Ten artykuł dotyczy 3 Dywizji Strzelcow Karpackich. Zobacz te?: 3 Dywizja Piechoty - inne dywizje piechoty o numerze 3.

3 Dywizja Strzelcow Karpackich

Polish 3rd Carpathian Rifle Division

Odznaka pami?tkowa 3 DSK
Historia
Pa?stwo	Polska
Sformowanie	1942
Rozformowanie	1947
Nazwa wyro?niaj?ca	Karpackich
Tradycje
Rodowod	Samodzielna Brygada Strzelcow Karpackich
Dowodcy
Pierwszy	gen. bryg. Stanisław Kopa?ski
Ostatni	gen. dyw. Bronisław Duch
Działania zbrojne
II wojna ?wiatowa ( kampania włoska )
Organizacja
Dyslokacja	Quarto (IV 1945) Campofilone (V 1945) Castrocaro (VI 1945) Cupra Marittima (VII 1945) San Benedetto del Tronto (X 1945)
Rodzaj sił zbrojnych	wojska l?dowe
Rodzaj wojsk	piechota
Podległo??	2 Korpus Polski
Multimedia w Wikimedia Commons

3 Dywizja Strzelcow Karpackich (3 DSK) ? wielka jednostka piechoty Polskich Sił Zbrojnych ^[a] .

Powstanie dywizji [ edytuj | edytuj kod ]

Powstała w maju 1942 na terenie Palestyny wskutek poł?czenia Samodzielnej Brygady Strzelcow Karpackich z 9 i 10 Dywizj? Piechoty przybyłymi z ZSRR ^[b] . Jeszcze w czasie walk w Tobruku zadecydowano, ?e brygada zostanie zluzowana i powi?kszy swoj stan osobowy. Formowanie rozpocz?to 5 maja 1942, trzon jednostki stanowili ochotnicy, ktorzy zostali zwolnieni z radzieckich łagrow na mocy układu Sikorski-Majski i zostali ewakuowani na Bliski Wschod . Pocz?tkowo zamierzano utworzy? dywizj? trzybrygadow? ^[1] . W okresie wrze?nia ? listopada 1942 dywizja przeszła z Palestyny do Iraku , gdzie rozmieszczono j? w rejonie Kizil Rabit nad rzek? Dijala . Tu j? zreorganizowano. Weszła w skład Armii Polskiej na Wschodzie . Jednocze?nie od 11 listopada 1942 roku do nazwy dywizji dodano cyfr? ?3” ^[2] .

21 lipca 1943 rozkazem Naczelnego Wodza wydzielono z Armii Polskiej na Wschodzie 2 Korpus Polski , ktorego dowodc? został gen. dyw. Władysław Anders . 3 DSK stała si? jego podstaw?, dlatego wzmocniono j? 3 Karpackim pułkiem artylerii przeciwpancernej i 3 pułkiem artylerii przeciwlotniczej .

Działania bojowe [ edytuj | edytuj kod ]

Na przełomie 1943/1944 roku Dywizja wraz z 2 Korpusem Polskim została przetransportowana do Włoch . Korpus został podporz?dkowany dowodztwu alianckiej 21 Grupy Armii, ktora walczyła na Połwyspie Apeni?skim . Od 2 lutego 1944 3 Dywizja Strzelcow Karpackich zacz?ła luzowa? brytyjsk? 78 Dywizj? Piechoty i zaj?ła obron? nad rzek? Sangro .

Wzi?ła ona udział w walkach o przełamanie linii Gustawa , ktorej kluczowym punktem oporu był klasztor na Monte Cassino . 3 Dywizja Strzelcow Karpackich walki toczyła w dniach 11?29 maja.

