Ariane 5

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ariane 5 ES podczas startu

Ariane 5 ? europejska ci??ka rakieta no?na zaprojektowana przez Europejsk? Agencj? Kosmiczn? i francuski Pa?stwowy O?rodek Bada? Kosmicznych w celu dostarczania satelitow na orbit? geostacjonarn? i do wysyłania ładunkow na nisk? orbit? okołoziemsk? . Wszystkie starty przeprowadzane były z Guja?skiego Centrum Kosmicznego .

Ariane 5 była rakiet? produkowan? przez EADS Astrium i zarz?dzan? przez Arianespace . Stanowiła całkowicie nowy projekt nale??cy do rodziny Ariane , nie czerpi?cy pomysłow z poprzednika ? Ariane 4 . Rakieta składała si? z trzech segmentow. Pierwszy z nich to dwie rakiety boczne nap?dzane paliwem stałym . Głowny człon Ariane 5 w ostatniej wersji rakiety stanowił Ariane 5 EPC , ktory wykorzystywał mieszank? ciekłego tlenu i ciekłego wodoru. Ostatni ucieczkowy człon ro?nił si? w zale?no?ci od wariantu. Ostatni lot rakiety Ariane 5 odbył si? w lipcu 2023 roku [1] .

Procedura startu [ edytuj | edytuj kod ]

Start rakiety Ariane 5 ECA rozpoczyna si? testowaniem silnika Vulcain 2 , po pomy?lnym te?cie uruchomione zostaj? boczne rakiety i wraz z pracuj?cym silnikiem pierwszego stopnia rakiety, rozpoczynaj? jej wynoszenie. Rakiety pomocnicze maj? ?rednic? 3 m, długo?? 31 m, mas? bez paliwa 38 t , mas? brutto (z paliwem) 278 t. W trakcie lotu rakiety na paliwo stałe pracuj? przez 140 sekund po starcie. Po tym etapie zostaj? odstrzelone a prac? przejmuje pierwszy stopie?, nap?dzany mieszank? ciekłego tlenu i wodoru. Człon ten ma ?rednic? 5,4 m, długo?? 30,5 m, mas? bez paliwa wynosz?c? 15 t, z paliwem ? 185 t, jego praca opiera si? o silnik Vulcain 2. Stopie? wypala paliwo w czasie 540 sekund od startu, po czym zostaje odrzucony. Nast?pnie prac? przejmuje drugi stopie? Ariane 5. W wariancie 5 ECA ma on ?rednic? wynosz?c? 5,4 m, a długo?? zaledwie 4,7 m. Masa netto to 4600 kg, z paliwem za? ? 19 200 kg. Ostatni stopie?, wykorzystuj?cy silnik HM-7 zu?ywa paliwo najdłu?ej, bo a? przez 970 sekund. W ten sposob naprowadza si? wystrzeliwany obiekt na docelow? orbit? . Po uzyskaniu wła?ciwej trajektorii wej?cia , rownie? ten stopie? zostaje odstrzelony i spalony w ziemskiej atmosferze .

Warianty [ edytuj | edytuj kod ]

Dotychczas powstało 5 wariantow rakiety. Podstawowy, oznaczany liter? G (od ang. generic ), G+ ? zast?piony po?niej przez GS , oraz najsilniejszy, ECA , a tak?e ES wynosz?cy pojazdy ATV oraz satelity systemu nawigacyjnego Galileo .

Ariane 5 G/G+/GS
Ilustracja
Model Ariane 5 G w Musee de l’air et de l’espace w Le Bourget , we Francji
Producent

EADS SPACE Transportation , ESA , Arianespace

Koszt wystrzelenia

180 mln USD (2000 r.)

Data pierwszego startu

4 czerwca 1996

Data ostatniego startu

18 grudnia 2009

Statystyki
Wszystkie starty

25

Udane starty

24 (96%)

Nieudane starty

1

Zdolno?? wynoszenia

18 000 kg na LEO o wys. 407 km i nachyl. 51,6°
na GTO o nachyl. 7°:
G: 6100 kg
G+: 6300 kg
GS: 6500 kg

Siła ci?gu przy starcie

G, G+: 11 400 kN
GS: 11 600 kN

Wymiary
Długo??

54,05 m

?rednica

5,4 m

Masa całkowita

746 000 kg

Stopnie rakiety
Stopie? 0.

2 × Ariane 5-0

Stopie? 1.

1 × Ariane 5-1

Stopie? 2.

