Aleksander Majkowski

Data i miejsce urodzenia	17 lipca 1876 Ko?cierzyna
Data i miejsce ?mierci	10 lutego 1938 Gdynia
Miejsce spoczynku	Kartuzy
Zawod, zaj?cie	lekarz medycyny , pisarz kaszubski
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Aleksander Majkowski ( kasz. Aleksander Majkowsczi , ur. 17 lipca 1876 w Ko?cierzynie , zm. 10 lutego 1938 w Gdyni ) ? kaszubski pisarz, dziennikarz, poeta i dramaturg, przywodca Towarzystwa Młodokaszubow , prezes Zrzeszenia Regionalnego Kaszubow , działacz społeczny, kulturalny, polityczny, doktor medycyny i lekarz.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Aleksander Jan Alojzy Majkowski urodził si? 17 lipca 1876 r. w Ko?cierzynie i był synem gospodarza. Miał czworo młodszego rodze?stwa. W Ko?cierzynie uko?czył szkoł? ludow?, a w latach 1885?1890 ucz?szczał do niemieckiego progimnazjum. Otrzymywał stypendium Towarzystwa Pomocy Naukowej w Chełmnie . W 1891 r. przeniosł si? na dalsz? nauk? do gimnazjum w Chojnicach , gdzie mieszkał w konwikcie. Tu zetkn?ł si? z polsk? literatur? i histori?. W 1895 r. uzyskał ?wiadectwo dojrzało?ci. Miał studiowa? teologi? i zosta? ksi?dzem, ale zapisał si? na uniwersytet w Berlinie i w 1897 r. zacz?ł studiowa? medycyn?. Wci?gn?ł si? te? w prac? społeczn? i wygłaszał wykłady dla Polakow. W 1898 r. uczestniczył w uroczysto?ci odsłoni?cia pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie . W 1899 r. opublikował wiersz ?Pielgrzymka Wejherowska” i satyr? ?Jak w Koscerznie koscelnego obrele abo Piac kawalerow a jedno jedino brutka”.

W 1900 r. przeniosł si? na studia do Greifswaldu (Gryfii) . Tam zapoznał si? z przeszło?ci? tych terenow, działał w kole ?Zet” i towarzystwie studenckim ?Adelphia”, probował te? zakłada? organizacj? polityczn?. W 1901 r. został za to relegowany z uniwersytetu. Kontynuował studia w Monachium , gdzie rozwijał si? kulturalnie, działał w Towarzystwie Studentow Polakow i zało?ył Towarzystwo ?Vistula”. W 1903 r. uzyskał absolutorium i udał si? do Zurychu w Szwajcarii , gdy? uzyskał stypendium Muzeum Polskiego w Rapperswilu . W Zurychu napisał prac? doktorsk? z medycyny, ktor? obronił u prof. Johannesa Ruckerta w Monachium. We wrze?niu 1904 r. otrzymał tytuł doktora i pod koniec roku wrocił na Kaszuby . Odbył roczn? praktyk? lekarsk? w szpitalu w Gda?sku . Z wielk? energi? zacz?ł te? prac? kulturalno-społeczn?.

W 1905 r. został redaktorem naczelnym ?Gazety Gda?skiej” i jej dodatku ?Dru?ba. Pismo dlo polscich Kaszubow” , a w Poznaniu wydał zbior poezji kaszubskich ?Spiewe i frantowci”. Przygotował wznowienia poematow H. Derdowskiego ?Jasiek z Knieji” i ?Kaszubi pod Widnem”. W 1906 r. przeniosł si? do Ko?cierzyny, otworzył prywatn? praktyk? lekarsk? i działał na polu kulturalno-społecznym, m.in. w społce ?Dom Kaszubski” i Towarzystwie Czytelni Polskiej, ktore był zało?ycielem, a tak?e Towarzystwie Wyborczym, Towarzystwie ?piewaczym ?Halka” i Zwi?zku Młodych Kupcow. Wspołpracował z I. Gulgowskim i F. Lorentzem oraz niemieckim Kaszubskim Towarzystwem Ludoznawczym i studiował folklor regionalny. W latach 1905-1908 był członkiem Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Ko?cierzynie. Nadal publikował te? w ?Gazecie Gda?skiej”. ^{[ potrzebny przypis ]}

Od listopada 1908 r. wydawał w Ko?cierzynie (a od 1911 r. w Gda?sku) miesi?cznik ?Gryf. Pismo dla spraw kaszubskich” . Tworzył te? program kulturalno-polityczny i skupiał wokoł siebie inteligencj? kaszubsk?. Uczestniczył w wielu działaniach kulturalnych dla popularyzacji regionu Kaszub. Zorganizował wystaw? kaszubsko-pomorsk? i wydał przewodnik po niej. Wiele te? pisał, sporo podro?ował i fotografował. Cz?sto kontaktował si? ze ?rodowiskiem studenckim, organizował wycieczki po Kaszubach. Na pocz?tku 1912 r. zamieszkał przy Seestraße 23 (obecnie ul. Bohaterow Monte Cassino ) w Sopocie , gdzie pracował w zawodzie lekarza.

Po kilku latach stara? w czerwcu 1912 r. w Gda?sku zało?ył Towarzystwo Młodokaszubow dla pracy ?nad podniesieniem kulturalnym, ekonomicznym i politycznym Kaszub”. We wrze?niu 1913 r. zało?ył Muzeum Kaszubsko-Pomorskie w Sopocie (Seestrasse 28) i towarzystwo dla jego prowadzenia oraz napisał przewodnik po Kaszubach pt. ?Zdroje Raduni. Przewodnik po Szwajcarii Kaszubskiej”. Spotkał si? z opozycj? cz??ci działaczy społecznych oraz kleru. Wygrał proces o zniesławienie przez redakcj? pisma ? Pielgrzym ”.

W sierpniu 1914 r. został wcielony do armii pruskiej jako lekarz. Pełnił słu?b? na terenie Polski , Rumunii i Francji . Prowadził w tych latach pami?tnik, pisał szkice z dziejow Kaszub oraz powie?ci ?Pomorzanie” i ??ece i przigode Remusa” . Pierwsza, pełna autobiograficznych odniesie?, młodopolska w charakterze, pozytywistyczna w wymowie i miejscami pesymistyczna w podtek?cie, pozostała we fragmentach, druga ? stała si? najgł?bszym utworem literatury kaszubskiej.

W lipcu 1918 r. Majkowski wrocił do Sopotu i wł?czył si? w działalno?? polityczno-wojskow?, m.in. jako członek Rady Ludowej . W 1919 r. zało?ył w Gda?sku Koło Demokratyczne na Prusy Krolewskie i Warmi? , został naczelnym redaktorem ?Dziennika Gda?skiego” i działał w uniwersytecie ludowym. Otrzymał polski stopie? wojskowy kapitana, po?niej awansował na pułkownika. W 1920 r. działał w komisji dla wytyczenia granicy polsko-niemieckiej i Radzie Pomorskiej ? Towarzystwie Ochrony Polsko?ci na Pomorzu (jako prezes). Przez ok. 2 lata mieszkał w Grudzi?dzu , cho? wiele podro?ował po kraju. W Grudzi?dzu poznał swoj? przyszł? ?on?, Aleksandr? Starzy?sk?. Zorganizował tam te? Wystaw? Sztuk Pi?knych Artystow Pomorskich, ktor? otworzył Jozef Piłsudski 7 czerwca 1921 r. Majkowski kontynuował działalno?? polityczn? i kulturaln? na rzecz Kaszub. Organizował teatr w Toruniu , został prezesem Stowarzyszenia Artystow Pomorskich w Grudzi?dzu i redaktorem naczelnym pisma ? Pomorzanin ”, ktor? to funkcj? pełnił w latach 1921?1923. Przez 2 lata wydawał znow ?Gryfa” , kontynuował prace literackie, wspołpracował z ro?nymi czasopismami i z radiem w Toruniu. W ?Gryfie” opublikował pierwsze fragmenty swej ksi??ki ??ece i przigode Remusa” .

6 pa?dziernika 1921 r. w Warszawie o?enił si? z Aleksandr? Komorowsk? (primo voto Starzy?sk?) (1891?1982) i osiadł w Kartuzach , w willi Erem . Miał czworo dzieci: Damrok? (1922?1979), Mestwina (1924?1944), Barbar? (1928?1983) i Witosław? (1929?1955). W wolnych chwilach zbierał znaczki i pocztowki, czytał kryminały albo chodził na grzyby. Niekiedy organizował te? seanse spirytystyczne.

