1581	Jakub Ucha?ski	prymas Polski
1581?1603	Stanisław Karnkowski	prymas Polski
1603?1605	Jan Tarnowski	prymas Polski
1606?1608	Bernard Maciejowski	prymas Polski, kardynał
1608?1615	Wojciech Baranowski	prymas Polski
1616?1624	Wawrzyniec Gembicki	prymas Polski
1624?1626	Henryk Firlej	prymas Polski
1627?1638	Jan W??yk	prymas Polski
1638?1641	Jan Lipski	prymas Polski
1641?1652	Maciej Łubie?ski	prymas Polski
1653?1658	Andrzej Leszczy?ski	prymas Polski
1659?1666	Wacław Leszczy?ski	prymas Polski
1666?1673	Mikołaj Jan Pra?mowski	prymas Polski
1673?1674	Kazimierz Florian Czartoryski	prymas Polski
1674?1677	Andrzej Olszowski	prymas Polski
1677?1685	Jan Stefan Wyd?ga	prymas Polski
1687?1705	Michał Stefan Radziejowski	prymas Polski, kardynał
1706?1721	Stanisław Szembek	prymas Polski
1723?1738	Teodor Potocki	prymas Polski
1739?1748	Krzysztof Antoni Szembek	prymas Polski
1749?1759	Adam Ignacy Komorowski	prymas Polski
1759?1767	Władysław Aleksander Łubie?ski	prymas Polski
1767?1777	Gabriel Podoski	prymas Polski
1777?1784	Antoni Kazimierz Ostrowski	prymas Polski
1785?1794	Michał Jerzy Poniatowski	prymas Polski
1795?1801	Ignacy Krasicki	prymas Polski
1806?1818	Ignacy Antoni Raczy?ski	prymas Polski
1821?1825	Tymoteusz Gorze?ski	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski, prymas Polski
1828?1829	Teofil Wolicki	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski, prymas Polski
1831?1842	Marcin Dunin	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski, prymas Polski
1845?1865	Leon Przyłuski	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski, prymas Polski
1866?1886	Mieczysław Ledochowski	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski, prymas Polski, kardynał, od 1892 prefekt Kongregacji Rozkrzewiania Wiary
1886?1890	Julius Dinder	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski, prymas Polski
1891?1906	Florian Stablewski	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski, prymas Polski
1914?1915	Edward Likowski	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski, prymas Polski
1915?1926	Edmund Dalbor	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski, prymas Polski, kardynał
1926?1948	August Hlond	jednocze?nie arcybiskup metropolita pozna?ski (1926?1946) i arcybiskup metropolita warszawski (1946?1948), prymas Polski, kardynał
1948?1981	Stefan Wyszy?ski	jednocze?nie arcybiskup metropolita warszawski, prymas Polski, kardynał błogosławiony Ko?cioła katolickiego
1981?1992	Jozef Glemp	jednocze?nie arcybiskup metropolita warszawski (do 2006), prymas Polski (do 2009), kardynał
1992?2010	Henryk Muszy?ski	prymas Polski (2009?2010)
2010?2014	Jozef Kowalczyk	prymas Polski
od 2014	Wojciech Polak	prymas Polski

Uwaga! Do Henryka Kietlicza daty, a w paru przypadkach (np. Bogumił z Dobrowa) kolejno?? poszczegolnych arcybiskupow s? niepewne.

Biskupi pomocniczy [ edytuj | edytuj kod ]

