한국   대만   중국   일본 
Bank Polski Społka Akcyjna ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Bank Polski Społka Akcyjna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bank Polski SA
Ilustracja
Budynek Banku Pa?stwa , po?niejsza siedziba Banku Polskiego, ok. 1914
Forma prawna

społka akcyjna

Data zało?enia

15 kwietnia 1924

Pa?stwo

  Polska

Siedziba

Warszawa

Prezes

Stanisław Karpi?ski

Rodzaj banku

bank uniwersalny

Kapitał własny

100 mln zł (w chwili zało?enia)

Multimedia w Wikimedia Commons
Awers banknotu o nominale 50 złotych z 1 wrze?nia 1929 roku, wyemitownego przez Bank Polski

Bank Polski Społka Akcyjna ? bank prywatny z prawem emisji z siedzib? w Warszawie , zało?ony 15 kwietnia 1924 [1] (a faktycznie działaj?cy od 28 kwietnia 1924 [2] ), na mocy ustawy o naprawie Skarbu Pa?stwa i reformie walutowej [3] , w formie społki akcyjnej z kapitałem 100 mln zł. Po?niej kapitał podniesiono do 150 mln [4] , podzielonych na 1,5 mln akcji po 100 zł ka?da.

Siedziba banku mie?ciła si? w budynku dawnego rosyjskiego Banku Pa?stwa przy ul. Biela?skiej 10.

Opis [ edytuj | edytuj kod ]

Głownymi zadaniami Banku Polskiego S.A. były: emisja pieni?dza , regulowanie obiegu pieni??nego i ułatwianie kredytu. Powołanie Banku było jednym z etapow reformy pieni?dza Władysława Grabskiego . Poniewa? Bank był społk? akcyjn? prawa handlowego , ktorej akcje nabyli w drodze emisji publicznej zwykli obywatele, był w du?ej mierze niezale?ny od rz?du, ale realizował jego polityk? pieni??n? .

Władzami banku byli [5] :

Prezesi Banku Polskiego [1] :

  1. Stanisław Karpi?ski (1924?1929)
  2. Władysław Wroblewski (1929?1936)
  3. Adam Koc (1936)
  4. Władysław Byrka (1936?1941)
  5. Bohdan Winiarski (1941?1946)
  6. Edward Dro?niak (1946?)

W latach 1926 i 1927 rz?d zrzekł si? ostatecznie prawa do emisji waluty polskiej na rzecz Banku Polskiego S.A., potwierdził jego niezale?no?? od rz?du i powołał stanowisko zagranicznego doradcy członka Rady Banku [6] . Stanowisko to obj?ł Charles Dewey , były zast?pca sekretarza skarbu Stanow Zjednoczonych .

Bank miał monopol pa?stwowy na emisj? banknotow do 31 grudnia 1944 (przedłu?ony w 1939 r. do 31 grudnia 1954 [7] ). Co najmniej 30% pieni?dza miało mie? pokrycie w złocie (w mniejszej ilo?ci w srebrze) i dewizach [1] , po reformie z 1927 roku zwi?kszono ten prog do 40% [8] . Dywidenda wypłacana akcjonariuszom nie mogła przekracza? 8%. Gdy zysk wynosił od 8 do 12%, to połowa przypadała Skarbowi Pa?stwa , a druga połowa akcjonariuszom jako superdywidenda. Powy?ej 12% pa?stwo pobierało 2/3.

Likwidacja banku, wyga?ni?cie przywileju lub dalsze prowadzenie banku jako zwykłego banku wymagały 2/3 głosow Walnego Zgromadzenia.

We wrze?niu 1939 roku Ignacy Matuszewski i Henryk Floyar-Rajchman w dramatycznych okoliczno?ciach [9] ewakuowali poprzez Rumuni? , Turcj? i Syri? cały zapas złota i dewiz Banku Polskiego na terytorium Francji [10] .

