Austriacka Partia Chrze?cija?sko-Społeczna

Austriacka Partia Chrze?cija?sko-Społeczna ( niem. Christlichsoziale Partei Osterreichs , CS ) ? konserwatywna partia polityczna działaj?ca w Austrii w latach 1893?1934, rz?dz?ca Austri? w latach 1920?1933. Poprzedniczka Austriackiej Partii Ludowej (OVP) .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

1893?1918 [ edytuj | edytuj kod ]

Austriacka Partia Chrze?cija?sko-Społeczna została zało?ona w 1893 przez Karla Luegera na bazie istniej?cych wcze?niej organizacji chrze?cija?sko-społecznych (w tym tak?e robotniczej). Miała charakter konserwatywny i klerykalny (tak?e pocz?tkowo antysemicki ). Zorientowana była na konserwatywnych mieszczan , drobnych przedsi?biorcow, rzemie?lnikow, a tak?e rolnikow czyli ludno?? wiejsk? (katolick? i konserwatywn?), w swych szeregach miała wielu ksi??y, sympatyzowała z ni? rownie? spora cz??? austriackiej szlachty , a nawet przedstawiciele dworu cesarskiego. Głownymi ? obok Luegera (ktory był długoletnim burmistrzem Wiednia ) ? działaczami partii w pierwszym okresie jej istnienia byli Karl von Vogelsang oraz ksi??? Alojzy Liechtenstein .

Partia uczestniczyła w pracach austriackiego Reichsratu , w latach 1907?1911 maj?c w nim najliczebniejszy klub poselski (98 mandatow, była to pierwsza kadencja po zniesieniu systemu kurialnego i uprawnieniu do głosu wszystkich m??czyzn). W trakcie pierwszej wojny ?wiatowej wspierała rz?d wiede?ski, ale po jej zako?czeniu uczestniczyła w zniesieniu monarchii i poparła przył?czenie Austrii do Niemiec (cho? w ugrupowaniu byli silne grupy zarowno przeciwnikow zjednoczenia z Niemcami, jak i zwolennicy Habsburgow) ^[1].

1918?1934 [ edytuj | edytuj kod ]

Po powstaniu republiki Austriacka Partia Chrze?cija?sko-Społeczna obj?ła rz?dy w koalicji z Socjaldemokratyczn? Parti? Robotnicz? Austrii (SDAPO) . W 1920 z kolei jako najsilniejsza partia w parlamencie zawi?zała koalicj? z innymi ugrupowaniami prawicowymi (Wielkoniemieck? Parti? Ludow? i chłopskim Landbundem) ? od tego momentu, a? do ko?ca istnienia partii funkcj? kanclerza sprawowali politycy CS lub osoby desygnowane przez t? parti?. Przez cały ten okres CS osi?gała wyniki wyborcze w granicach 35-50% miejsc w parlamencie (konkuruj?c o najwy?szy wynik z SDAPO). W 1929 CS podj?ła wspołprac? z Heimwehr? , dzi?ki czemu za?egnała kryzys polityczny wywołany strajkami, wkrotce potem jednak porzuciła j? obawiaj?c si? ambicji przywodcow Heimwehry.

W 1933, podczas obejmowania władzy dyktatorskiej przez kanclerza Engelberta Dollfußa powołany został Front Ojczy?niany , formalnie ponadpartyjny blok prorz?dowy. W du?ej mierze przej?ł on działaczy Partii Chrze?cija?sko-Społecznej, ktora faktycznie zaprzestała działalno?ci, a formalnie rozwi?zana została w 1934.

Po drugiej wojnie ?wiatowej Austriacka Partia Chrze?cija?sko-Społeczna nie odrodziła si? z obawy przed wi?zaniem jej nazwy z ruchem austrofaszystowskim , natomiast wielu spo?rod jej działaczy było wspołzało?ycielami chrze?cija?sko-demokratycznej Austriackiej Partii Ludowej (OVP) , ktora kontynuowała tradycje CS.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Wohnout: Middle-class Governmental Party and Secular Arm of the Catholic Church: The Christian Socials in Austria. W: Political Catholicism in Europe 1918?45 . Wolfram Kaiser, Helmut Wohnout (red.). T. 1. Abingdon, New York: Routledge, 2004, s. 178?180. ISBN 0-7146-5650-X . ; Alfred D. Low: The Anschluss Movement 19181-1919 and the Paris Peace Conference . Philadelphia: American Philosophical Society, 1974, s. 208?209, seria: Memoirs of the American Philosophical Society. 103. ISBN 0-87169-103-5 . [dost?p 2010-12-30]. ; Peter Loewenberg: Austria 1918: Coming to Terms with the National Trauma of Defeat and Fragmentation. W: Osterreich 1918 und die Folgen: Geschichte, Literatur, Theater und Film . Karl Muller, Hans Wagener (red.). Wien - Koln - Weimar: Bohlau Verlag, 2009, s. 19?20. ISBN 978-3-205-78244-5 . [dost?p 2010-12-30].

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

(de) Instytut Karla von Vogelsang - instytut bada? nad histori? chrze?cija?skiej demokracji w Austrii

[1] Wohnout: Middle-class Governmental Party and Secular Arm of the Catholic Church: The Christian Socials in Austria. W: Political Catholicism in Europe 1918?45 . Wolfram Kaiser, Helmut Wohnout (red.). T. 1. Abingdon, New York: Routledge, 2004, s. 178?180. ISBN 0-7146-5650-X . ; Alfred D. Low: The Anschluss Movement 19181-1919 and the Paris Peace Conference . Philadelphia: American Philosophical Society, 1974, s. 208?209, seria: Memoirs of the American Philosophical Society. 103. ISBN 0-87169-103-5 . [dost?p 2010-12-30]. ; Peter Loewenberg: Austria 1918: Coming to Terms with the National Trauma of Defeat and Fragmentation. W: Osterreich 1918 und die Folgen: Geschichte, Literatur, Theater und Film . Karl Muller, Hans Wagener (red.). Wien - Koln - Weimar: Bohlau Verlag, 2009, s. 19?20. ISBN 978-3-205-78244-5 . [dost?p 2010-12-30].

[1]