한국   대만   중국   일본 
Aleksandr Mienszykow ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Aleksandr Mienszykow

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksandr Daniłowicz Mienszykow
Ilustracja
ksi??? ?wi?tego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, ksi??? Rzeszy, generalissimus
Rodzina

Mienszykowowie

Data urodzenia

ok. 1672

Data i miejsce ?mierci

12/ 23 listopada 1729
Bieriozow

?ona

Daria Michajłowna Arseniewa

Dzieci

Maria , Aleksandra, Aleksander

Odznaczenia
Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Order Orła Białego Order Słonia (Dania) Order Orła Czarnego (Prusy)
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksandr Daniłowicz Mienszykow ( ros. Александр Данилович Меншиков, ur. ok. 1672 [1] , zm. 12 listopada ? / 23 listopada   1729 w m. Bieriozow, obecnie Bieriozowo k. Tiumienia [2] ) ? rosyjski hrabia, ksi??? ?wi?tego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego od 1705 r., feldmarszałek , generalissimus w 1727 r., bliski wspołpracownik cara Piotra I Wielkiego , faworyt Katarzyny I .

Pochodzenie [ edytuj | edytuj kod ]

Mienszykow w Bieriezowie ? XIX-wieczny obraz W. Surikowa

Mienszykow urodził si? około 1672 r. [1] Według jego wrogow, jego ojciec miał pochodzi? z gminu ? by? mo?e był synem dworskiego stajennego, sprzedawcy pierogow lub parobka pracuj?cego na barkach, lecz najprawdopodobniej wywodził si? jednak z drobnej szlachty [1] . Miał polskie korzenie [3] . Dzieci?stwo sp?dził bł?kaj?c si? po ulicach Moskwy, sprzedaj?c piero?ki mi?sne [3] . Był analfabet?, jednak cechowała go inteligencja, spryt a tak?e ambicja [1] [3] .

Po osi?gni?ciu wpływow u cara nie akceptował ?artow ze swego pochodzenia; był agresywny i bił ludzi, ktorzy ?artowali z jego niskiego urodzenia [1] .

Doradca Piotra Wielkiego [ edytuj | edytuj kod ]

Franz Lefort , pierwszy faworyt cara Piotra , dostrzegł u niego sił? woli i prezencj?, ktore spowodowały przyj?cie Mienszykowa do słu?by carskiej ? ordynans cara. Miało to miejsce w 1686 r. [3] Według innej teorii sam car zauwa?ył Alaksandra na moskiewskim bazarze i zaproponował mu wspołprac? [3] . Był nazywany przez Piotra Aleksaszk? [1] .

Gdy Lefort zmarł w 1699 roku Mienszykow został głownym faworytem i powiernikiem cara [4] . Po ?mierci Leforta car Piotr powiedział o Mienszykowie, ?e została mu druga r?ka: złodziejska, ale pewna. Uczestniczył w podro?ach cara po Rosji i poza jej granice. W 1706 r. po ?mierci marszałka Fiodora Gołowina zakres władzy Mienszykowa jeszcze bardziej si? powi?kszył [5] . Rok po?niej został gubernatorem Petersburga [5] . Przez wrogow nazywany był pogardliwie ksi?ciem z błota [5] .

Mimo ?e był skorumpowanym ignorantem, zaskarbił sobie zaufanie cara, umiej?c znakomicie musztrowa? armi? i dowodzi? ni?. Tak jak car pracował w stoczniach Amsterdamu i znał nieco potocznego j?zyka holenderskiego i niemieckiego. Do cara zwracał si? per: Min Herz . Brał czynny udział w kampanii wokoł Azowa (1695?1696). W 1703 gubernator Ingiermanlandii , kierował budowami Sankt-Petersburga, Kronsztadu , stoczniami na rzekach Newa i ?wir . W czasie wojny połnocnej 1700?1721 dowodził siłami piechoty i kawalerii, był organizatorem okr??enia twierdz i ich szturmow, przejawiał odwag? i zimn? krew. Odniosł szereg zwyci?stw nad Szwedami, m.in. 18 pa?dziernika 1706 r. pod Kaliszem , 2 listopada 1708 r. pod Baturinem [6] . Zast?puj?c gen. Ogilvy jako naczelny dowodca n?kaj?cej Szwedow ( Karol XII ) armii w 1708, uczestniczył te? w bitwie pod Hołowczynem , i zwyci?stwie połtawskim ( Połtawa 27 czerwca 1709), po ktorej dostał buław? marszałkowsk?. W bitwie pod Połtaw?, dowodz?c lewym skrzydłem rozbił korpus generała Rossa, co zadecydowało o zwyci?stwie wojsk rosyjskich. 30 czerwca 1709 zmusił do kapitulacji wycofuj?cych si? Szwedow. W latach 1709?1713 dowodził wojskami rosyjskimi w Polsce, Kurlandii , na Pomorzu i w Holsztynie . Od 1714 kierował ziemiami zdobytymi na Szwedach i wł?czonymi do Imperium Rosyjskiego (ziemie Nadbałtyckie), zawiadywał te? dochodami pa?stwa w tym rejonie.

