Aleksandr Nikołajewicz Skriabin

Алекса?ндр Никола?евич Скря?бин

Imi? i nazwisko	Aleksandr Nikołajewicz Skrabin
Data i miejsce urodzenia	6 stycznia 1872 Moskwa
Pochodzenie	rosyjskie
Data i miejsce ?mierci	27 kwietnia 1915 Moskwa
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka powa?na , muzyka modernistyczna
Zawod	kompozytor , pianista
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Aleksandr Nikołajewicz Skriabin ( ros.   Алекса?ндр Никола?евич Скря?бин ; ur. 25 grudnia 1871 ^? / 6 stycznia   1872 w Moskwie , zm. 14 kwietnia ^? / 27 kwietnia   1915 tam?e) ? rosyjski kompozytor i pianista .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Skriabin rozpocz?ł nauk? gry na fortepianie we wczesnej młodo?ci, wkrotce mimo stosunkowo drobnych dłoni uzyskał status cudownego dziecka . W 1884 w wieku dwunastu lat rozpocz?ł nauk? u słynnego nauczyciela Nikołaja Zwieriewa . Jego koleg? z klasy był Siergiej Rachmaninow . W 1886 skomponował słynn? Etiud? cis-moll op. 2 nr 1. W latach 1888?1892 studiował w Konserwatorium Moskiewskim . W 1894 rozpocz?ł pełn? sukcesow karier? pianisty. Pocz?tkowo pozostawał pod wpływem Chopina , komponuj?c miniatury fortepianowe, głownie nokturny , mazurki , preludia i etiudy , a tak?e muzyk? symfoniczn?. Szybko zdobył reputacj? jako kompozytor. W 1898 obj?ł profesur? w Katedrze Fortepianu w Konserwatorium Moskiewskim. Jednak?e w 1903 w atmosferze skandalu obyczajowego Skriabin porzucił ustabilizowane ?ycie i rodzin?, i wraz ze sw? młod? kochank? udał si? w sze?cioletnie tryumfalne tournee koncertowe po Europie zachodniej. Wcze?niej pozostaj?c pod wpływem Friedricha Nietzschego , z czasem wykształcił sw? własn? filozofi?, mistyczn? i gł?boko przesycon? intelektualn? religijno?ci?. Muzyka komponowana przez artyst? była jej odbiciem, oparta na skomplikowanych harmoniach, subtelna i nastrojowa. Wła?nie w dziedzinie harmonii Skriabin dokonał wiele. Jako pierwszy zacz?ł u?ywa? akordow dysonansowych , zawieraj?cych kwarty ( akord mistyczny ). U?ywał te? skrajnie schromatyzowanych skal, daj?c w ten sposob podwaliny pod atonalno?? , cho? ?wiadomie granicy atonalno?ci nie przekroczył.

Na ?ycie i tworczo?? Skriabina w XX w. istotny wpływ wywierała rosyjska mistyka , ktora w latach poprzedzaj?cych wybuch I wojny ?wiatowej prze?ywała swoj rozkwit. W swoich wierszach i notatkach przedstawiał siebie jako nowego Chrystusa ^[1] . Obsesja na punkcie ciemnych mocy uwidaczniała si? w jego tworczo?ci muzycznej. Skriabin odmawiał wykonywania publicznie swojej VI sonaty fortepianowej, wierz?c, ?e zepsuły j? moce szata?skie. Przy pomocy swojej VII sonaty probował dokonywa? egzorcyzmow. Skomponowana w 1913 r. IX sonata znana jako Czarna Msza (nazwa nie została wymy?lona przez Skriabina, jednak przez niego zaakceptowana) zawierała liczne odniesienia do kultu diabła, sadyzmu, a tak?e nekrofilii ^[2] .

Został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie ^[3] .

D?wi?ki i kolory [ edytuj | edytuj kod ]

Skriabin uwa?ał si? za mesjasza sztuki-religii, a swoj? tworczo?? za przygotowanie do misterium L’Acte prealable (fr. akt przedwst?pny), ł?cz?cego muzyk?, taniec, gr? kolorowych ?wiateł, zapachow. Przygotowaniem do tego misterium była jego V Symfonia , zatytułowana Prometeusz: Poemat ognia (1909?1910). Wykonywa? miała j? orkiestra z fortepianem, chor i fortepian ?wietlny. Skriabin chciał, by muzyce towarzyszyły kolorowe ?wiatła na ekranie, uruchamiane przez fortepian ?wietlny, ktorego klawisze słu?yły do wydobywania kolorow; przyporz?dkowanie kolorow klawiszom wida? na lewej ilustracji.

Skriabin nie miał zdolno?ci synestezji , co podejrzewano przez wiele lat. Badaj?c ten fenomen, B. Galejew i I. Waneczkina ^[4] doszli do wniosku, ?e ?rodłem pierwotnym było skojarzenie przez Skriabina tonacji z wyobra?eniami zaczerpni?tymi m.in. z teozofii , a nast?pnie z kolorami. Oddziaływanie na wiele zmysłow miało zwi?kszy? sugestywno?? muzyki. Teoretyczn? podstaw? tej koncepcji u?wiadamia spojrzenie na relacje mi?dzy kolorami i d?wi?kami, w ktorym koło kwintowe i koło barw ?pokrywaj? si?”, wskazuj?c na to, i? zostały ustalone w oparciu o znajomo?? tradycyjnej tonalno?ci i zasad optyki (ilustr. po prawej).

Pierwsze wykonanie Prometeusza z zastosowaniem ??wietlnego fortepianu” miało miejsce dopiero w 1915 roku w Nowym Jorku, ju? po ?mierci kompozytora. W Rosji ? w 1962 roku.

W Polsce po raz pierwszy prob? realizacji pomysłu Skriabina podj?to 7 IX 1978 w Baranowie Sandomierskim ^[5] . Podczas interdyscyplinarnego sympozjum ?Muzyka i malarstwo” Kazimierz Urba?ski przedstawił spektakl audiowizualny, na skromn? wprawdzie skal?, ale realizuj?c pomysł, jakim była ?gra kolorami”. Muzyce Prometeusza odtworzonej z płyty towarzyszyły kolory zmieniane z pomoc? urz?dzenia skonstruowanego przez Urba?skiego.

Charyzma [ edytuj | edytuj kod ]

Oddziaływanie osoby Skriabina i jego wyj?tkowo ekstatycznej muzyki było tak silne, ?e w 1909 roku w Moskwie powstało Kołko Skriabinistow, ktorego celem było popularyzowanie jego tworczo?ci i idei.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Bełza I., Skriabin , Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, Krakow 2004, ISBN  83-224-0842-0 .
• Billington J. H. The icon and the axe; an interpretive history of Russian culture, New york, Knopf, 1966, ISBN 978-0394708461
• Alexander Scriabin w bazie AllMusic ( ang. )

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Aleksandr Skriabin ? tworczo?? tego autora dost?pna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Geneza i zasady ł?czenia przez Skriabina d?wi?kow z barwami oraz rodzajami ekspresji opisana przez członkow kaza?skiej grupy badawczej ?Prometeusz” Bułata Machmudowicza Galejewa i Irin? Leonidown? Waneczkin? Was Scriabin a Synaesthete?
• Nuty Aleksandra Skriabina w bibliotece Polona