Auckland
(wym. [
?
?
ː
k
l
?
n
d
]
[2]
;
maor.
T?maki-makau-rau
) ? miasto w
Nowej Zelandii
, poło?one w połnocno-zachodniej cz??ci
Wyspy Połnocnej
, mi?dzy dwiema zatokami
Oceanu Spokojnego
:
Manukau Harbour
(inne j?zyki)
na zachodzie i
Hauraki
na wschodzie. Jest najwi?kszym miastem w pa?stwie, mieszka w nim 1 467 800 osob
[3]
(ok. 29% ludno?ci pa?stwa) na obszarze 559,2 km²
[1]
, natomiast w
regionie Auckland
obejmuj?cym rownie? rozległe przedmie?cia zamieszkuje 1 642 800 osob na obszarze 4894 km²
[4]
. Auckland to najwa?niejszy o?rodek gospodarczy, kulturalny i naukowy Nowej Zelandii.
Centrum miasta
Aglomeracja Auckland
Port jachtowy
Auckland jest poło?one nad Zatok?
Hauraki
w Gorach Hunua u podno?a wygasłego wulkanu Eden (196 m n.p.m.). Okoliczne wzgorza pokryte s? lasem deszczowym, a w okolicach miasta znajduj? si? 53 ?pi?ce wulkany. Centrum miasta znajduje si? na przesmyku mi?dzy Portem Manukau na Morzu Tasmana i Portem Waitemata na Oceanie Spokojnym.
Szacuje si?, ?e populacja Maorysow na obszarze przesmyku przed przybyciem Europejczykow liczyła około 20 000 ludzi. Na miejscu dzisiejszego miasta Auckland znajdowała si? w pierwszej połowie
XIX wieku
osada
wielorybnikow
. Konflikt o ziemi? pomi?dzy Europejczykami i Maorysami doprowadził do wojny w połowie XIX wieku. Miasto zostało zało?one przez Brytyjczykow w
1840
roku. Od tego czasu było stolic? brytyjskiej kolonii, a? do roku
1865
. Oficjalnie
prawa miejskie
zostały nadane od roku 1871.
Populacja Auckland ma pochodzenie głownie europejskie, cho? odsetek ludno?ci azjatyckiej lub innej spoza Europy wzrosł w ostatnich dziesi?cioleciach znacznie z powodu imigracji i zniesienia ogranicze? bezpo?rednio lub po?rednio ze wzgl?du na ras?. Imigracja do Nowej Zelandii jest silnie skoncentrowana na Auckland (cz??ciowo z powodow zwi?zanych z rynkiem pracy). Ta silna koncentracja na Auckland sprawiła, ?e słu?by imigracyjne przyznały dodatkowe punkty w zwi?zku z wymogami wizowymi dla osob zamierzaj?cych przeprowadzi? si? do innych cz??ci Nowej Zelandii. Imigracja z zagranicy do Auckland jest cz??ciowo rownowa?ona przez emigracj? netto ludzi z Auckland do innych regionow Nowej Zelandii, głownie Waikato i Zatoki Obfito?ci.
Auckland jest zamieszkiwane przez najwi?ksz? społeczno?? Polinezyjczykow na ?wiecie.
Auckland le?y w strefie
klimatu subtropikalnego
typu oceanicznego. Charakteryzuje si? umiarkowanie ciepłym latem i łagodnymi, wilgotnymi zimami. Dzienne temperatury maksymalne wahaj? si? od ok. 15 °C w lipcu i sierpniu do 24 °C w lutym. Najwy?sz? zanotowan? temperatur? zarejestrowano w lutym i wynosiła ona 30,5 °C, natomiast najni?sza zanotowana temperatura wynosiła -3,9 °C.