W czasie wyjazdow Piotra I z Sankt-Petersburga kierował Imperium [7] .

Przez pewien czas Mienszykow zajmował si? wychowywaniem carewicza Aleksego , wobec ktorego był bardzo surowy [7] . 25 czerwca 1718 r. Mienszykow był jednym z członkow trybunału, ktory skazał carewicza na ?mier? za zdrad? [8] . Dzie? po?niej odwiedził skazanego w celi, podobnie jak car [8] . Carewicz zmarł na skutek poniesionych ran zadanych mu podczas tortur lub został zamordowany przez ojca [8] .

Z czasem do cara zacz?ły dochodzi? informacje o chciwo?ci, korupcji i frywolno?ci swego faworyta [8] . Ich relacje znacznie si? ochłodziły w 1724 r.

Mał?e?stwo [ edytuj | edytuj kod ]

Aleksandr od 1698 r. romansował z Dari? Arseniew?, dwork? carowny Natalii Aleksiejewnej [9] [4] [10] . Od 1703 r. mieszkali razem [4] , lecz dopiero 18 sierpnia 1706 r. w Kijowie odbył si? ich ?lub [11] .

Inn? wa?n? kobiet? w ?yciu Aleksandra była poznana na pocz?tku XVIII w. Marta Skawro?ska [4] . Zatrudnił j? u siebie jako praczk?; uprzednio słu?yła u [[Boris Szeremietiew#:~:text=Boris Szeremietiew[edytuj]|Borysa Szeremietiewa]] [4] [[Boris Szeremietiew#:~:text=Boris Szeremietiew[edytuj]|.]] Marta była kochank? Aleksandra, lecz w pa?dzierniku 1703 r. zainteresował si? ni? sam car [4] . Ich znajomo?? przerodziła si? w stały zwi?zek [4] . ?lub Piotra i Katarzyny (takie imi? przyj?ła po przej?ciu na prawosławie) odbył si? w lutym 1712 r.

Piotr i Aleksandr cz?sto podro?owali wspolnie - razem ze swoimi ?onami [4] .

Tytuły [ edytuj | edytuj kod ]

W 1702 r. po wsparciu ze strony cara cesarz Leopold I nadał mu tytuł hrabiego a trzy lata po?niej został ksi?ciem ?wi?tego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego [6] [4] .

W 1703 r. został kawalerem rosyjskiego Orderu ?w. Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania [4] . Z tej okazji car wyprawił swemu doradcy huczn? uroczysto?? [4] .

W 1705 r. krol Polski August II Sas nadał mu Order Orła Białego [6] .

W 1706 r. został ksi?ciem Ingrii - był to pierwszy tytuł ksi???cy nadany bezpo?rednio przez cara Rosji [5] .

W 1710 r. krol Danii Fryderyk IV przyznał Aleksandrowi Order Słonia [6] . W 1713 r. z r?k krola Prus Fryderyka Wilhelma I otrzymał Order Czarnego Orła [6] .

W latach 1718?1724 i 1726?1727 był prezydentem Kolegium Wojennego [6] .

Faworyt cesarzowej [ edytuj | edytuj kod ]

W listopadzie 1724 r. cesarz powa?nie zachorował [12] . Na ło?u ?mierci czuwała przy nim Katarzyna, ktora poprosiła go, aby przebaczył Mienszykowowi [13] . Aleksandr w połowie 1724 r. popadł w niełask? Piotra ze wzgl?du na romans z cesarzow? i korupcj? [13] [14] . Umieraj?cy Piotr wybaczył swemu wieloletniemu doradcy [13] . Piotr Wielki zmarł 25 stycznia 1725 r. nie wyznaczaj?c nast?pcy, tak?e rozpocz?ł si? spor o sukcesj? [13] [15] . Roszczenia do korony miały corki Piotra I i Katarzyny Anna i El?bieta [15] . Pretendentkami do obj?cia rz?dow były rownie? trzy corki Iwana V : Katarzyna , Anna i Praskowia [15] . Naturalnym kandydatem do tronu był jedyny pozostały przy ?yciu m??czyzna w dynastii Romanowow Piotr (syn carewicza Aleksego ) [13] .

