Archeony

Archeony
	Systematyka
Domena	archeony
	Nazwa systematyczna
	Archaea ; Woese , Kandler & Wheelis , 1990
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Archeony , archeany ( Archaea ), archeowce , dawniej archebakterie lub archeobakterie ( Archaebacteria ) ? drobne jednokomorkowce , pierwotnie bezj?drowe , zwykle ekstremofilne , tradycyjnie zaliczane z eubakteriami do prokariontow .

Uwa?ano, ?e s? ewolucyjnie starsze od bakterii wła?ciwych (eubakterii); obecnie jednak s?dzi si?, ?e grupy te ewoluowały rownolegle i s? jednakowo stare ^{[
potrzebny przypis
]}. Badania genetyczne wykazały, ?e archeony s? bli?ej spokrewnione z eukariontami ni? z bakteriami , a nawet by? mo?e eukarionty z nich wyewoluowały ^[1]^[2].

Według Carla Woese’a (i niektorych innych systematykow) archeony nale?y traktowa? jako odr?bn? lini? ewolucyjn? o randze domeny ^[3]. Byłyby zatem trzy domeny:

bakterie (eubakterie)
archeony
eukarionty (j?drowce).

Ro?nice mi?dzy archeonami a eubakteriami [ edytuj | edytuj kod ]

Archeony s? stosunkowo słabo zbadane, mi?dzy innymi z powodu trudno?ci w hodowli i obserwacji, opisywane cz?sto w kontek?cie ro?nic wzgl?dem eubakterii. Przede wszystkim jest to odmienna budowa ?ciany komorkowej (brak mureiny ) oraz obecno?? eterow , rozgał?zionych nienasyconych kwasow tłuszczowych i glicerolu przy jednoczesnym braku fosfolipidow w błonie komorkowej . Te etery, przebiegaj?ce zwykle przez obie warstwy błony, powoduj?, ?e jest ona cz??ciowo jednowarstwowa. ?ciana komorkowa nie zawiera peptydoglikanow . U archeowcow wyst?puj? te? nietypowe procesy metaboliczne (na przykład chemoautotrofy redukuj?ce siarczany).

Bakterie i archeony ro?ni? si? organizacj? materiału genetycznego. U archeonow DNA jest upakowany w ni? nukleosomow , ktorej rdze? tworz? białka histonowe.

Pewne cechy procesow transkrypcji i translacji u archeowcow przypominaj? bardziej eukarionty ni? bakterie. Przykładowo polimeraza RNA zbudowana jest podobnie do eukariotycznych polimeraz RNA, a do inicjacji transkrypcji potrzebuje białek homologicznych do eukariotycznego TFIIB (TFB) i eukariotycznego białka wi???cego sekwencj? TATA (TBP).

Budowa [ edytuj | edytuj kod ]

Alternatywne drzewo oparte na koncepcji ewolucji Neomura z eubakterii (LUCA: ostatni uniwersalny wspolny przodek )

Archeowce s? bardzo zro?nicowane zarowno pod wzgl?dem morfologii , jak i fizjologii . Niektore ?yj? jako pojedyncze komorki, inne tworz? nitki lub agregaty ( kolonie ). Mog? by? sferyczne, pałeczkowate, spiralne lub płatowate. ?rednica waha si? od 0,1 do ponad 15 μm, a kolonie osi?gaj? 200 μm. Ich rozmna?anie jest rownie? ro?norodne ? mo?e to by? podział , p?czkowanie lub fragmentacja.

Historia bada? [ edytuj | edytuj kod ]

Archeony zostały rozpoznane w latach 70. XX wieku przez Carla Woese’a z Uniwersytetu Illinois metod? porowna? sekwencji genow i białek. Wcze?niej przedstawicieli archeonow zaliczano do bakterii.

Wi?kszo?? znanych gatunkow ?yje w ?rodowiskach ekstremalnych, takich jak wody gor?ce, wody silnie zakwaszone lub silnie alkaliczne, solanki, st??one roztwory innych minerałow. Szczegolnie znane s? z wyst?powania w gejzerach i w kominach hydrotermalnych na dnie oceanow. S? rownie? spotykane w ?rodowiskach zimnych. Kilka gatunkow wykryto w przewodach pokarmowych zwierz?t, na przykład w okr??nicy .