?rednia temperatura i opady dla Auckland
(
port lotniczy Auckland
,
37°00′32,1″S
174°47′10,4″E
/
-37,008917
174,786222
)
| Miesi?c
|
Sty
|
Lut
|
Mar
|
Kwi
|
Maj
|
Cze
|
Lip
|
Sie
|
Wrz
|
Pa?
|
Lis
|
Gru
|
Roczna
|
| ?rednie temperatury w dzie? [°C]
|
23.1
|
23.7
|
22.4
|
20.1
|
17.7
|
15.5
|
14.7
|
15.1
|
16.5
|
17.8
|
19.5
|
21.6
|
19,0
|
| ?rednie dobowe temperatury [°C]
|
19.1
|
19.7
|
18.4
|
16.1
|
14.0
|
11.8
|
10.9
|
11.3
|
12.7
|
14.2
|
15.7
|
17.8
|
15,2
|
| ?rednie temperatury w nocy [°C]
|
15.2
|
15.8
|
14.4
|
12.1
|
10.3
|
8.1
|
7.1
|
7.5
|
8.9
|
10.4
|
12.0
|
14.0
|
11,3
|
| Opady
[mm]
|
73
|
66
|
87
|
99
|
113
|
126
|
145
|
118
|
105
|
100
|
86
|
93
|
1211
|
| ?rednia liczba dni z opadami
|
8.0
|
7.1
|
8.4
|
10.6
|
12.0
|
14.8
|
16.0
|
14.9
|
12.8
|
12.0
|
10.3
|
9.3
|
136
|
| Wilgotno?? [%]
|
79
|
80
|
80
|
83
|
86
|
90
|
89
|
86
|
81
|
79
|
77
|
78
|
82
|
| ?rednie
usłonecznienie [h]
|
229
|
195
|
189
|
157
|
140
|
110
|
128
|
143
|
149
|
178
|
188
|
197
|
2003
|
| ?rodło: NIWA
[5]
(liczba dni z opadami dla warto?ci 1 mm, wysoko?? 7 m n.p.m., nad zatok?, 25 km od oceanu, 1981-2010)
|
?rednia dobowa temperatura morza (°C)
[6]
| Sty
|
Lut
|
Mar
|
Kwi
|
Maj
|
Cze
|
Lip
|
Sie
|
Wrz
|
Pa?
|
Lis
|
Gru
|
Rok
|
| 20,2
|
21,2
|
20,9
|
19,6
|
18,0
|
16,4
|
15,1
|
14,6
|
15,0
|
15,6
|
16,9
|
18,4
|
17,7
|
- Auckland Civic Theatre ? Teatr o znaczeniu mi?dzynarodowym, zbudowany w
1929
roku, odnowiony w 2000 roku
- Auckland Harbour Bridge ? Most ł?cz?cy centrum Auckland i dzielnic? North Shore, symbol Auckland
- City Hall ? Ratusz z
1911
z sal? koncertow? uznan? za jedn? z najlepszych akustycznie na ?wiecie, budynek pełni funkcje administracyjne i rozrywkowe
- Auckland War Memorial Museum ? Muzeum w neoklasycystycznym budynku, zbudowane w
1929
roku
- Aotea Square ? Du?y asfaltowy skwer obok Queen Street, u?ywany do koncertow i spotka? na ?wie?ym powietrzu oraz targow i wiecow, mo?e przebywa? na nim nawet 20 000 osob
- Aotea Centre ? Plac rozrywkowy w centrum miasta
- St. Patrick Cathedral ? Katedra z XIX wieku, gotycki budynek odrestaurowany w latach 2003?2007
- Britomart Transport Centre ? W?zeł transportu publicznego w centralnej dzielnicy biznesowej oraz połnocny ko?cem głownej linii kolejowej Wyspy Połnocnej
North Island Main Trunk Railway
- Eden Park ? Głowny stadion miasta i cz?ste miejsce rozgrywania meczow dru?yny rugby All Blacks i meczow krykieta Black Caps, w tym miejscu odbył si? finał Pucharu ?wiata w rugby 2011
- Karangahape Road ? znana jako ?K 'Road”, ulica w gornej cz??ci centrum miasta z barami, klubami, mniejszymi sklepami
- Kelly Tarlton's Sea Life Aquarium ? Akwarium i oceanarium na wschodnich przedmie?ciach Mission Bay, zbudowane w zestawie dawnych zbiornikow do przechowywania ?ciekow, prezentuj?ce pingwiny, ?ołwie, rekiny, ryby tropikalne, płaszczki i inne stworzenia morskie
- MOTAT ? Muzeum Transportu i Technologii w Western Springs
- Mt Smart Stadium ? Stadion wykorzystywany głownie do rozgrywek rugby i piłki no?nej, a tak?e koncertow
- Nowozelandzkie Muzeum Morskie ? Zawiera wystawy i kolekcje zwi?zane z nowozelandzk? histori? morsk?