1 × Ariane 5-2

Wariant Pierwszy start Ostatni start Liczba startow
wszystkich/udanych 		Silniki 0. stopnia
(boostery) 		Silnik 1. stopnia Silnik 2. stopnia Ud?wig na LEO
(t) 		Ud?wig na GEO
(t) 		Uwagi
G 1996 2003 16/13 P230 (paliwo stałe) Vulcain ( LH2 / LOX ) Aestus 16,00 6,20 ?
G+ 2004 2004 3/3 P230 (paliwo stałe) Vulcain (LH2/LOX) Aestus ? 6,95 ?
GS 2005 2009 6/6 P230 (paliwo stałe) Vulcain (LH2/LOX) Aestus ? 6,10 ?
ECA 2002 ? 76/75 P241 (paliwo stałe) Vulcain 2 (LH2/LOX) HM7-B ? 10,50 ?
ES 2008 2018 8/8 P241 (paliwo stałe) Vulcain 2 (LH2/LOX) Aestus 21,00 ? Wył?cznie do wynoszenia statkow ATV i satelitow Galileo

Ariane 5 G [ edytuj | edytuj kod ]

To podstawowa wersja rakiety no?nej Ariane 5, nad ktor? prace rozpocz?ły si? w 1984, natomiast program budowy rozwini?to na pełn? skal? w roku 1988. Kosztował 8 mld USD . Rakieta została zaprojektowana z my?l? o europejskim statku załogowym Hermes , anulowanym w 1992. Masa startowa wynosiła 746 t, a rakieta była zdolna wynie?? 6100 kg na nisk? orbit? geostacjonarn?. Spo?rod 16 startow 3 zako?czyły si? pora?k?, w tym 2 cz??ciow?.

Ariane 5 G+ [ edytuj | edytuj kod ]

Ulepszona wersja rakiety Ariane 5 G powstała w celu zwi?kszenia mo?liwo?ci wynoszenia ładunkow. Za jej pomoc? przeprowadzono tylko 3 starty, w tym jeden z sond? Rosetta . Kilka niewielkich modyfikacji zaowocowało zwi?kszeniem ud?wigu na orbit? geostacjonarn? o około 200 kg:

  • l?ejsza dysza P2001 członow dodatkowych ( EAP )
  • zwi?kszenie pojemno?ci zbiornikow MMH o 300 kg; zmiana proporcji w mieszance paliwowej silnika Aestus
  • zmiana szkieletu przestrzeni ładunkowej z aluminiowej na kompozytow?; nowy system oddzielania przestrzeni ładunkowej od członu w celu redukcji wstrz?sow i napr??e?; nowe wyposa?enie elektryczne

Ariane 5 GS [ edytuj | edytuj kod ]

Zdecydowano si? na powi?kszenie zbiornikow paliwa bocznych członow EAP oraz członu głownego EPS, ktory został ponadto wyposa?ony w nowy silnik Vulcain 1B . Przedział ładunkowy tej wersji był zbli?ony do wersji Ariane 5 ECA. Ostatni start Ariane 5GS miał miejsce 18 grudnia 2009 r.

Lista startow Ariane 5 G/G+/GS [ edytuj | edytuj kod ]

Data i godzina
startu ( UTC ) 		Nr lotu
( fr. Vol) 		Typ Numer
seryjny 		Ładunek Wynik
1996-06-04 12:34 V-88 [2] G 501 Cluster Pora?ka
1997-10-30 13:43 V-101 G 502 MaqSat-H , TEAMSAT , MaqSat-B , YES Cz??ciowa pora?ka [3]
1998-10-21 16:37 V-112 G 503 MaqSat 3 , ARD Sukces
1999-12-10 14:32 V-119 G 504 XMM-Newton Sukces
2000-03-21 23:28 V-128 G 505 Insat 3B , AsiaStar Sukces
2000-09-14 22:54 V-130 G 506 Astra 2B , GE-7 Sukces
2000-11-16 01:07 V-135 G 507 PAS-1R , Amsat P3D , STRV 1C , STRV 1D Sukces
2000-12-20 00:26 V-138 G 508 Astra 2D , GE-8 , LDREX Sukces
2001-03-08 22:51 V-140 G 509 Eutelsat 28A , BSAT-2a Sukces
2001-07-12 21:58 V-142 G 510 Artemis , BSAT-2b Cz??ciowa pora?ka [4]
2002-03-01 01:07 V-145 G 511 Envisat Sukces
2002-07-05 23:22 V-153 G 512 Stellat 5 , N-Star c Sukces
2002-08-28 22:45 V-155 G 513 Atlantic Bird 1 , Meteosat 8 Sukces
2003-04-09 22:52 V-160 G 514 Insat 3A , Galaxy 12 Sukces
2003-06-11 22:38 V-161 G 515 Optus and Defence C1 , BSAT-2c Sukces
2003-09-27 23:14 V-162 G 516 Insat 3E , e-Bird , SMART-1 Sukces
2004-03-02 07:17 V-158 G+ 518 Rosetta Sukces
2004-07-18 00:44 V-163 G+ 519 Anik F2 Sukces
2004-12-18 16:26 V-165 G+ 520 Helios 2A , Essaim 1 , 2 , 3 , 4 , PARASOL , Nanosat 01 Sukces
2005-08-11 08:20 V-166 GS 523 Thaicom 4 Sukces
2005-10-13 22:32 V-168 GS 524 Syracuse 3A , Galaxy 15 Sukces
2005-12-21 22:33 V-169 GS 525 INSAT-4A , Meteosat 9 Sukces
2007-10-05 22:02 V-178 GS 526 Intelsat 11 , Optus D2 Sukces [5]
2007-12-21 21:41 V-180 GS 530 RASCOM-QAF 1 , Horizons-2 Sukces [6]
2009-12-18 16:26 V-193 GS 532 Helios 2B Sukces [7]