Natarcie rozpocz?ło si? w nocy z 11 na 12 maja 1944. Karpatczycy mieli za zadanie opanowa? wzgorze 593 i farm? Massa Albaneta. Mimo zaci?tego oporu Niemcow udało si? przej?? kontrol? nad wzgorzem, lecz straty w pierwszym rzucie wynosiły od 30 do 70 procent stanu osobowego. Noc? zarz?dzono odwrot, a w dniach 13?16 maja jednostka prowadziła działania rozpoznawcze i neutralizowała liczne pola minowe. Drugi (i decyduj?cy) szturm ruszył noc? 16 maja. Przed dywizj? stan?ło identyczne zadanie ? zdobycie wzgorza 593 i farmy. Atak piechurow był wspierany przez czołgi 4 pułku pancernego . Jeszcze tej samej nocy zdobyto wzgorze 593, a nast?pnego dnia 569. 18 maja patrol 12 pułku Ułanow Podolskich zatkn?ł biało-czerwon? flag? na ruinach klasztoru. 25 maja, w ramach oczyszczania terenu z resztek wojsk niemieckich, zaj?ła Piedimonte .

Wkrotce przed dywizj? stan?ło nowe zadanie ? przełamanie linii Gotow , systemu umocnie? opieraj?cych si? o stoki Apeninu Toska?skiego. 7 czerwca jednostka zaj?ła pozycje nad rzek? Ortona i ruszyła do po?cigu za nieprzyjacielem. 18 czerwca wyzwoliła miasto Pescara , po czym napotkała opor nad rzek? Chienti , ktory został przełamany 30 czerwca 1944 roku. Na lewo od 3 DSK operowała 5 Kresowa Dywizja Piechoty , ktora otrzymała za zadanie opanowanie miasta Ankona . Karpatczycy mieli prowadzi? działania zmylaj?ce. Natarcie ruszyło 17 lipca, zaj?to miasto Offagna , co umo?liwiło obej?cie miasta od tyłu. W dniu 18 lipca jednostki 3 DSK wkroczyły do Ankony . Do 9 sierpnia likwidowano ogniska oporu, kiedy to ruszyło nowe natarcie, ktorego celem było odrzucenie nieprzyjaciela od miasta, Karpatczycy po ci??kich walkach dotarli do rzeki Scapezzano . 19 sierpnia po raz kolejny poprowadzono uderzenie na niemieckie pozycje, celem było ostateczne przerwanie umocnie?. W ci?gu trzech dni walk nad rzek? Metauro zniszczono niemieck? 278 Dywizj? Piechoty , 31 sierpnia piechurzy zaj?li głowny punkt oporu ? miasto Pesaro . 5 wrze?nia 1944 roku 2 Korpus Polski został przesuni?ty do odwodow, a wraz z nim tak?e 3 DSK. W dniach 6?17 grudnia 1944 roku wzi?ła udział w natarciu nad rzek? Senio , a po jej osi?gni?ciu zajmowała tam pozycj? obronn?, do kwietnia 1945 roku.

Ostatni? operacj?, w ktorej uczestniczyła 3 Dywizja Strzelcow Karpackich, była ofensywa w Dolinie Lombardzkiej , ktora miała miejsce na przełomie kwietnia i maja 1945 roku. W ramach działa? 2 Korpus Polski otrzymał za zadanie sforsowanie rzeki Senio na połnoc od miasta Faenza , osi?gn?? szos? Ferrara - Bolonia i opanowa? Boloni? . 9 kwietnia ruszyło natarcie, poprzedzone ostrzałem 1200 dział i nalotem 700 bombowcow. Przyczołki miała zdoby? 3 Dywizja, po czym do akcji miały ruszy? pozostałe jednostki. W czasie przeprawy 18 bombowcow typu ?Liberator” omyłkowo zbombardowało polskich ?ołnierzy, lecz nie zatrzymało to natarcia. 12 kwietnia rzek? sforsowano, a pod miejscowo?ci? Santerno rozbito niemieck? 4 Dywizj? Strzelcow Spadochronowych . Poniewa? nieprzyjaciel cały czas wycofywał si?, generał Anders podj?ł decyzj? o przej?ciu do po?cigu, ktory po szosie nr 9 miało prowadzi? zgrupowanie ?Rud” (3 Brygada Strzelcow Karpackich ? z 3 DSK, czołgi i artyleria) ? dowodzonego przez gen. Rudnickiego . 17 kwietnia zaj?ło ono miejscowo?? Castel San Pietro , 20 kwietnia sforsowało rzeki Giana i Idice . O ?wicie w dniu 21 kwietnia 1945 oddziały dywizji wkroczyły do Bolonii ^[3] . Te działania zako?czyły szlak bojowy dywizji .