Siedzib? Banku Polskiego od 19 wrze?nia 1939 roku był Pary? , a od 1 lipca 1940 r. ? Londyn [1] , sk?d w roku 1946, decyzj? zarz?du pod przewodnictwem Bohdana Winiarskiego , Bank Polski przeniosł siedzib? władz do Warszawy. Do kraju przeniesiono tak?e zapas złota z depozytow Banku w bankach brytyjskich, francuskich i ameryka?skich, jak rownie? wydrukowane w Wielkiej Brytanii banknoty, przeznaczone do obiegu w Polsce. Nie zostały jednak one dopuszczone do obiegu, poniewa? Rz?d Tymczasowy (sukcesor PKWN ) powołał 2 lutego 1945 roku Narodowy Bank Polski , odbieraj?c BP prawo emisji [11] . Z tego powodu BP wszedł 1951 r. w okres likwidacji zako?czony w 1952 roku [1] .

Zapas złota ? maj?tek ? b?d?cy pokryciem banknotow Banku Polskiego został rozdysponowany przez władze komunistyczne na wydatki bud?etowe w latach 1946?1958, w tym cz??ciowo został przeznaczony na odszkodowania dla wywłaszczonych w wyniku ustawy o nacjonalizacji przemysłu obywateli pa?stw obcych (poprzez przekazanie stosownych kaucji rz?dom USA, Wielkiej Brytanii i Francji w konsekwencji stosownych umow kompensacyjnych (clearingowych) , gdzie rz?dy tych krajow przej?ły zobowi?zania wobec swych obywateli z tytułu maj?tku pozostawionego (i wywłaszczonego) na terenie Polski) [12] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d e Cecylia Leszczy?ska: Zarys historii polskiej bankowo?ci centralnej . Warszawa: NBP Departament Edukacji i Wydawnictw, 2010, s. 18?37. ISBN  978-83-901094-5-9 . [dost?p 2013-09-29].
  2. ↑ Obwieszczenie Ministra Skarbu z dnia 15 kwietnia 1924 r. w przedmiocie rozpocz?cia czynno?ci przez Bank Polski ( Dz.U. z 1924 r. nr 34, poz. 360 ).
  3. ↑ Ustawa z dnia 11 stycznia 1924 r. o naprawie Skarbu Pa?stwa i reformie walutowej ( Dz.U. z 1924 r. nr 4, poz. 28 ).
  4. ↑ Obwieszczenie Ministra Skarbu z dnia 28 listopada 1927 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu statutu Banku Polskiego ( Dz.U. z 1927 r. nr 113, poz. 966 ).
  5. ↑ Rozporz?dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 20 stycznia 1924 r. w przedmiocie ustanowienia statutu dla banku emisyjnego ( Dz.U. z 1924 r. nr 8, poz. 75 ).
  6. ↑ Rozporz?dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 pa?dziernika 1927 r. o planie stabilizacyjnym i zaci?gni?ciu po?yczki zagranicznej ( Dz.U. z 1927 r. nr 88, poz. 789 ).
  7. ↑ Ustawa z dnia 24 marca 1939 r. o zatwierdzeniu zmian statutu Banku Polskiego ( Dz.U. z 1939 r. nr 23, poz. 142 ).
  8. ↑ Plan stabilizacyjny rz?du Rzeczypospolitej Polskiej, zał?cznik do rozporz?dzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 pa?dziernika 1927 r. o planie stabilizacyjnym i zaci?gni?ciu po?yczki zagranicznej ( Dz.U. z 1927 r. nr 88, poz. 789 ).
  9. ↑ Michał Sokolnicki ?Dziennik ankarski” Londyn 1965.
  10. ↑ W. Bartold, Historia polskiego złota , wyborcza.biz, 19.08.2011 . wiadomosci.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-26)]. .
  11. ↑ Dekret z dnia 15 stycznia 1945 r. o Narodowym Banku Polskim ( Dz.U. z 1945 r. nr 4, poz. 14 ).
  12. ↑ A. Dryszel: Polska ju? zapłaciła . Przegl?d. [dost?p 2014-08-04].

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bank_Polski_Społka_Akcyjna&oldid=72503811 ”