- Ponsonby ? Przedmie?cie i głowna ulica bezpo?rednio na zachod od centrum, znana ze sztuki, kawiarni i kultury
- Queen Street ? Głowna arteria handlowa miasta
- Rainbow’s End ? Park rozrywki o powierzchni 9,3 ha, z centrum rozrywkowym dla dzieci w wieku od 8 lat, jest najwi?kszym parkiem rozrywki w Nowej Zelandii
- Sky Tower ? Wie?a telekomunikacyjna, najwy?sza wolnostoj?ca konstrukcja na połkuli południowej, ma wysoko?? 328 m i ma kilka dost?pnych dla publiczno?ci poziomow
- Spark Arena (Auckland City Arena) ? Scena rozrywkowa na południu miasta, pierwszym koncertem na niej był koncert Rock Star Supernova w
2007
roku
- Wiadukt Basin ? Przysta? i osiedle mieszkaniowe w centrum Auckland oraz miejsce regat o Puchar Ameryki w 2000 i 2003 roku
- Stary Dom Rz?dowy
? historyczna siedziba gubernatora i rz?du Nowej Zelandii
- Auckland Domiain ? Najstarszy park w mie?cie, z 75 ha jest jednym z najwi?kszych w mie?cie, zawiera cały krater i wi?kszo?? otaczaj?cych go tufow wulkanu Pukekawa
- Maungawhau \ Mount Eden ? Sto?ek wulkaniczny z trawiastym kraterem, najwy?szy naturalny punkt przesmyku Auckland, oferuj?cy 360-stopniowe widoki na miasto
- Takarunga \ Mount Victoria ? Sto?ek wulkaniczny z widokiem na centrum miasta
- Maungakiekie \ One Tree Hill ? Sto?ek wulkaniczny, dominuj?cy w panoramie na południowych przedmie?ciach, z widokiem na oba porty miasta, b?d?cy miejscem upami?tnienia przelewu krwi Maorysow, po wyci?ciu drzewa na szczycie został obelisk
- Rangitoto Island ? Wyspa o długo?ci około 5,5 km, b?d?ca wygasłym wulkanem tarczowym, od II wojny ?wiatowej jest poł?czona grobl? ze starsz? wysp? Motutapu, stanowi wybitny element na wschodnim horyzoncie
- Waiheke Island ? Druga co do wielko?ci wyspa w zatoce Hauraki i znana z pla?, lasow, winnic i gajow oliwnych
Miejski transport publiczny oparty jest o
autobusy
,
poci?gi
i
promy
. Usługi miejskiej komunikacji s? ?wiadczone przez ro?ne firmy transportowe, ktorych praca jest koordynowana przez agencj?
ARTA
(Auckland Regional Transport Authority). Port Manukau jest najwi?kszym portem morskim w kraju. Miasto posiada
mi?dzynarodowy port lotniczy
, ktory obsługuje około miliona pasa?erow mi?dzynarodowych miesi?cznie.
Miasta partnerskie Auckland:
[7]
Miasta zaprzyja?nione: