Aleksander Hirszberg

Data i miejsce urodzenia	15 grudnia 1847 Lwow
Data i miejsce ?mierci	27 lipca 1907 Lwow
profesor nauk humanistycznych
Specjalno??: historia Polski XV-XVII w.
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Doktorat	1872
Habilitacja	1875
Profesura	1903
Polska Akademia Umiej?tno?ci
Status	członek korespondent
Nauczyciel akademicki
uczelnia	Uniwersytet Lwowski
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Hirschberg (ur. 15 grudnia 1847 we Lwowie , zm. 27 lipca 1907 tam?e) ? historyk polski, profesor Uniwersytetu Lwowskiego , kustosz Zakładu Narodowego im. Ossoli?skich we Lwowie, członek korespondent AU .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Aleksander Ireneusz Hirschberg urodził si? 15 grudnia 1847 we Lwowie w rodzinie urz?dniczej pochodzenia niemieckiego. Jego ojciec, Ludwig Hirschberg v. Habenschwert (ok. 1804 - 2 grudnia 1865 ), był nadkomisarzem lwowskiej C. k. Dyrekcji Policji. Matka, Ludwika, wywodziła si? ze szlacheckiej familii Wyhowskich. Ochrzczony został 28 grudnia 1847 w ko?ciele ?w. Andrzeja (Bernardynow) . Rodzicami chrzestnymi zostali krewni ze strony matki: Adam i Paulina Wyhowscy.

W 1865 uko?czył gimnazjum we Lwowie, nast?pnie studiował histori? na Uniwersytecie Lwowskim ( 1866 - 1871 ). W 1871 rozpocz?ł praktyk? w Zakładzie im. Ossoli?skich pod kierunkiem Wojciecha K?trzy?skiego ; rok po?niej obronił doktorat na uniwersytecie. W 1875 przeszedł na stanowisko sekretarza naukowego Zakładu, w 1876 został kustoszem. Tak?e w 1875 habilitował si? w dziedzinie historii Polski i został docentem w Katedrze Historii Nowo?ytnej Uniwersytetu Lwowskiego; w 1883 przeszedł do Katedry Historii Polski (dwa lata wcze?niej bez powodzenia ubiegał si? o obj?cie tej katedry, przegrał jednak konkurs na stanowisko z Tadeuszem Wojciechowskim ). W 1887 roku brał udział w zało?eniu Ligi Polskiej w Szwajcarii , ktorej był członkiem ^[1] . W 1903 został profesorem nadzwyczajnym. Na Uniwersytecie Lwowskim wykładał histori? Polski od XV do XVIII wieku ; ponadto w latach 1872-1875 wykładał histori? nowo?ytn? w C. K. Wy?szej Szkole Realnej we Lwowie .

Członek korespondent Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1890 ^[2] . W 1903 został wybrany na członka-korespondenta AU (po?niejsza PAU). W 1881 był jednym z zało?ycieli (obok Jana Amborskiego ) Towarzystwa O?wiaty Ludowej, w latach 1882-1901 pełnił funkcj? prezesa. Wspołpracował z organami towarzystwa, pismami ?Nowinami” i ?Chat?”. Uczestniczył w działalno?ci politycznej; w latach 1876-1877 nale?ał do radykalnej lwowskiej organizacji niepodległo?ciowej ? Konfederacji Narodu Polskiego . W po?niejszych latach sympatyzował z ugrupowaniami ludowymi, w 1887 uczestniczył ? wraz z Teodorem Tomaszem Je?em ? w obradach Ligi Polskiej i Skarbu Narodowego w Genewie .

W pracy naukowej zajmował si? histori? nowo?ytn? Polski i Rosji oraz dyplomatyk?. Badał ?ycie i działalno?? przedstawicieli rodu Łaskich - Hieronima (wojewody sieradzkiego) i Jana (arcybiskupa gnie?nie?skiego, prymasa Polski). Wiele uwagi po?wi?cił Dymitrowi Samozwa?cowi I ; badał jego pobyt w Polsce, wypraw? moskiewsk?, wpływ na polityk? wewn?trzn? Polski. Wysun?ł teori? o poza?lubnym pochodzeniu Dymitra od Stefana Batorego oraz przedstawił własn? hipotez? dotycz?c? ?mierci cara. Odnalazł wiele nieznanych i zapomnianych materiałow ?rodłowych dotycz?cych dymitriady, dokonał analizy listow i pami?tnikow towarzyszy wypraw Dymitra. Odbył seri? podro?y naukowych do Włoch, Szwecji, Niemiec, Turcji, Rosji, Grecji, Hiszpanii; efektem tych podro?y było odkrycie licznych materiałow archiwalnych dotycz?cych historii Polski XVI i XVII wieku , a tak?e dokładne spisy polonikow zgromadzonych w Rikarkivet w Sztokholmie i bibliotece uniwersyteckiej w Uppsali .

Przygotował do wydania m.in. Dyaryusz legacyi Jerzego Ossoli?skiego (1878), Zbior pami?tnikow do historii powstania polskiego w 1830-31 (1882), Pami?tniki Stanisława Niemojewskiego z lat 1606 - 1608 (1899), dzienniki Jana Piotra Sapiehy (1901) i Wacława Dyamentowskiego (1901). Był autorem m.in. wspomnie? z podro?y Grecya. Wra?enia z podro?y (1895), Z wycieczki naukowej do Szwecyi (1896), Hiszpania. Wspomnienia z podro?y (1896). Ponadto ogłosił szereg prac naukowych, najwa?niejsze z nich:

• O ?yciu i pismach Justa Ludwika Decyusza, 1495-1549 (1874) ^[3]
• Kronika Klasztoru Trzemesze?skiego i spominki o Łaskich (1877) ^[4]
• Stronnictwa polityczne w Polsce za Zygmunta I (1879) ^[5]
• Koalicya Francyi z Jagiellonami z roku 1500 (1882)
• Przymierze z Francy? w roku 1524. Ust?p z dziejow polityki polskiej za Zygmunta I (1882) ^[6]
• Hieronim Łaski (1888) ^[7]
• Dymitr Samozwaniec (1898)
• Polska a Moskwa w pierwszej połowie wieku XVII. Zbior materiałow do historii stosunkow polsko-rosyjskich za Zygmunta III (1901)
• Dla czego Polacy popierali drugiego Dymitra Samozwa?ca (1904)
• Maryna Mniszchowna (1906) ^[8]

Jego najbardziej znanym uczniem był Ludwik Finkel . Swoj bogaty ksi?gozbior przekazał historykowi lwowskiemu Augustowi Paszudzkiemu. Pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie ^[9] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Biogramy uczonych polskich , Cz??? I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983
• Karol Lewicki, Hirschberg Aleksander (1847-1907), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. IX, 1960-1961, s. 527-528.
• ?mier? polskiego historyka . ? Nowo?ci Illustrowane ”. Nr 32, s. 10, 10 sierpnia 1907.  

Link zewn?trzny [ edytuj | edytuj kod ]

• Dzieła Aleksandra Hirschberga w bibliotece Polona