Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander Stanisław Potocki
herbu
Pilawa
(ur.
15 maja
1778
w
Wilanowie
, zm.
26 marca
1845
w
Warszawie
) ?
hrabia
, wielki koniuszy dworu krolewskiego
Mikołaja I Romanowa
w 1830 roku, dziedzic m.in.
dobr wilanowskich
,
szambelan
cesarza
Napoleona Bonaparte
, Wielki Koniuszy Dworu Krola Jegomo?ci w Warszawie w 1811 roku
[1]
.
W 1809 został kawalerem
Orderu ?wi?tego Stanisława
[2]
. Od 1829 r. kawaler
Orderu Orła Białego
. Urz?dnik
[3]
francuskiej
Legii Honorowej
[4]
.
W 1802 został
kawalerem malta?skim
. Od 1805 mieszkał wraz z ?on? w
dobrach wilanowskich
w Ba?antarni, nazwanej w 1807 na cze?? swojej corki Natalii ?
Natolinem
(posiadło?? kilkukrotnie przebudowywana przez
Piotra Aignera
, a po rozwodzie z pierwsz? ?on? w latach 1821?1845 pod nadzorem
Henryka Marconiego
).
Szambelan cesarza
Napoleona Bonaparte
, w 1812 został członkiem utworzonej przez niego
Komisji Rz?du Tymczasowego Wielkiego Ksi?stwa Litewskiego
. Od 1824 senator-kasztelan
Krolestwa Polskiego
. 24 maja 1829 odznaczony
Orderem Orła Białego
. Nie brał udziału w
powstaniu listopadowym
, ani w obradach
sejmu powsta?czego
, za co w 1831 został skre?lony z listy senatorow. W latach 1832?1833 i ponownie od 1838 koniuszy dworu cesarza rosyjskiego.
Hrabia cesarstwa francuskiego
[5]
, uznany w
Krolestwie Kongresowym
w 1820
[6]
, a od 12 kwietnia 1843 tak?e w Rosji
[5]
.
Urodził si? w Warszawie, jako syn
Stanisława Kostki Potockiego
i jego ?ony
Aleksandry Lubomirskiej
. 15 maja 1805 r. zawarł w
Wilnie
zwi?zek mał?e?ski z
Ann? Tyszkiewicz
(z ktorego urodzili si?
August Potocki
(1806), Natalia Potocka (1810) i
Maurycy Eustachy Potocki
(1812)), zako?czony rozwodem w (przed 1821). W roku 1823 zawarł mał?e?stwo z Izabell? Mostowsk?, z ktorego urodził si?
Stanisław Potocki
(1824). W niejasnych okoliczno?ciach doszło do rozstania, rozwod nast?pił w 1829 r. Pod koniec ?ycia zwi?zał si? z wdow?, Aleksandr? Stokowsk?, ktora jednak nie została jego ?on?
[7]
.
- Aleksander Stanisław Potocki był wła?cicielem
pałacu w Wilanowie
(
zgromadzone w nim zbiory sztuki
udost?pnił do zwiedzania w 1805 jego ojciec
Stanisław Kostka Potocki
).
- Jedn? z najwi?kszych jego pasji były konie ? sprawował urz?d
Wielkiego Koniuszego
Korony, jest autorem rozpraw o hodowli koni, a tak?e za jego kadencji jako Dyrektora Generalnego Stad i Stacji Stadnych Krolestwa Polskiego, został wyhodowany specjalny typ
konia janowskiego
w
stadninie w Janowie Podlaskim
.
- Przy staraniu si? o wst?pienie do
kawalerow malta?skich
musiał udokumentowa? swoje pochodzenie, z ktorego wynika, ?e
Andrzej Morsztyn
był praprapradziadkiem Aleksandra Potockiego.
- Przed rozwodem z Ann? Tyszkiewiczow 1. voto Potock?, 2. voto Dunin W?sowiczowow?, Aleksander Potocki miał te? swoj udział w przebudowie
pałacu w Jabłonnie
.
- Pałac Potockich w Warszawie
nale?ał od 1831 tylko do Aleksandra Potockiego i poza jednym
apartamentem
, był wynajmowany m.in.
Fryderykowi Karolowi Nesselrode
czy na ksi?garni?
Gebethner i Wolff
(obecnie
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
). W roku 1915 stał si? wa?nym centrum politycznym, gdy? wynaj?ł go udzielaj?cy si? w polityce i szkolnictwie wy?szym okupowanego Krolestwa Kongresowego hrabia
Bogdan Hutten-Czapski
, powiernik generalnego
gubernatora
von Beselera
.
- W 1836 w pobli?u pałacu w Wilanowie wzniosł
mauzoleum
upami?tniaj?ce jego rodzicow
[8]
.
- ↑
Kalendarzyk Polityczny Chronologiczny i Historyczny na rok pa?ski 1811 z Magistraturami Kraiowemi, Warszawa 1811, s. 99.
- ↑
Zbigniew Dunin-Wilczy?ski, "Order ?w. Stanisława", Warszawa 2006 s. 217.
- ↑
tak w polszczy?nie XIX wieku nazywano klas? oficersk? (
fr.
Officier
dosłownie urz?dnik) tego orderu
- ↑
"Obraz polityczny i statystyczny Krolestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada", Warszawa 1830, s. 5.
- ↑
a
b
Jerzy Sewer Dunin-Borkowski
:
Almanach Bł?kitny
. Warszawa: 1908, s. 754.
- ↑
Kuryer Litewski, nr 130, 29 pa?dziernika 1820 roku, [b.n.s.]
- ↑
Polski Słownik Biograficzny
, t. 27, s. 759.
- ↑
Wojciech Fijałkowski:
Wilanow
. Warszawa: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 103.