Ariane 5 ECA [ edytuj | edytuj kod ]

Ariane 5 ECA
Rodzina rakiet no?nych Ariane
Ilustracja
Ariane 5 z Arabsat 5C , SES-2ECA przed startem 21 wrze?nia 2011
Producent

EADS Space Transportation , ESA , Arianespace

Data pierwszego startu

11 grudnia 2002

Statystyki
Wszystkie starty

76

Udane starty

75 (99%)

Nieudane starty

1

Zdolno?? wynoszenia

9700 kg na GTO

Siła ci?gu przy starcie

15 360 kN

Wymiary
Długo??

(zale?y od osłony balistycznej) maks. 53 m

?rednica

5,4 m

Masa całkowita

777 000 kg

Stopnie rakiety
Stopie? 0.

2 × Ariane 5 EAP

Stopie? 1.

1 × Ariane 5 EPC

Stopie? 2.

1 × Ariane 5 ESC A

Schemat budowy rakiety Ariane 5 ECA

To pierwsza powa?na modyfikacja Ariane 5. Najci??szy i najsilniejszy wariant rakiet serii do u?ytku wszedł w roku 2002, jednak pierwszy lot zako?czył si? katastrof?. Rakieta wrociła do pracy w roku 2005. Nazwa rakiety to akronim od słow Evolution Cryotechnique type A.

Zmiany w stosunku do wersji podstawowej:

  • Zwi?kszono pojemno?? dwoch bocznych członow dodatkowych o 2430 kg, jednocze?nie zmniejszaj?c ich mas? własn? o 1900 kg.
  • Stopie? głowny ( Ariane 5 EPC ) został wyposa?ony w silnik Vulcain 2 . Modyfikacja obiegu ciekłego tlenu w tym stopniu rakiety umo?liwiła zwi?kszenie masy przenoszonego paliwa o 15200 kg.
  • Wymianie uległ gorny, drugi stopie? rakiety, wyposa?ony w silnik HM-7(B) na mieszank? ciekłego tlenu i wodoru. Pochodzi on z serii rakiet Ariane 4 .

Wszystkie te modyfikacje pozwoliły zwi?kszy? ud?wig rakiety o około 60%, z 6000 kg do 9700 kg na orbit? transferow? (GTO).

Nieudany dziewiczy lot Ariane 5 ECA był powa?nym ciosem dla europejskiego przemysłu astronautycznego. Jak ustaliła specjalna komisja, awari? najpewniej spowodował wyciek w obwodach chłodz?cych dysz? silnika Vulcain 2. W 178 sekund po starcie rakieta zacz?ła schodzi? z wyznaczonej trajektorii. Obsługa naziemna była zmuszona wyda? polecenie samozniszczenia. Przenoszony ładunek, wart 638 mln euro nie był ubezpieczony, co podwa?yło reputacj? Arianespace . Loty wersji ECA zostały wstrzymane a? na 3 lata, do 2005 roku.

Lista startow Ariane 5 ECA [ edytuj | edytuj kod ]