Po wojnie [ edytuj | edytuj kod ]

Po zako?czeniu II wojny ?wiatowej 3 Dywizja Strzelcow Karpackich pozostała na terenie Włoch wraz z całym korpusem w składzie wojsk okupacyjnych.

Pocz?tkowo oddziały dywizji zostały rozlokowane w okolicach Bolonii. Dowodztwo dywizji mie?ciło si? w Quarto , 1 BSK w rejonie Granarolo ? Castel Maggiore, 2 BSK w rejonie Granarolo , 3 BSK na połnoc od drogi Bolonia ? Castenaso ^[4] .

W połowie maja rozpocz?to przegrupowywanie dywizji na południe Włoch. 2 BSK przeszła w okolice Pedaso . Dowodztwo brygady zakwaterowano w Campofilone , a pododdziały w Carassai , Montefiore dell’Aso i Villa Valmirana. W czerwcu 3 DSK dowodztwo dywizji oraz 2. i 3 BSK przeniesiono w Apenin Emilia?ski, w rejon Castrocaro . 1 BSK pozostała w okolicach Bolonii. W lipcu dokonano kolejnych przesuni??. Dowodztwo dywizji i cz??? oddziałow dywizyjnych rozmieszczono w Cupra Marittima. 2 BSK kwaterowała w Grottammare i Ripatransone, 3 BSK cało?ci? sił w Grottammare, 1 BSK weszła w skład Grupy ?Stra?” pełni?cej słu?b? wartownicz? przy niemieckich obozach jenieckich w rejonie Rimini-Cervia ^[5] .

Kolejn? dyslokacj? dywizji przeprowadzono pod koniec pa?dziernika. Dowodztwo dywizji przeniesiono do San Benedetto del Tronto , a 3 BSK przeszła z Grottamare do Senigalli, Jesi i Falconara. W tym rejonie 3 Brygada pełniła słu?b? wartownicz?. Na pocz?tku grudnia 2 BSK przesuni?to do rejonu Bari, gdzie te? pełniła słu?b? wartownicz? ^[5] .

Wiosn? 1946 roku dokonano niewielkich zmian w rozlokowaniu dywizji. Zwi?zane były przede wszystkim z rotacj? pododdziałow wartowniczych. 5. i 7 batalion strzelcow przesuni?to w rejon Salerno . W drugiej połowie 1946 roku oddziały 3 DSK kwaterowały w czterech włoskich prowincjach: Marche , Abruzzi , Molise i Puglia ^[5] .

We wrze?niu 1946 roku została przetransportowana na teren Wielkiej Brytanii i tam zdemobilizowana ^[c] .

Struktura organizacyjna 3 DSK [ edytuj | edytuj kod ]

Kwatera Głowna 3 Dywizji Strzelcow Karpackich

• kompania sztabowa
• 1 Brygada Strzelcow Karpackich
• 2 Brygada Strzelcow Karpackich
• 3 Brygada Strzelcow Karpackich (1942 i 1945?1947)

Kwatera Głowna Artylerii Dywizyjnej

• 1 Karpacki pułk artylerii lekkiej
• 2 Karpacki pułk artylerii lekkiej
• 3 Karpacki pułk artylerii lekkiej
• 3 Karpacki pułk artylerii przeciwlotniczej lekkiej
• 3 Karpacki pułk artylerii przeciwpancernej

rozpoznawczy pułk samochodow pancernych:

• pułk Ułanow Karpackich (1942?1943)
• 12 pułk Ułanow Podolskich (1943?1945)
• 7 pułk Ułanow Lubelskich (1945?1947)

oddziały broni:

• 3 Karpacki batalion ci??kich karabinow maszynowych
• 3 Karpacki batalion ł?czno?ci
• 3 Karpacki batalion saperow
• 3 sekcja maskowania
• 3 Karpacki szwadron ?andarmerii (do 8 wrze?nia 1943 roku ? 3 szwadron ?andarmerii ^[6] )

oddziały słu?b:

