Bank Słowia?ski (niem. Slawische Bank AG ) ? potoczna nazwa Centralnego Banku Społdzielczo?ci Polskiej b?d?cego central? finansow? wszystkich społdzielni oraz bankow polskich w Niemczech , z siedzib? w Berlinie. Bank był społk? akcyjn? i działał w Niemczech w latach 1933?1939, kiedy został rozwi?zany przez władze III Rzeszy , a jego maj?tek zagrabiono.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

W 1931 roku w Niemczech działało 21 polskich kołek kredytowych. Były to m.in., zakładane od 1895 roku, działaj?ce głownie na ?l?sku i Pomorzu, banki ludowe ( Volksbank eingetragene Genossenschaft mit unbeschrankter Haftptlicht ), m.in. zało?ony w 1904 w Berlinie Bank Ludowy ?Pomoc” oraz zało?ony w 1917 roku Bank Robotnikow w Bochum .

Bank Słowia?ski został zało?ony 8 lutego 1933 w Berlinie z inicjatywy Zwi?zku Polakow w Niemczech oraz Zwi?zku Społdzielni Polskich w Niemczech . Potocznie nazywano go Bankiem Słowia?skim, ale oficjalna nazwa brzmiała ? Centralny Bank Społdzielczo?ci Polskiej. Instytucja była central? finansow? wszystkich społdzielni oraz w sumie ok. 35 bankow polskich i instytucji finansowych działaj?cych w przedwojennych Niemczech.

Działalno?? [ edytuj | edytuj kod ]

Z zało?enia bank był instytucj? kredytow? finansuj?c? inicjatywy gospodarcze osob oraz organizacji mniejszo?ci polskiej. Z kredytow w 90% korzystały banki społdzielcze i społki rolniczo-handlowe. Przykładowo bank finansował preferencyjnie kredyty sezonowe na zakup nasion i nawozow sztucznych dla społek rolno-handlowych.

Kapitał zakładowy wynosił w momencie zało?enia 150 000 marek a 16 grudnia 1937 podniesiono go do sumy poł miliona reichsmarek. Jego obroty na rok przed wybuchem wojny wynosiły 30 426 000 marek ^[1] . W III Rzeszy zarz?dzali nim dyrektor Franciszek Lema?czyk i Juliusz Malewski .

Bank odegrał bardzo wa?n? rol? w utrzymaniu i rozszerzeniu polskiego stanu posiadania w Niemczech oraz konsolidacji niemieckiej Polonii. Dzi?ki pr??nej działalno?ci Polonia w Niemczech miała w owczesnym czasie swoje struktury gospodarcze, społki rolno-handlowe, społdzielnie i zjednoczenia zawodowe, drukarnie, gazety, szkoły, bursy, instytucje opieki socjalnej, stowarzyszenia kulturalne, zespoły artystyczne oraz kluby sportowe. W latach 1933?1939 bank zajmował si? finansowaniem wielu projektow organizacji polonijnych w Niemczech. M.in. 10 listopada 1937 roku Bank Słowia?ski w cało?ci sfinansował polskie gimnazjum w Kwidzynie ^[2] , ktore było prywatn? szkoł? z planem nauczania uczelni wy?szej oraz z polskim j?zykiem jako j?zykiem wykładowym. W Niemczech ka?de dziecko urodzone w polskiej rodzinie otrzymywało od Banku Słowia?skiego ksi??eczk? bankow? z fundowanym przez bank wkładem 20 marek ^[3] .

Instytucja ta została zlikwidowana przez nazistow w 1939 roku przed agresj? na Polsk?. Maj?tek banku został zarekwirowany, a wielu pracownikow aresztowanych.

Siedziba i oddziały [ edytuj | edytuj kod ]

Centrala banku mie?ciła si? w Berlinie przy Potsdamer Strasse 61.

Nieruchomo?ci nale??ce do banku [ edytuj | edytuj kod ]

Bank Słowia?ski był wła?cicielem szeregu nieruchomo?ci, jak dom bursy akademickiej we Wrocławiu, gmach polskiego gimnazjum w Kwidzynie, domu i parceli na Gorze ?w. Anny, terenu w Raciborzu zakupionego na budow? gimnazjum ?e?skiego i innych.

Obroty banku w poszczegolnych latach [ edytuj | edytuj kod ]

• 1933 ? 4 600 000 marek
• 1934 ? 12 500 000 marek
• 1935 ? 12 400 000 marek
• 1936 ? 14 100 000 marek
• 1937 ? 19 200 000 marek
• 1938 ? 30 426 000 marek

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Helena Lehr, Edmund Osma?czyk, Polacy spod znaku Rodła , MON 1972.
• Edmund Osma?czyk , Wisła i Krakow to Rodło , Nasza Ksi?garnia, Warszawa 1985, ISBN  83-10-08675-X .
• W. Wrzesi?ski, Polski ruch narodowy w Niemczech w latach 1922?1939 , Ossolineum 1993.
• Bogusław Czajkowski , Rodło , KAW, Warszawa 1975.
• A. Poniatowska, S. Liman, I. Kr??ałek, pod redakcj? J. Marczewskiego, Zwi?zek Polakow w Niemczech 1922?1982 , Wyd. Polonia 1987.
• Ryszard Hajduk, Stefan Popiołek, Leksykon Polactwa w Niemczech , Zwi?zek Polakow w Niemczech, Opole 1939