Data i godzina
startu ( UTC ) 		Nr lotu
( fr. Vol) 		Numer
seryjny 		Ładunek Wynik
2002-12-11 22:22 V-157 517 Hot Bird 7 , Stentor Pora?ka [8]
2005-02-12 21:03 V-164 521 XTAR-EUR , Maqsat-B2 , Sloshsat Sukces
2005-11-16 23:46 V-167 522 Spaceway F2 , TELKOM-2 Sukces [9]
2006-03-11 22:32 V-170 527 Spainsat , Hot Bird 7A Sukces [10]
2006-05-26 21:09 V-171 529 Satmex 6 , Thaicom 5 Sukces [11]
2006-08-11 22:15 V-172 531 JCSAT-10 , Syracuse 3B Sukces [12]
2006-10-13 20:56 V-173 533 DirecTV-9S , Optus D1 , LDREX-2 Sukces [13]
2006-12-08 22:08 V-174 534 WildBlue 1 , AMC-18 Sukces [14]
2007-03-11 22:03 V-175 535 Skynet 5A , INSAT-4B Sukces [15]
2007-05-04 22:29 V-176 536 Astra 1L , Galaxy 17 Sukces [16]
2007-08-14 23:44 V-177 537 Spaceway-3 , BSAT-3A Sukces [17]
2007-11-14 22:06 V-179 538 Skynet 5B , Star One C1 Sukces [18]
2008-04-18 22:17 V-182 539 Star One C2 , Vinasat-1 Sukces [19]
2008-06-12 22:05 V-183 540 Turksat 3A , Skynet 5C Sukces [20]
2008-07-07 21:47 V-184 541 Badr 6 , ProtoStar I Sukces [21]
2008-08-14 20:44 V-185 542 AMC-21 , Superbird 7 Sukces [22]
2008-12-20 22:35 V-186 543 Eutelsat W2M , Hot Bird 9 Sukces [23]
2009-02-12 22:09 V-187 545 Hot Bird 10 , NSS-9 , Spirale A, Spirale B Sukces [24]
2009-05-14 13:12 V-188 546 Herschel , Planck Sukces [25]
2009-07-01 19:52 V-189 547 TerreStar-1 Sukces [26]
2009-08-21 22:09 V-190 548 JCSAT-12 , Optus D3 Sukces [27]
2009-10-01 21:59 V-191 549 Amazonas 2 , COMSATBw-1 Sukces [28]
2009-10-29 20:00 V-192 550 NSS-12 , Thor 6 Sukces [29]
2010-05-21 22:01 V-194 551 Astra 3B , COMSATBw-2 Sukces [30]
2010-06-26 21:41 V-195 552 Arabsat-5A , COMS-1 Sukces [31]
2010-08-04 20:59 V-196 554 Nilesat 201 , RASCOM-QAF 1R Sukces [32]
2010-10-28 21:51 V-197 555 Eutelsat W3B , BSAT-3b Sukces [33]
2010-11-26 18:39 V-198 556 Intelsat 17 , HYLAS-1 Sukces [34]
2010-12-29 21:27 V-199 557 Koreasat 6 , HispaSat-1E Sukces [35]
2011-04-22 21:37 VA-201 558 Yahsat 1A , Intelsat New Dawn Sukces [36]
2011-05-20 20:38 VA-202 559 ST-2 , GSAT-8 Sukces [37]
2011-08-06 22:52 VA-203 560 Astra 1N , BSAT 3c Sukces [38]
2011-09-21 21:38 VA-204 561 Arabsat 5C , SES-2 Sukces [39]
2012-05-15 22:13 VA-206 562 JCSAT-13 , Vinasat-2 Sukces [40]
2012-07-05 21:36 VA-207 563 EchoStar XVII , MSG-3 Sukces [41]
2012-08-02 20:54 VA-208 564 INTELSAT 20 , HYLAS 2 Sukces [42]
2012-09-28 21:18 VA-209 565 Astra 2F , GSAT-10 Sukces [43]
2012-11-10 21:05 VA-210 566 Eutelsat 21B , Star One C3 Sukces [44]
2012-12-19 21:49 VA-211 567 Skynet 5D , MEXSAT-3 Sukces [45]
2013-02-07 21:36 VA-212 568 Amazonas-3 , Azerspace-1/Africasat-1a Sukces [46]
2013-07-25 19:54 VA-214 569 Alphasat , Insat 3D Sukces [47]
2013-08-29 20:30 VA-215 570 Eutelsat 25B / Es'hail 1 , GSAT-7 Sukces [48]
2014-02-06 21:30 VA-217 572 ABS 2 , Athena-Fidus Sukces [49]
2014-03-22 22:04 VA-216 571 ASTRA 5B , Amazonas 4A Sukces [50]
2014-09-11 22:05 VA-218 573 MEASAT 3b , Optus 10 Sukces [51]
2014-10-16 21:43 VA-220 574 Intelsat 30 , ARSAT-1 Sukces [52]
2014-12-06 20:40 VA-221 575 DirecTV-14 , GSAT-16 Sukces [53]
2015-04-26 20:00 VA-222 576 Thor 7 , SICRAL-2 Sukces [54]
2015-05-27 21:16 VA-223 577 DirecTV-15 , Sky Mexico 1 Sukces [55]
2015-07-15 21:42 VA-224 578 Star One C4 , MSG-4 Sukces [56]
2015-08-20 20:34 VA-225 579 Eutelsat 8 West B , Intelsat 34 Sukces [57]
2015-09-30 20:30 VA-226 580 NBN Co 1A , ARSAT-2 Sukces [58]
2015-11-10 21:34 VA-227 581 Arabsat 6B , GSAT-15 Sukces [59]
2016-01-27 23:20 VA-228 583 Intelsat 29e Sukces [60]
2016-03-09 05:20 VA-229 582 Eutelsat 65 West A Sukces [61]
2016-06-18 21:38 VA-230 584 EchoStar 18 , BRISat Sukces [62]
2016-08-24 22:16 VA-232 586 Intelsat 33e , Intelsat 36 Sukces [63]
2016-10-05 20:30 VA-231 585 Sky Muster II , GSAT-18 Sukces [64]
2016-12-21 20:30 VA-234 595 Star One D1 , JCSAT 15 Sukces [65]
2017-02-14 21:39 VA-235 588 Telkom-3S , Intelsat 32e Sukces [66]
2017-05-04 21:50 VA-236 589 Koreasat 7 , SGDC-1 Sukces [67]
2017-06-01 23:45 VA-237 590 ViaSat-2 , Eutelsat 172B Sukces [68]
2017-06-28 21:15 VA-238 591 EuropaSat / HellasSat-3 , GSAT-17 Sukces [69]
2017-09-29 21:56 VA-239 5100 Intelsat 37e , BSAT-4a Sukces [70]
2018-01-25 22:20 VA-241 5101 SES-14 , Al Yah 3 Cz??ciowy sukces [71] [72]
2018-04-05 21:34 VA-242 5102 Superbird-8 , HYLAS-4 Sukces [73]
2018-09-25 22:38 VA-243 5103 Horizons-3e, Azerspace-2/Intelsat 38 Sukces [74]
2018-10-20 01:45 VA-245 5105 BepiColombo Sukces [75] [76]
2018-12-04 20:37 VA-246 5104 GSAT-11 , GEO-KOMPSAT 2A Sukces [77]
2019-02-05 21:01 VA-247 5106 GSAT-31 , Hellas Sat 4 / SaudiGeoSat1 Sukces
2019-06-20 21:43 VA-248 5107 DirecTV-16 , Eutelsat 7C Sukces
2019-08-06 19:30 VA-249 5108 EDRS -C/ HYLAS-3 , Intelsat 39 Sukces
2019-11-26 21:23 VA-250 5109 Inmarsat-5 F5 (GX5), TIBA-1 Sukces
2020-01-16 21:05 VA-251 Eutelsat Konnect, GSAT 30 Sukces [78]
2020-02-18 22:18 VA-252 JCSAT 17, GEO-Kompsat 2B Sukces [79]
2020-08-15 22:04 VA-253 Galaxy 30, MEV 2, BSat 4b Sukces [80]
2021-07-30 21:00 VA-254 Star One D2, Eutelsat Quantum Sukces [81]
2021-10-23 VA-255 SES 17, Ovzon 3 Sukces [82]
2021-12-25 [83] VA-256 5114 Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba Sukces [84]
2022-06-22 VA-257 5116 MEASAT-3d, GSAT-24 Sukces [85]
2022-09-07 VA-258 5117 Eutelsat Konnect VHTS Sukces [86]