Rody Dołgorukowow i Golicynow starały si? wyst?pi? osadzi? na tronie Piotra Aleksiejewicza [13] . Ksi??? Mienszykow agitował za kandydatur? Katarzyny [15] . Wdowie po cesarzu sprzyjał tak?e Piotr Tołstoj [13] . Gwardia natychmiastowo poparła t? decyzj? i feldmarszałek Stiepan Apraksin obwołał Katarzyn? cesarzow? [13] [16] .

Od obwołania Katarzyny cesarzow? realna władza w kraju nale?ała do Mienszykowa, ktory przewodniczył Najwy?szej Tajnej Radzie [17] . Pojawiły si? plotki, jakoby Katarzyna zamierza po?lubi? swego faworyta, jednak nigdy do tego nie doszło [17] . Za granic? mowiło si? o wspolnej dyktaturze cesarzowej i jej faworyta; podkre?lano niskie pochodzenie Katarzyny i ksi?cia, ktorzy wspolnie osi?gn?li szczyty władzy [17] . Aleksandra powszechnie nazywano niekoronowanym carem lub poł-carem [17] [18] .

Mienszykow osobi?cie nadzorował przygotowania do ?lubu cesarzowny Anny Piotrowny z Karolem Fryderykiem [19] . W 1726 r. doradził Katarzynie zawarcie sojuszu z Austri? [20] . Dzi?ki temu Mienszykow otrzymał od cesarza Karola VI tytuł ksi?cia Rzeszy [20] .

Władza i bogactwo Mienszykowa były tak ogromne, ?e budziły zazdro?? pozostałych dworzan i politykow [17] . Zyskał dowodzenie nad wojskiem i udał si? do Kurlandii, gdzie sam ogłosił si? ksi?ciem [21] . Kilkukrotnie probowano pozbawi? go wpływow wysuwaj?c oskar?enia o morderstwo Piotra Wielkiego i Aleksego Piotrowicza , jednak podczas panowania Katarzyny Aleksandr był bezpieczny [17] .

W kwietniu 1727 r. Katarzyna zachorowała na tyle powa?nie, ?e sporz?dziła testament [22] . Mienszykow czuwał przy cesarzowej [22] . Pod jego wpływem Katarzyna na swego dziedzica wyznaczyła niespełna 12-letniego Piotra Aleksiejewicza pomijaj?c swoje corki [22] . Nowy cesarz miał po?lubi? Mari?, cork? Aleksandra [22] . W ten sposob ksi??? miał sprawowa? władz? w Rosji jeszcze co najmniej kilka lat a? do pełnoletno?ci swego przyszłego zi?cia [23] . Anna i El?bieta błagały matk?, aby zmieniła decyzj?, lecz umieraj?ca cesarzowa z wdzi?czno?ci wobec swojego faworyta nie chciała ust?pi? [24] [23] .

Piotr Tołstoj zebrał swoich zwolennikow m.in. Antona Dewiera i Andrieja Uszakowa i chciał zabi? Aleksandra, ten jednak ubiegł ich i uwi?ził za zgod? umieraj?cej Katarzyny [24] . Cesarzowa zmarła 6 maja 1727 r. o godzinie 9 wieczorem [23] . Nie powtorzył si? spor o sukcesj? sprzed 2 lat, gdy? Aleksandr zastraszył wszystkich swoich przeciwnikow [23] . Cesarzem został Piotr II [23] .

Pod rz?dami Piotra II [ edytuj | edytuj kod ]

Tu? po pogrzebie Katarzyny odbyły si? zar?czyny 16-letniej Marii i młodszego o 4 lata cesarza [25] . Mari? zacz?to tytułowa? Jej Cesarsk? Wysoko?ci? [25] . Do Najwy?szej Tajnej Rady doł?czyły Anna i El?bieta a tak?e m?? pierwszej z nich Karol Fryderyk , jednak nadal Mienszykow miał decyduj?cy głos i zachowywał si? despotycznie [23] .

Anna Piotrowna i jej m?? zacz?li otwarcie krytykowa? Aleksandra i jego wszechwładz? [25] . Aby zabezpieczy? si? przed ewentualnym buntem starszej z corek Piotra Wielkiego i Katarzyny wypłacił mał?e?stwu ponad milion florenow i zach?cił ich do opuszczenia Rosji [25] .

Mienszykow jako quasi-regent wprowadził na dwor cesarski styl europejski a tak?e nakazał usun?? kamienne słupy na ktorych wisiały ciała skaza?cow i zabronił stosowania takich praktyk [25] . Zamierzał zlikwidowa? Tajn? Rad?, gdy? przy władzy absolutnej stała si? zb?dnym organem hamuj?cym jego działania [25] .