Lata urz?dowania		Uwagi
1299?1308	Paweł
1310?1323	Dominik
1377?1382	Andrzej Jastrz?biec
1404?1411	Jan
1411?1412, 1414?1415	Piotr
1414	Erazm
1434?1440, 1447?1469	Jan	w mi?dzyczasie biskup pomocniczy kujawsko-pomorski
1469?1476	Antoni
1476?po 1480	Andrzej z Opalenicy
1493	Wojciech z Secemina
ok. 1497	Jan z Radziejowa
1498	Maciej
1501?1517	Jan
1509?1526	Mikołaj M?ciwy
1527?1541	Jan Busi?ski
1541?1560	Sebastian ?ydowski
1562?1581	Stanisław Fal?cki
1583?1608	Jan Gniazdowski
1608?1625	Andrzej Wilczy?ski
1628?1638	Andrzej Gembicki	nast?pnie biskup diecezjalny łucki
1640?1644	Jan Madali?ski
1644?1658	Adrian Grodecki
1660?1665	Kasper Trzemeski
1667?1674	Jan Chrzciciel Bu?e?ski
1676?1693	Wojciech Stawowski
1694?1700	Konstanty Jozef Zieli?ski	nast?pnie arcybiskup metropolita lwowski
1700?1718	Stefan Mdzewski
1719?1731	Franciszek Kraszkowski
1728?1743	Dominik Sienie?ski
1732?1738	Jozef Michał Trzci?ski
1738?1769	Krzysztof Dobi?ski
1768?1793	Antonin Kornel Przedwojewski
1771?1784	Jan Karski
1781?1802	Kasper Jozef Szajowski
1785?1790	Jozef Korytowski
1790?1808	Stefan Łubie?ski
1791?1804	Michał Mateusz Kosmowski
1809?1813	Ignacy Nepomucen Bardzi?ski
1809?1814	Grzegorz Zachariasiewicz
1809?1821	Wawrzyniec Raczy?ski
1814?1821	Jozef Gembart
1816?1818	Daniel Ostrowski
1816?1831	Marcin Siemie?ski
1833?1840	Kajetan Kowalski
1841?1866	Anzelm Brodziszewski
1867?1887	Jozef Cybichowski
	Jan Ignacy Korytkowski	nominat (1888)
1890?1907	Antoni Andrzejewicz
1911?1924	Wilhelm Kloske
1925?1939	Antoni Laubitz
1946?1975	Lucjan Bernacki
1951?1957	Antoni Baraniak	nast?pnie arcybiskup metropolita pozna?ski
1959?1989	Jan Czerniak
1964?1979	Władysław Rubin	w latach 1967?1979 sekretarz Synodu Biskupow, nast?pnie prefekt Kongregacji ds. Ko?ciołow Wschodnich, kardynał
1969?2003	Szczepan Wesoły	arcybiskup ad personam od 1994
1975?1989	Jan Michalski
1982?1991	Jerzy D?browski
1982?1996	Jan Wiktor Nowak	nast?pnie biskup diecezjalny siedlecki
1988?2012	Bogdan Wojtu?
1992?2002	Stanisław G?decki	nast?pnie arcybiskup metropolita pozna?ski
2003?2014	Wojciech Polak	nast?pnie arcybiskup metropolita gnie?nie?ski, prymas Polski
2012?2021	Krzysztof W?tkowski	nast?pnie biskup diecezjalny włocławski
od 2022	Radosław Orchowicz

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Nie wymieniaj? go dawne katalogi arcybiskupow gnie?nie?skich ani Długosz. Wspomina o nim tylko ?ywot ?w. Ottona z Bambergu autorstwa Ebona (poł. XII w.). Gerard Labuda, Szkice historyczne X-XI wieku: z dziejow organizacji Ko?cioła w Polsce we wczesnym ?redniowieczu , Wydawnictwo Pozna?skie, Pozna? 2004, s. 364 i n., uznał relacj? Ebona za niedokładn? i uwa?ał, ?e nie było w ogole takiego metropolity. Wojciech K?trzy?ski, Studyja nad dokumentami XII wieku , Roczniki Akademii Umiej?tno?ci, Lwow 1891, s. 311, umie?cił go mi?dzy Marcinem a Jakubem ze ?nina. Władysław Abraham, Organizacja Ko?cioła w Polsce do połowy wieku XII , Lwow 1890, s. 83, oraz Jan Powierski, Data konsekracji katedry gnie?nie?skiej (1 maja 1099) na tle sytuacji politycznej Polski, Rusi i krajow s?siednich , Roczniki historyczne 1994, s. 96, uwa?ali, ?e Heinrich został bezpo?rednim nast?pc? zmarłego w 1092 Bogumiła. Ta ostatnia wersja najlepiej wspołgra z tekstem Ebona, brak jednak jakichkolwiek innych wzmianek ?rodłowych, ktore pozwalałyby skontrolowa? jego wiarygodno??.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Piotr P. Nitecki Piotr P. , Biskupi Ko?cioła w Polsce w latach 965?1999 , Henryk H. Gulbinowicz , Warszawa: ?Pax”, 2000, ISBN 83-211-1311-7 , OCLC 189782455 .
Kosman M., Mi?dzy ołtarzem a tronem. Poczet prymasow Polski , Pozna? 2000.
Rola Z., Tajemnice katedry gnie?nie?skiej , Pozna? 2005.
Maciejewski J. , Episkopat polski doby dzielnicowej, 1180?1320 , Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2003