Ariane 5 ES [ edytuj | edytuj kod ]

Ariane 5 ES
Rodzina rakiet no?nych Ariane
Ilustracja
Ariane 5 ES ze statkiem ATV 4 na pokładzie w drodze na stanowisko startowe
Producent

EADS SPACE Transportation , ESA , Arianespace

Data pierwszego startu

9 marca 2008

Data ostatniego startu

25 lipca 2018

Statystyki
Wszystkie starty

8

Udane starty

8 (100%)

Nieudane starty

0

Zdolno?? wynoszenia

21 000 kg na LEO

Siła ci?gu przy starcie

15 360 kN

Wymiary
Długo??

53 m

?rednica

5,4 m

Masa całkowita

775 000 kg

Stopnie rakiety
Stopie? 0.

2 × Ariane 5 EAP

Stopie? 1.

1 × Ariane 5 EPC

Stopie? 2.

1 × Ariane 5-2

Wersja przeznaczona do wynoszenia ładunku wył?cznie na nisk? i ?redni? orbit? okołoziemsk?. Jako trzecia rakieta z tej serii jest najbardziej niezawodna (zaraz po G+ i GS). Akronim ES pochodzi od ang. Evolution Storable .

Zbudowana specjalnie na potrzeby pojazdu ATV , ktorego celem jest zaopatrywanie Mi?dzynarodowej Stacji Kosmicznej . Jest ona poł?czeniem technologii z rakiet Ariane 5 GS (2. człon) i Ariane 5 ECA (1. człon i dopalacze). Po raz pierwszy Ariane 5 ES wyniosła ATV na orbit? 9 marca 2008. Statki te s? najci??szymi ładunkami, jakie kiedykolwiek wynosiła europejska rakieta.

Rakieta była przeznaczona do wynoszenia wycofanych ju? statkow ATV i satelitow konstelacji Galileo. Po 5 lotach statkow ATV i 3 startach grupy czterech satelitow Galileo rakieta została wycofana z u?ytku. Ostatni lot odbył si? 25 lipca 2018, z satelitami Galileo FOC 19-22. Nast?pne satelity Galileo b?d? ju? startowały za pomoc? rakiety Ariane 62.

Lista startow Ariane 5 ES [ edytuj | edytuj kod ]