Swoboda Aleksandra w rz?dzeniu była powszechnie widoczna i coraz bardziej irytowała rody Dołgorukowowow , Golicynow i Tołstojow a tak?e samego cesarza [26] . Dodatkowo ksi??? okradał pa?stwowy skarbiec [26] .

Upadek i ?mier? [ edytuj | edytuj kod ]

Ksi??? przez wrogow nazywany był deprawatorem, zbrodniarzem i złodziejem pa?stwowych pieni?dzy [27] . Wi?kszo?? dworzan spiskowała przeciwko niemu [28] . Cesarz, ktory lekcewa?ył swoj? narzeczon? - cork? Mienszykowa, oznajmił publicznie, ?e nie zamierza bra? ?lubu przed uko?czeniem 25 roku ?ycia [27] .

Aleksandr w sierpniu 1727 r. powa?nie zachorował [28] . Miesi?c po?niej wyzdrowiał, lecz było ju? za po?no [28] . 7 wrze?nia 1727 r. Mienszykow został oskar?ony o zdrad? ojczyzny na rzecz Szwecji [28] [27] . 8 wrze?nia 1727 r. Piotr II podpisał nakaz aresztowania ksi?cia [28] . O łask? dla Aleksandra kolejno przed cesarzem, wicekanclerzem Borysem Golicynem i Andriejem Ostermannem błagały jego ?ona, szwagierka i corki, jednak bezskutecznie [27] . 9 wrze?nia 1727 r. Mienszykowa pozbawiono tytułow a maj?tek skonfiskowano [28] [27] . Wraz z rodzin? został zesłany do Bieriozowa na Syberii [28] [27] .

Na dworze cesarskim zabroniono wspomina? o Marii Mienszykowej [2] . W marcu 1728 r. Piotr II wydał ukaz o przest?pstwach, ktore popełnił Mienszykow jednocze?nie wskazuj?c na swe miłosierdzie, ?e nie skazał go na ?mier? [2] . W Europie ze zdziwieniem przyj?to upadek wieloletniego faworyta dwoch władcow Rosji [2] .

Warunki na Syberii były bardzo ci??kie. Aleksandr został wdowcem w drodze na zesłanie [2] . Sam zmarł w listopadzie 1729 r. [2] Miesi?c po?niej zmarła niedoszła cesarzowa Maria [2] . Piotr II zmarł w styczniu 1730 r.

Po kilku latach, za czasow rz?dow cesarzowej Anny Iwanowny , uwolniono pozostałe przy ?yciu dzieci Aleksandra: syna i młodsz? z corek [2] . Jego prawnukiem był admirał Aleksandr Mienszykow .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d e f Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 83, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  2. ↑ a b c d e f g h Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 196, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  3. ↑ a b c d e Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 148, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 103-106, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  5. ↑ a b c d Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 107-109, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  6. ↑ a b c d e f Paweł   Krokosz , Od sprzedawcy piero?kow do generalissimusa. Zawrotna kariera Aleksandra Mienszykowa , Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2019, s. 146, 152 .
  7. ↑ a b Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 129, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  8. ↑ a b c d Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 139, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  9. ↑ Rodzona siostra Piotra Wielkiego
  10. ↑ https://diary.ru/~peterthegreath/p199123228_zheny-spodvizhnikov-petra-zhena-a-d-menshikova-darya-mihajlovna-arseneva.htm
  11. ↑ https://diary.ru/~peterthegreath/p199123228_zheny-spodvizhnikov-petra-zhena-a-d-menshikova-darya-mihajlovna-arseneva.htm
  12. ↑ Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 152, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  13. ↑ a b c d e f g h Simon Sebag   Montefiore i inni , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 159-160, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  14. ↑ Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 177, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  15. ↑ a b c d Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 178, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  16. ↑ Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 179, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  17. ↑ a b c d e f Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 181-182, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  18. ↑ Tomasz   Targa?ski , Szare eminencje, faworyci i faworytki [online], polityka.pl [dost?p 2022-10-23] .
  19. ↑ Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 161, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  20. ↑ a b Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 183, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  21. ↑ Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 163-164, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  22. ↑ a b c d Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 186, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  23. ↑ a b c d e f Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 165, ISBN  978-83-65257-13-0 .
  24. ↑ a b Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 188-189, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  25. ↑ a b c d e f Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 190-191, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  26. ↑ a b Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 193, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  27. ↑ a b c d e f Andrzej   Andrusiewicz , Romanowowie. Imperium i familia , 2017, s. 194-195, ISBN  978-83-08-05394-2 .
  28. ↑ a b c d e f g Simon Sebag   Montefiore , Romanowowie 1613-1918 , 2017, s. 166, ISBN  978-83-65257-13-0 .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

  • Bolszaja Sowietskaja Encykłopedia , t. 16., Moskwa 1974, s.
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksandr_Mienszykow&oldid=72063100 ”