W Kartuzach pracował jako lekarz na kilku etatach, głownie na kolei, działał społecznie i pisał. Leczył biednych, cz?sto za darmo, wi?c sam ?ył w pewnym niedostatku, nie był te? przykładem tzw. zdrowego stylu ?ycia ? wszystko to odbiło si? na jego zdrowiu. Wyje?d?aj?c do pacjentow na wie?, zbierał przykłady sztuki ludowej i fotografował ?ycie Kaszubow . Pomagał mu sekretarz Feliks Marszałkowski. Z r?k prezydenta Stanisława Wojciechowskiego otrzymał w 1923 r. Krzy? Oficerski Orderu Odrodzenia Polski ?za zasługi poło?one dla Rzeczypospolitej na polu pracy społecznej na Pomorzu”. Rok po?niej wydał przeredagowany ?Przewodnik po Szwajcarii Kaszubskiej”, a w 1925 r. jeden numer ?Gryfa”. Jego działalno?? była te? ponownie obiektem krytyki z ro?nych ?rodeł. Zarzucano mu separatyzm i bolszewizm, pos?dzano o niemoralno??, przest?pstwa i zły wpływ na społecze?stwo.

Rozczarowany nie tak? niepodległo?ci? o jak? walczył ^[1] oraz z powodu recesji, niepowodze? i problemow zdrowotnych A. Majkowski odsun?ł si? od ?ycia publicznego i skupił na pracy literackiej. Patronował poczynaniom młodych działaczy kaszubskich, Aleksandra Labudy i Jana Trepczyka , ktorzy w 1929 r. zało?yli w Kartuzach Zrzeszenie Regionalne Kaszubow z Majkowskim jako prezesem na czele. Po?niej wspołpracował z ich pismem ? Zrzesz Kaszebsko ”. Wst?pił do Zwi?zku Obrony Kresow Zachodnich (po?niejszego Polskiego Zwi?zku Zachodniego ), wspołpracował z Instytutem Bałtyckim .

W pa?dzierniku 1931 r. znalazł si? w komitecie redakcyjnym ponownie wskrzeszonego ?Gryfa”, ale w jego pracach nie uczestniczył. Na łamy prasy wrocił w 1934 r., a w pa?dzierniku 1935 r. opublikował pierwsz? cz??? powie?ci ??ece i przigode Remusa”. W 1935 r. otrzymał nagrod? Polskiej Akademii Literatury ? Srebrny Wawrzyn Akademicki ?za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej” (dyplom dla ?Aleksandra Maykowskiego” podpisali Leopold Staff , Wacław Sieroszewski i Juliusz Kaden-Bandrowski ). Rownocze?nie Majkowski w swej willi (ob. ul. Majkowskiego 31 w Kartuzach) zorganizował wystaw? zbiorow folklorystycznych.

W latach 1936?1937 pisał m.in. ?Gramatyk? kaszubsk?” i ?Histori? Kaszubow”. W 1936 nakładem Wydziału Powiatowego wydał ponownie ?Przewodnik po Kaszubskiej Szwajcarii”. Przerobił swoj? satyr? ?Jak w Koscerznie koscelnego obrele...” na scen? jako ?Strache i zrakowine”. Wiele publikował w prasie.

Zmarł na niewydolno?? serca 10 lutego 1938 r. w szpitalu Siostr Miłosierdzia ?w. Wincentego a Paulo w Gdyni, a 14 lutego został uroczy?cie pochowany w Kartuzach na cmentarzu przy tamtejszej kolegiacie .

Kilka miesi?cy po ?mierci autora wydano jego ?Histori? Kaszubow” oraz cało?? powie?ci ??ece i przigode Remusa”. Wznowiono j? kilkakrotnie po wojnie, a w 1964 r. Lech B?dkowski przetłumaczył ksi??k? na j?zyk polski. Ukazały si? te? jej tłumaczenia na niemiecki, francuski i angielski. Wydano ponownie ?Histori? Kaszubow” (w opracowaniu prof. Gerarda Labudy ), ukazała si? te? wi?kszo?? utworow literackich i fragmentow autorstwa Majkowskiego, jego wspomnienia, listy oraz Pami?tnik z wojny europejskiej roku 1914 .

Aleksander Majkowski został zapami?tany jako czołowa posta? w ruchu kaszubskim, ktoremu dał podstawy historyczne i intelektualne. Stworzył sum? kulturalnej ideologii kaszubskiej w postaci Remusa . Pracował nad pisowni? kaszubsk?, ochron? zabytkow i folkloru regionalnego, tworzył społeczne i gospodarcze instytucje kaszubsko-pomorskie, reprezentował te? Kaszubow na forum krajowym i słowia?skim. Jego wielostronna działalno?? obj?ła cało?? ?ycia społecznego Kaszub i Kaszubow i jest nadal ?ywa, a posta? Majkowskiego upami?tniana szeroko i przy ro?nych okazjach. Wiele ulic na Kaszubach nosi imi? Majkowskiego, np. w Chojnicach, Gdyni, L?borku , Luzinie , Ko?cierzynie, Pucku , Rumi , Wejherowie , Sopocie i Kartuzach, gdzie s? te? m.in. szkoła i szpital jego imienia oraz stoj?cy przed nim okazały pomnik. W Ko?cierzynie imi? Majkowskiego nosi prywatna apteka, a w parku przy ul. Szopi?skiego znajduje si? popiersie pisarza. W Wejherowie znajduje si? park jego imienia i biblioteka im. Majkowskiego , a na centralnym deptaku miasta, niedaleko dawnej siedziby biblioteki, wmurowano płaskorze?b? z piaskowca z twarz? pisarza. W Rumi jest szkoła podstawowa numer 6 imienia Aleksandra Majkowskiego.