Data i godzina
startu ( UTC ) 		Nr lotu
( fr. Vol) 		Numer
seryjny 		Ładunek Wynik
2008-03-09 04:03 V-181 528 ATV Jules Verne Sukces [87]
2011-02-16 21:50 V-200 544 ATV Johannes Kepler Sukces [88]
2012-03-23 04:34 VA-205 553 ATV Edoardo Amaldi Sukces [89]
2013-06-05 21:52 VA-213 592 ATV Albert Einstein Sukces [90]
2014-07-29 23:47 VA-219 593 ATV Georges Lemaitre Sukces [91]
2016-11-17 13:06 VA-233 594 Galileo ( FOC-FM7 , FOC-FM12 , FOC-FM13 , FOC-FM14 ) Sukces [92]
2017-12-12 18:36 VA-240 595 Galileo FOC FM 15-18 Sukces [93]
2018-07-25 11:25 VA-244 596 Galileo FOC FM 19-22 Sukces [94]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Austin   DeSisto , Syracuse 4B & Heinrich Hertz (H2Sat) - Ariane 5 ECA+ [online], Everyday Astronaut, 14 czerwca 2023 [dost?p 2023-07-06] ( ang. ) .
  2. ↑ V88 Ariane 501 . 1997. ( fr. ) .
  3. ↑ Ariane 502 ? Wyniki szczegołowej analizy danych . ESA, 1998-04-08.
  4. ↑ Ariane Launch Report: Ariane 5 failure investigation focuses on upper stage . Spaceflight Now, 2001-07-13.
  5. ↑ Arianespace boosts Intelsat 11 and Optus D2 into orbit . Arianespace, 2007-10-05.
  6. ↑ Sixth successful Arianespace mission in 2007: RASCOM-QAF1 and Horizons-2 in orbit . Arianespace, 2007-12-21.
  7. ↑ Arianespace delivers Helios 2B into Sun-synchronous polar orbit on Ariane 5's seventh flight of 2009 . Arianespace, 2009-12-18.
  8. ↑ Arianespace releases initial information on Flight 157 . ESA, 2002-12-12. ( ang. ) .
  9. ↑ Launch of Spaceway F2 & TELKOM-2 on V-167 16 November 2005 . spacevids.tv. [dost?p 2015-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 pa?dziernika 2016)]. ( ang. ) .
  10. ↑ First Ariane launch of 2006 . ESA, 2006-03-12. ( ang. ) .
  11. ↑ Ariane 5 ECA carries record payload mass to GTO . ESA, 2006-05-28. ( ang. ) .
  12. ↑ Ariane 5 launches two telecommunications satellites . ESA, 2006-08-12. ( ang. ) .
  13. ↑ Fourth Ariane 5 launch of 2006 . ESA, 2006-10-16. ( ang. ) .
  14. ↑ Fifth Ariane 5 launch completes a busy year . ESA, 2006-12-09. ( ang. ) .
  15. ↑ First Ariane 5 launch of 2007 . ESA, 2007-03-12. ( ang. ) .
  16. ↑ Ariane 5 ? second launch of six in 2007 . ESA, 2007-05-05.
  17. ↑ Arianespace boosts SPACEWAY 3 and BSAT-3a into orbit . Arianespace, 2007-08-14. ( ang. ) .
  18. ↑ Ariane 5 ? fifth launch of six in 2007 . ESA, 2007-11-15. [dost?p 2012-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-05)]. ( ang. ) .
  19. ↑ Arianespace orbits Star One C2 and VINASAT-1: Second successful launch in 2008 . Arianespace. ( ang. ) .
  20. ↑ Successful dual launch for Arianespace: Skynet 5C and Turksat 3A in orbit; 25th successful launch in a row for Ariane 5 . Arianespace. ( ang. ) .
  21. ↑ Another successful Arianespace launch: ProtoStar I and BADR-6 are in orbit . Arianespace. ( ang. ) .
  22. ↑ Another successful Arianespace launch: Superbird-7 and AMC-21 in orbit . Arianespace. ( ang. ) .
  23. ↑ Two Eutelsat satellites are orbited by Arianespace on Ariane 5's 28th consecutive mission success . Arianespace, 2008-12-20. ( ang. ) .
  24. ↑ Ariane 5 begins 2009 with another successful launch at Arianespace’s service . Arianespace, 2009-02-12. ( ang. ) .
  25. ↑ Arianespace launches two spacecraft on missions to explore the universe . Arianespace, 2014-05-14. ( ang. ) .
  26. ↑ Ariane 5 soars to another heavy-lift success in lofting the TerreStar-1 mobile communications satellite . 2009-07-01. ( ang. ) .
  27. ↑ Ariane 5 soars to another heavy-lift success in lofting the TerreStar-1 mobile communications satellite . 2009-08-21. ( ang. ) .
  28. ↑ Another Arianespace launch success and a new commercial record for Ariane 5 . Arianespace, 1 pa?dziernika 2009. ( ang. ) .
  29. ↑ Ariane 5 delivers the NSS-12 and THOR 6 television broadcast satellites on Arianespace’s sixth mission of 2009 . Arianespace, 2009-10-29. ( ang. ) .
  30. ↑ Arianespace’s double success: 50th Ariane 5 mission, 36th successful launch in a row ? ASTRA 3B and COMSATBw-2 in orbit . Arianespace, 2010-05-21. ( ang. ) .