• Dowodztwo Oddziałow Zaopatrywania i Transportu
  • dowodca oddziałow ? mjr int. z wsw Jan Wo?niak
  • dowodca oddziałow ? mjr br. panc. Franciszek Pietrzak ^[7]
  • 1 kompania zaopatrywania ? kpt. / mjr int. Jan II Gawro?ski
  • 2 kompania zaopatrywania ? kpt. / mjr Marian Lech
  • 13 kompania zaopatrywania ? kpt. / mjr Jan Pietrzak
• 1 kompania warsztatowa ? ppor. / kpt. Teodor Stachyra
• 2 kompania warsztatowa ? por. br. panc. rez. / kpt. Karol Zenon Angerman
• 13 kompania warsztatowa ? kpt. art. / mjr Jerzy Andrzej Mieczysław Kunstetter
• 1 kompania sanitarna
• 2 kompania sanitarna
• 3 pluton hgieny
• 3 sekcja przeciwmalaryczna
• 3 s?d polowy ? kpt. / mjr aud. mgr Leon Adamczyk
• poczta polowa nr 111

Obsada personalna dowodztwa 3 DSK [ edytuj | edytuj kod ]

Dowodcy dywizji:

• gen. bryg. Stanisław Kopa?ski (3 V 1942 ? 6 VIII 1943)
• gen. dyw. Bronisław Duch (6 VIII 1943 ? 1947)

Zast?pcy dowodcy dywizji:

• płk dypl. Jerzy Jan Jastrz?bski (V 1942 ? 24 IV 1944)
• płk dypl. Marian Smole?ski (VIII 1944 ? 1947)

II zast?pca dowodcy dywizji:

• płk dypl. Władysław Powierza (VII 1945 ? 1947)

Szefowie sztabu:

• ppłk dypl. piech. Jerzy Zaremba (3 V ? 11 XI 1942 → dowodca 3 pappanc ^[8] )
• mjr / ppłk dypl. Henryk Pi?tkowski (11 XI 1942 ^[9] ? 2 VI 1944)
• mjr/ppłk dypl. Antoni Bolesław Brochwicz-Lewi?ski (3 VI 1944 ? IV 1945)
• ppłk dypl. Michał Rybikowski (od IV 1945) ^[10]

Szefowie Oddziału Operacyjnego:

• mjr dypl. kaw. Stanisław Maleszewski (V 1942 ? 27 VII 1943 → szef sztabu 5 Kresowej DP)
• mjr dypl. kaw. Leon Antoni Bittner (do 1 IX 1943 → dowodca 12 Pułku Ułanow Podolskich)
• kpt. / mjr dypl. Zygmunt Zawadzki (od 1 IX 1943 ^[11] )

Kwatermistrz:

• ppłk int. z wsw Wilhelm Rolland

Dowodca artylerii dywizyjnej

• płk art. Zygmunt Łaki?ski VI 1942?VII 1945 ^[12]
• płk dypl. in?. art. Kazimierz Stafiej VII 1945 ? 1947 ^[13]

Dowodca saperow dywizji

• ppłk sap. Stanisław Perko 1944?1945

Symbole dywizji [ edytuj | edytuj kod ]

Sztandar
Sztandar , ufundowany przez uchod?cow polskich w Palestynie , przekazali 29 czerwca 1941 delegacji Samodzielnej Brygady Strzelcow Karpackich przedstawiciele kolonii polskiej z Latrun . 27 lipca 1941, pod Sidi Haneish, dowodca brygady wr?czył sztandar pocztowi sztandarowemu.

Na stronie głownej sztandaru umieszczono wizerunek Matki Boskiej Cz?stochowskiej i krzy?a jerozolimskiego, na odwrotnej, w ?rodku czerwonego wizerunku krzy?a kawalerskiego ? godło pa?stwowe, napis ?Honor i Ojczyzna” daty ?1940?1941” , a w rogach skrot nazwy ?SBSK” .

Sztandar do?? znacznie ro?ni si? od przepisowego wzoru. Godło pa?stwowe i nazwa brygady znalazły si? na stronie odwrotnej zamiast na stronie głownej.