Rok 2008 został na Kaszubach ogłoszony Rokiem Aleksandra Majkowskiego . W jego ramach odbyło si? kilkadziesi?t imprez, wystaw, konkursow i promocji, wydano jego biografi?, wznowiono powiastk? Jak w Koscerznie koscelnego obrele... i opublikowano angielskie tłumaczenie ?ycia i przygod Remusa .

Tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

• Pielgrzymka wejherowska , Gda?sk 1899, Gdynia 1992,
• Jak w Koscerznie koscelnygo obrele abo Pi?c kawalerow a jedna jedyno brutka. W osem spiewach... , Gda?sk 1899 ^[2] , Gda?sk-Ko?cierzyna 2008,
• Zur Frage nach der klinischen Bedeutung der punktierten Erythrocyten bei chronischem Saturnismus , Monachium 1904 (praca doktorska),
• Spiewe i frantowczi , Pozna? 1905 ^[3] ,
• Przewodnik po wystawie ludoznawczej kaszubsko-pomorskiej w Ko?cierzynie 1911 roku od 25 czerwca do 23 lipca , Komitet Wystawowy w Ko?cierzynie, Ko?cierzyna 1911,
• Zdroje Raduni. Przewodnik po tak zw. Szwajcarii Kaszubskiej z map? i 22 ilustracjami , Polskie Towarzystwo Krajoznawcze , Warszawa 1913 ^[4] ,
• Przewodnik po Szwajcarii Kaszubskiej , Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, Warszawa 1924 ^[5] ,
• Przewodnik po Kaszubskiej Szwajcarii , Wydział Powiatowy pow. kartuskiego, Kartuzy 1936 ^[6] ,
• ?ece i przigode Remusa. Zvjercadło kaszubskji , Toru? 1938, Powie?? w internecie w kaszubskiej pisowni z lat 30. ,
• Historia Kaszubow , Stanica , Gdynia 1938 ^[7] ,
• Wiersze i frantowci , Wydawnictwo Morskie , Gdynia 1957,
• Pomorzanie. Powie?? , Gda?sk 1973,
• Strache i zr?kovjine. Frantowka w trzech aktach , Gda?sk 1976,
• Remus w Zwadze , Gda?sk 1987,
• Pami?tnik z wojny europejskiej roku 1914 , Wejherowo?Pelplin 2000.

Odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

• Krzy? Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (24 kwietnia 1923) ^[8] ,
• Złoty Krzy? Zasługi (8 lutego 1930) ^[9] ,
• Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935) ^[10] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia przedmiotowa [ edytuj | edytuj kod ]

• Jozef Borzyszkowski , Aleksander Majkowski (1876?1938). Biografia historyczna , Gda?sk: Instytut Kaszubski ; Wejherowo: Muzeum Pi?miennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej , 2000, ISBN  83-89079-10-0 oraz ISBN  83-911638-9-X .
• Wiktor Pelpli?ski , Aleksander Majkowski jako tworca ?Gryfa” oraz Towarzystwa Młodokaszubow (1908?1912) , [w:] Literatura kaszubska ? ksi??ka, tworca i biblioteka , Instytut Kaszubski , Gda?sk 2000, ISBN  83-914815-1-4 .
• Augustyn Klemens Hirsz , Kronika ?ycia i tworczo?ci Aleksandra Majkowskiego , Banino 2008.
• Henryk Kotowski , Sylwetki pomorskie ? wspomnienie o dr. Aleksandrze Majkowskim , ?Jantarowe Szlaki”, nr 1/86, 1970 , s. 13?21.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• http://literat.ug.edu.pl/remus/0101.htm Andrzej Bukowski , ?ycie i tworczo?? Aleksandra Majkowskiego , Toru? 1938.
• http://literat.ug.edu.pl/remus/0099.htm Tadeusz Linkner , Aleksander Majkowski.
• http://muzeum.wejherowo.pl Muzeum Pi?miennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie .
• Dzieła Aleksandra Majkowskiego w bibliotece Polona