  31. ↑ Mission accomplished! Arianespace orbits Arabsat-5A and COMS . Arianespace, 2010-06-26. ( ang. ) .
  32. ↑ Arianespace Flight 196 orbits satellites for Africa and the Middle East . Arianespace, 2010-08-04. ( ang. ) .
  33. ↑ Arianespace orbits satellites for Eutelsat and B-SAT . Arianespace, 2010-10-28. ( ang. ) .
  34. ↑ Arianespace orbits INTELSAT 17 and HYLAS 1 . Arianespace, 2010-11-26. ( ang. ) .
  35. ↑ Arianespace 6 for 6 in 2010: Last mission of the year orbits Hispasat 1E and Koreasat 6 . Arianespace, 2010-12-29. ( ang. ) .
  36. ↑ Arianespace launch a success: Yahsat Y1A and Intelsat New Dawn in orbit . Arianespace, 2011-04-22. ( ang. ) .
  37. ↑ Arianespace launch for Asia and India ST-2 and GSAT-8 satellites in orbit . Arianespace, 2011-05-20. ( ang. ) .
  38. ↑ A boost for direct broadcast satellites: ASTRA 1N and BSAT-3c/JCSAT-110R in orbit . Arianespace, 2011-08-06. ( ang. ) .
  39. ↑ Arianespace launch a success: Arabsat 5C and SES-2 in orbit . Arianespace, 2011-09-21. ( ang. ) .
  40. ↑ Ariane 5 ECA rocket orbits JCSAT-13 and VINASAT-2 . Arianespace, 2012-05-15. ( ang. ) .
  41. ↑ Ariane launches communications, weather satellites . spacetoday.net, 2012-07-06. ( ang. ) .
  42. ↑ Arianespace launch a success: Ariane 5 ECA orbits INTELSAT 20 and HYLAS 2 satellites . Arianespace, 2012-08-02. ( ang. ) .
  43. ↑ Arianespace launch a success: Ariane 5 ECA orbits Astra 2F and GSAT-10 satellites . Arianespace, 2012-09-28. ( ang. ) .
  44. ↑ Arianespace launch a success: Ariane 5 ECA orbits Eutelsat 21B and Star One C3 satellites . Arianespace, 2012-10-10. ( ang. ) .
  45. ↑ Ariane 5 ECA orbits Skynet 5D and Mexsat Bicentenario satellites: 10 years of success, 10 tons of performance, 10 launches in 2012 . Arianespace, 2012-12-19. ( ang. ) .
  46. ↑ Ariane 5 delivers a record payload and completes back-to-back successes for Arianespace’s launcher family . Arianespace, 2013-02-07. ( ang. ) .
  47. ↑ Arianespace launch VA214: Mission accomplished! Ariane 5 ECA orbits Alphasat and INSAT-3D . Arianespace, 2013-07-25. ( ang. ) .
  48. ↑ Arianespace delivers! EUTELSAT 25B/Es’hail 1 and GSAT-7 are orbited by Ariane 5 . Arianespace, 2013-08-29. ( ang. ) .
  49. ↑ Arianespace launch VA 217: Mission accomplished! Ariane 5 ECA orbits ABS-2 and Athena Fidus . Arianespace, 2014-02-06. ( ang. ) .
  50. ↑ Arianespace orbits ASTRA 5B and Amazonas 4A satellites . Arianespace, 2014-03-22. ( ang. ) .
  51. ↑ Ariane 5 delivers MEASAT-3b and Optus 10 into orbit on its 61st consecutive successful mission . Arianespace, 2014-09-11. ( ang. ) .
  52. ↑ Arianespace delivers for Latin America! Ariane 5 orbits Intelsat 30 and ARSAT-1 on its latest success . Arianespace, 2014-10-16. ( ang. ) .
  53. ↑ Ariane 5 delivers DIRECTV-14 and GSAT-16 to orbit on Arianespace’s latest mission success . Arianespace, 2014-12-06. ( ang. ) .
  54. ↑ A dual-payload success for Europe: Arianespace’s Ariane 5 gives a ?lift” to the THOR 7 and SICRAL 2 satellites . Arianespace, 2015-04-26. ( ang. ) .
  55. ↑ Arianespace delivers for the Americas! DirecTV-15 and SKY Mexico-1 are orbited by Ariane 5 . Arianespace, 2015-05-27. ( ang. ) .
  56. ↑ Keeping up the pace: Ariane 5 orbits Star One C4 and MSG-4 on Arianespace’s sixth flight in 2015 . Arianespace, 2015-07-15. ( ang. ) .
  57. ↑ An “on the numbers” Ariane 5 success for two long-time Arianespace customers: Eutelsat and Intelsat . Arianespace, 2015-08-20. ( ang. ) .
  58. ↑ Maintaining Arianespace’s 2015 launch cadence: Ariane 5 orbits Sky Muster and ARSAT-2 . Arianespace, 2015-09-30. ( ang. ) .
  59. ↑ Arianespace delivers for long-time customers! Arabsat-6B (BADR-7) and GSAT-15 are orbited by Ariane 5 . Arianespace, 2015-11-10. ( ang. ) .
  60. ↑ An “Epic” launch: Arianespace’s Ariane 5 soars to success for long-time customer Intelsat . Arianespace, 2016-01-27. [dost?p 2016-03-09]. ( ang. ) .
  61. ↑ Arianespace marks key achievements on its latest Ariane 5 launch success for Eutelsat Communications . Arianespace, 2016-03-09. [dost?p 2016-03-09]. ( ang. ) .