Od 3 maja 1942 roku stanowił on znak bojowy 3 Dywizji Strzelcow Karpackich powstałej z przeorganizowania Samodzielnej Brygady Strzelcow Karpackich ^[14] .

Obecnie sztandar brygady eksponowany jest w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie ^[15]

Odznaka pami?tkowa

  Osobny artykuł: Odznaka pami?tkowa jednostki wojskowej .

Odznaka pami?tkowa 3 DSK została zaprojektowana przez Z. Ochnio i zatwierdzona 6 marca 1944 ^[16] . Głownymi jej elementami s?: jodełka z oznaki rozpoznawczej oraz miniaturka Samodzielnej Brygady Strzelcow Karpackich nało?ona na Odznak? Krzy?a Pami?tkowego Monte Cassino . Wykonano j? z białego metalu z nakr?tk?. W gornej cz??ci wpisano inicjały DSK, a w centrum nr 3, w dolnej cz??ci znajduje si? miniaturka odznaki Samodzielnej Brygady Strzelcow Karpackich. Na rewersie umieszczono hasła: WIARA ? WYTRWAŁO?? ? ZWYCI?STWO ^{[17] [18]} .

Oznaka rozpoznawcza
Oznaka przedstawia sylwetk? ?wierka wykonan? z zielonego sukna, naszyt? na kwadratow? płocienn? podkładk? o wymiarach 50x50 mm, zszyt? z białej i czerwonej cz??ci. Kontury ?wierka na tle czerwonym były obszyte grub? biał? nici? ^[19] .

Hymn

• ?My?my tutaj szli z Narwiku...” ^[20]

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Kronika 3 Dywizji Strzelcow Karpackich Nr 1 za czas od 3 V 1942 do 10 XII 1943 . [w:] Oddziałowe Kroniki i Dzienniki Działa?, sygn. C.292 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1943. [dost?p 2016-06-03].
• Witold Biega?ski : Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie . Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. ISBN  83-03-02923-1 .
• Witold Biega?ski: Wojsko Polskie: krotki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny ?wiatowej. 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie: formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad . Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
• Aleksander Blum, Maciej Przedrzymirski, Jerzy Wisz, Jan Pa?nicki: Artyleria polska Bitwa o Boloni? 1945. Materiały do Ksi?gi Pami?tkowej Artylerii Polskiej na Zachodzie 1940-1945 . Londyn: Koło Oficerow Artylerii, 1990.
• Zbigniew Dunin-Wilczy?ski : Wojsko polskie w Iraku: 1942-1943 . Warszawa: Muzeum Niepodległo?ci, 1993. ISBN  83-900727-2-6 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Tadeusz Krz?stek, Andrzej ?ak: Z ziemi włoskiej do Polski . Warszawa: Wydawnictwo Marrow SA, 1997. ISBN  83-907396-5-8 .
• Mieczysław Młotek (red.) : 3 Dywizja Strzelcow Karpackich 1942-1947 . Londyn: Zarz?d Głowny Zwi?zku Karpatczykow, 1978.
• Jerzy Murgrabia: Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie . Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN  83-11-07825-4 .
• Zbigniew Wawer: 3 Dywizja Strzelcow Karpackich w kampanii włoskiej 1944 ?1945 . Białystok: O?rodek Bada? nad Histori? Wojskowo?ci, 1994. ISBN  83-86232-40-4 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Zbigniew Wawer: Monte Cassino. Walki 2 Korpusu Polskiego . Warszawa: Bellona, 2009. ISBN  978-83-11-11519-4 . Brak numerow stron w ksi??ce
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918?1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918?1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie . Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN  978-83-204-3299-2 .
• Jakub ?ak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego . Warszawa: Oficyna Wydawnicza ?Rytm”, 2014. ISBN  978-83-7399-621-2 .
• Witold ?danowicz (red.): ?l?sk pami?ci Monte Cassino . Katowice: Muzeum ?l?skie, 1999. ISBN  83-87455-70-9 .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Struktury organizacyjne 3 DSK
• Lista ?ołnierzy 3 Dywizji Strzelcow Karpackich na stronie stankiewicze.com