Andreas Gryphius

Fragment miedziorytu Philippa Kiliana (1656)
Data i miejsce urodzenia	2 pa?dziernika 1616 Głogow
Data i miejsce ?mierci	16 lipca 1664 Głogow
Narodowo??	Niemiec
J?zyk	niemiecki
Alma Mater	Uniwersytet w Lejdzie
Dziedzina sztuki	poezja , dramat
Epoka	Barok
Wa?ne dzieła
Łzy Ojczyzny. Anno 1636 Piastus
Multimedia w Wikimedia Commons

Andreas Gryphius ( zlatynizowana forma niemieckoj?zycznego nazwiska Andreas Greif ^[1] ; ur. 2 pa?dziernika 1616 w Głogowie , zm. 16 lipca 1664 tam?e) ? niemiecki poeta i dramaturg . Jego imi? nosi teatr miejski w Głogowie ^[2] .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodzony 2 pa?dziernika 1616 roku w rodzinie lutera?skiego archidiakona Paula Greifa i Anny Erhard. Szybko jednak stracił ojca, a wkrotce potem tak?e matk?, w zwi?zku z czym opiek? nad nim przej?ł ojczym ^[3] , pastor Johann Eder ^[4] . Z powodu prze?ladowa? protestantow w 1628 roku Gryphius wraz z ojczymem wyemigrował do Polski ^[3] i zamieszkał w jego domu w Drzewcach ^[4] .

W 1631 roku uczył si? w gimnazjum w Zgorzelcu ^[5] . Talent poetycki ujawnił jako szesnastolatek podczas edukacji we Wschowie ^[3] . Od 1634 roku uczył si? w gimnazjum w Gda?sku ^[5] , gdzie jego nauczycielem był Peter Cruger . W tym okresie zaprzestał u?ywania w swojej tworczo?ci łaciny i zacz?ł pisa? w j?zyku niemieckim. W 1636 roku powrocił na ?l?sk i obj?ł posad? nauczyciela synow Georga Schonbornera w Ko?uchowie ^[3] .

W nast?pnym roku, staraniem Schonbornera, wydał w Lesznie pierwszy zbior sonetow, a po jego ?mierci otrzymał stypendium, ktore umo?liwiło mu nauk? na uniwersytecie w Lejdzie ^[3] , na ktorym nast?pnie wykładał w latach 1639?1643 ^[1] . Podczas edukacji Gryphius opublikował kolejne tomiki i zapoznał si? z teatrem, ktory znajdował si? w Holandii w okresie rozkwitu ^[3] . W nast?pnych latach (do 1647) podro?ował po zachodniej Europie ^[1] ( Hadze , Pary?u , Marsylii , Florencji , Rzymie , Wenecji i Strasburgu ) ^[5] , poszerzaj?c wykształcenie ^[3] .

W 1648 roku ^[1] osiadł we Wschowie ^[3] , cho? uniwersytety w Heidelbergu , Frankfurcie i Uppsali oferowały mu mo?liwo?? pracy. 12 stycznia 1649 roku o?enił si? z Rosin? Deutschlander ^[1] . W 1650 roku został syndykiem stanow Ksi?stwa Głogowskiego i przeprowadził si? do tego miasta wraz z ?on?, by sprawowa? t? funkcj? do swojej ?mierci ^[3] . Jego zasługi dla ksi?stwa obejmuj? m.in. zebranie i opracowanie wraz z prawnikiem Jonaszem Scultetusem zbioru przywilejow ksi?stwa głogowskiego od 1490 roku (Leszno, 1653) ^[1] .

Zmarł na udar mozgu 16 lipca 1664 roku podczas burzliwego posiedzenia rady miejskiej ^{[1] [3]} .

Z Rosin? Deutschlander doczekał si? czterech synow i trzech corek, z ktorych Christian Gryphius  (inne j?zyki) (1649?1706), tak?e poeta i nauczyciel, rektor Gimnazjum Marii Magdaleny we Wrocławiu  (inne j?zyki) opracował i wydał poszerzon? edycje dzieł ojca.

Tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Gryphius uwa?any jest za najwybitniejszego przedstawiciela grupy poetyckiej zwanej ? barokow? szkoł? ?l?sk? ” ^[1] . Jego tworczo?? była zarowno obszerna, jak i cechowała si? wysokim poziomem literackim, przez co zalicza si? go do najwi?kszych niemieckich poetow epoki i tworc? dramatu w j?zyku niemieckim ^[3] .

Debiutował jako poeta ^[3] ? pisał sonety, ody i wiersze okoliczno?ciowe ^[1] , dramatopisarstwem zaj?ł si? w dojrzałym wieku. Stworzył liczne utwory o charakterze komediowym, nieliczne s? tragedie ^[3] o tematyce martyrologicznej ^[1] , ponadto przekładał dzieła obcych autorow ^[3] , m.in. łaci?skie wiersze Sarbiewskiego . Stworzył pierwszy niemiecki dramat mieszcza?ski Cardenio i Celinde ^[1] . Jest autorem dzieła muzycznego Piastus , uwa?anego za pierwsz? niemieck? oper?. Dzieło opisuje legendarne pocz?tki pa?stwa polskiego ^[6] i dynastii piastowskiej , ktorej był admiratorem. Znał j?zyk polski ^[1] .

Pod wpływem prze?y? osobistych i wojny trzydziestoletniej wyrobił sobie pesymistyczny pogl?d na ?wiat i kondycj? człowieka, rozwin?ł gł?boko religijn? postaw?, obecn? tak?e w jego tragediach, w ktorych głowni protagoni?ci cechuj? si? niewzruszon? postaw? chrze?cija?sk? ^[1] .

Do dzi? zachowało si? ok. 80% jego dzieł ^[3] .

Upami?tnienie [ edytuj | edytuj kod ]

W okresie przynale?no?ci Głogowa do pa?stwa niemieckiego pami?? o Andreasie Gryphiusie podtrzymywało jego popiersie nad wej?ciem do miejskiego teatru oraz ulica nazwana jego imieniem. W XXI wieku w Głogowie zacz?to organizowa? mi?dzynarodowy festiwal jego imienia ^[3] . W Niemczech istnieje nazwana imieniem Gryphiusa nagroda literacka ^[6] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Dzieła Andreasa Gryphiusa w bibliotece Polona