  62. ↑ Ariane 5 delivers its heaviest commercial payload . ESA.int, 2016-06-19. [dost?p 2016-07-05]. ( ang. ) .
  63. ↑ Ariane 5's Fourth Launch This Year . ESA.int, 2016-08-25. [dost?p 2016-09-10]. ( ang. ) .
  64. ↑ Trusted Ariane 5 lays foundations for Ariane 6 . ESA.int, 2016-10-05. [dost?p 2016-10-17]. ( ang. ) .
  65. ↑ Ariane 5's seventh launch this year . ESA.int, 2016-12-21. [dost?p 2016-12-22]. ( ang. ) .
  66. ↑ Ariane 5 wyniosła satelity SKY Brasil-1 i Telkom 3S [wideo] | Satelity ? SATKurier.pl , ?SATKurier.pl” [dost?p 2017-04-08] ( pol. ) .
  67. ↑ Flight VA236: Arianespace logs 78th successful Ariane 5 launch in a row, orbits telecom satellites for Brazil and South Korea [online], Arianespace.com, 4 maja 2017 [dost?p 2017-06-12] ( ang. ) .
  68. ↑ Arianespace marks its 2017 mid-year launch milestone with a record-setting Ariane 5 mission at the service of ViaSat and Eutelsat [online], Arianespace.com, 1 czerwca 2017 [dost?p 2017-06-12] ( ang. ) .
  69. ↑ Krzysztof   Kanawka , Udany start Ariane 5 (28.06.2017) [online], kosmonauta.net, 29 czerwca 2017 [dost?p 2017-06-29] ( pol. ) .
  70. ↑ Flight VA239: Arianespace orbits Intelsat 37e and BSAT-4a on 81st successful Ariane 5 launch in a row [online], www.arianespace.com, 29 wrze?nia 2017 [dost?p 2017-09-30] ( ang. ) .
  71. ↑ Ariane Flight VA241 [online], Arianespace [dost?p 2019-12-24] ( ang. ) .
  72. ↑ Independent Enquiry Commission announces conclusions concerning the launcher trajectory deviation during Flight VA241 [online], Arianespace [dost?p 2019-12-24] ( ang. ) .
  73. ↑ Ariane Flight VA242 [online], Arianespace [dost?p 2019-12-24] ( ang. ) .
  74. ↑ Ariane Flight VA243 [online], Arianespace [dost?p 2019-12-24] ( ang. ) .
  75. ↑ Krzysztof   Kanawka , Pocz?tek misji BepiColombo [online], Kosmonauta.net, 20 pa?dziernika 2018 [dost?p 2019-12-24] ( pol. ) .
  76. ↑ Ariane Flight VA245 [online], Arianespace [dost?p 2019-12-24] ( ang. ) .
  77. ↑ Ariane Flight VA246 [online], Arianespace [dost?p 2019-12-24] ( ang. ) .
  78. ↑ Stephen   Clark , Arianespace opens busy year with successful Ariane 5 launch ? Spaceflight Now [online] [dost?p 2021-04-03] ( ang. ) .
  79. ↑ Stephen   Clark , Ariane 5 deploys communications and environmental monitoring satellites ? Spaceflight Now [online] [dost?p 2021-04-03] ( ang. ) .
  80. ↑ Stephen   Clark , Debuting upgrades, Ariane 5 rocket deploys three U.S.-built satellites in orbit ? Spaceflight Now [online] [dost?p 2021-04-03] ( ang. ) .
  81. ↑ Stephen   Clark , Live coverage: Ariane 5 rocket launches from French Guiana ? Spaceflight Now [online] [dost?p 2021-07-30] ( ang. ) .
  82. ↑ Ariane   Space , Ariane 5 Flight VA255 [online] [dost?p 2021-12-23] ( ang. ) .
  83. ↑ Ariane Flight VA256 [online], arianespace.com [dost?p 2021-12-23] .
  84. ↑ Ariane Flight VA256 [online], Arianespace [dost?p 2022-09-14] ( ang. ) .
  85. ↑ Ariane Flight VA257 [online], Arianespace [dost?p 2022-09-14] ( ang. ) .
  86. ↑ Ariane Flight VA258 [online], Arianespace [dost?p 2022-09-14] ( ang. ) .
  87. ↑ Mission Accomplished! Arianespace launches Jules Verne ATV to the International Space Station . Arianespace.
  88. ↑ Mission accomplished! ATV2 cargo vessel en route for the International Space Station . Arianespace, 2011-02-16.
  89. ↑ Mission accomplished! Arianespace launches ATV Edoardo Amaldi cargo vessel to the International Space Station . Arianespace, 2012-03-23.
  90. ↑ Mission accomplished! Arianespace launches ATV4 Albert Einstein cargo vessel to the International Space Station . Arianespace, 2013-06-05.
  91. ↑ Krzysztof Kanawka: ATV-5 wystartował . Kosmonauta.net, 2014-07-30. ( pol. ) .
  92. ↑ Cztery satelity Galileo w drodze na orbit?. Pierwsza taka misja Ariane 5 . space24.pl, 17 listopada 2016. [dost?p 2016-11-20].
  93. ↑ Ariane Flight VA240 [online], Arianespace [dost?p 2019-12-24] ( ang. ) .
  94. ↑ Ariane Flight VA244 [online], Arianespace [dost?p 2019-12-24] ( ang. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ariane_5&oldid=72324667 ”