Archeowce s? raczej nieszkodliwe dla przedstawicieli innych domen . Nie s? znane infekcje u ludzi, jednak ich nadmierny rozrost w przewodzie pokarmowym mo?e spowodowa? zespoł rozrostu metanogenow (IMO ? intestinal methanogen overgrowth ), zespoł chorobowy analogiczny do zespołu SIBO wywołanego przez eubakterie ^[4].

Podział archeonow [ edytuj | edytuj kod ]

Do archeonow nale?? wszystkie znane obecnie mikroorganizmy ?yj?ce w ekstremalnie wysokich temperaturach (np. w gor?cych ?rodłach). Te z nich, ktore przeprowadzaj? fotosyntez? , w odro?nieniu od bakterii nie maj? chlorofilu . Wszystkie u?ywaj? jako składnikow pokarmowych prostych zwi?zkow organicznych i nieorganicznych, a nie potrafi? rozkłada? bardziej skomplikowanych.

Z punktu widzenia fizjologii mog? by? aerobami , fakultatywnymi lub ?cisłymi anaerobami . Niektore s? mezofilami , inne hipertermofilami (mog? ?y? w temperaturze powy?ej 100 °C). Ze wzgl?du na sposob od?ywiania zajmuj? szerokie spektrum od chemolitoautotrofow po organotrofy .

Archeony zostały podzielone na trzy głowne grupy pod wzgl?dem ?rodowiska bytowania:

ekstremalnie halofilne,
ekstremalnie termofilne,
metanogeniczne.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Tom A. Williams, Peter G. Foster, Tom M. W. Nye, Cymon J. Cox, T. Martin Embley. A congruent phylogenomic signal places eukaryotes within the Archaea . ?Proceedings of the Royal Society B”. 279 (1749), s. 4870?4879, 2012. DOI : 10.1098/rspb.2012.1795 . ( ang. ) .
↑ Erica Lasek-Nesselquist, Johann Peter Gogarten. The effects of model choice and mitigating bias on the ribosomal tree of life . ?Molecular Phylogenetics and Evolution”, 2013. DOI : 10.1016/j.ympev.2013.05.006 . ( ang. ) .
↑ Dave Munger: The Forgotten Domain . seedmagazine.com, 2010-09-29. [dost?p 2010-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-02)]. ( ang. ) .
↑ Mark M. Pimentel Mark M. i inni , ACG Clinical Guideline: Small Intestinal Bacterial Overgrowth , ?Official journal of the American College of Gastroenterology | ACG”, 115 (2), 2020 , s. 165?178, DOI : 10.14309/ajg.0000000000000501 , ISSN 0002-9270 [dost?p 2022-05-14] ( ang. ) .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Karol Sabath : Archeany. W: Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0 . Wrocław: Warszawa: PWN , 2008. ISBN 978-83-61492-24-5 .
Andrzej Szeptycki, Czesław Błaszak: Wst?p. W: Zoologia. Bezkr?gowce. T. 1 . Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8 .

[rspb12-1] Tom A. Williams, Peter G. Foster, Tom M. W. Nye, Cymon J. Cox, T. Martin Embley. A congruent phylogenomic signal places eukaryotes within the Archaea . ?Proceedings of the Royal Society B”. 279 (1749), s. 4870?4879, 2012. DOI : 10.1098/rspb.2012.1795 . ( ang. ) .

[mpev13-2] Erica Lasek-Nesselquist, Johann Peter Gogarten. The effects of model choice and mitigating bias on the ribosomal tree of life . ?Molecular Phylogenetics and Evolution”, 2013. DOI : 10.1016/j.ympev.2013.05.006 . ( ang. ) .

[3] Dave Munger: The Forgotten Domain . seedmagazine.com, 2010-09-29. [dost?p 2010-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-02)]. ( ang. ) .

[4] Mark M. Pimentel Mark M. i inni , ACG Clinical Guideline: Small Intestinal Bacterial Overgrowth , ?Official journal of the American College of Gastroenterology | ACG”, 115 (2), 2020 , s. 165?178, DOI : 10.14309/ajg.0000000000000501 , ISSN 0002-9270 [dost?p 2022-05-14] ( ang. ) .

[1]

[2]

[3]

[4]