28 cm Kanone 5 (Eisenbahn)

Dane podstawowe
Pa?stwo	III Rzesza
Rodzaj	działo kolejowe
Historia
Prototypy	1
Produkcja seryjna	1936-?
Wyprodukowano	25-28
Dane taktyczno-techniczne
Kaliber	283 mm
Długo?? lufy	21,54 m
Dono?no??	62?127 km [1]
Pr?dko?? pocz. pocisku	1120 m/s
Długo??	30/32 m (marszowa/bojowa)
Masa	218 t
K?t ostrzału	do +50° (w pionie)
Szybkostrzelno??	1 strz. co 3-5 min.
Multimedia w Wikimedia Commons

Działo kolejowe K5 (28 cm Kanone 5 (Eisenbahn)) wyprodukowane w zakładach Kruppa działo kolejowe u?ywane przez Niemcow w trakcie II wojny ?wiatowej . Było to jedno z najbardziej udanych niemieckich dział kolejowych; w czasie II wojny ?wiatowej u?ywano go na prawie wszystkich frontach walk. Armaty tego typu znane były jako szczupła Berta (niem. schlanke Bertha ? przez analogi? do nazwy wcze?niejszego działa znanego jako Gruba Berta ).

Historia powstania [ edytuj | edytuj kod ]

W odro?nieniu od zaprojektowanych w tym samym czasie dział: 15 cm Kanone (Eisenbahn) i 17 cm Kanone (Eisenbahn) , ktore powstały w ramach tzw. "Sofort-Program" i bazowały na istniej?cych ju? armatach i wcze?niej zmodernizowanych ło?ach kolejowych, K5 (E) było konstrukcj? całkowicie oryginaln?. Prototypowa wersja armaty otrzymała oznaczenie K5M i miała kaliber 150 mm; prace nad ni? rozpocz?to w 1934 , a pierwsze strzały oddano z niej w 1936. Po pomy?lnym zako?czeniu testow rozpocz?to produkcj? armat kalibru 280 mm; w momencie inwazji na Francj? w słu?bie Wehrmachtu było ju? osiem armat tego typu.

Wersje rozwojowe [ edytuj | edytuj kod ]

Ju? po wej?ciu armaty do słu?by odkryto szereg problemow zwi?zanych z rozszczepianiem si? i p?kaniem lufy b?d?cych skutkiem zbyt gł?bokiego gwintowania lufy ; po serii testow gł?boko?? gwintu zmniejszono z 10 mm do 7 mm, co rozwi?zało wcze?niejsze problemy. W ro?nych eksperymentalnych wersjach armaty wyprobowano tak?e takie rozwi?zania jak hamulec wylotowy czy zast?pienie tradycyjnie spotykanego w armatach niemieckich poziomego zamka klinowego zamkiem ?rubowym . Eksperymentowano tak?e z amunicj?; specjalnie dla tego działa powstał pocisk 28 cm R Gr 4331 z dodatkowym silnikiem rakietowym . Pocisk był wystrzeliwany z działa w normalny sposob, ale tu? przed osi?gni?ciem apogeum trajektorii lotu wł?czał si? silnik rakietowy. Takie rozwi?zanie z jednej strony znacznie powi?kszało dono?no?? pocisku, z drugiej jednak powodowało znaczne pogorszenie celno?ci: przy osi?gni?ciu maksymalnego zasi?gu tylko połowa pociskow trafiała w cel o rozmiarach 3400 m * 200 m (masa ładunku wybuchowego wynosiła 14 kg).

Dwie armaty tego typu zostały specjalnie zmodyfikowane do strzelania podkalibrow? amunicj? Peenemunder Pfeilgeschoss (Flugstabilisiertes Treibringgeschoss). Lufy tych armat zostały rozwiercone do kalibru 310 mm i nie były gwintowane . Tak zmodyfikowane armaty otrzymały oznaczenie K5 Glatt (gładkolufowe); strzelały specjalnie opracowan? amunicj? podobn? do podkalibrowych pociskow stabilizowanych brzechwowo z odrzucanym sabotem . Sam pocisk miał kaliber 120 mm i długo?? 1911 mm i otoczony był sabotem o ?rednicy 310 mm. Sabot odrzucany był od pocisku po ok. 2 kilometrach lotu ? rdze? kontynuował lot do celu. Pierwsze proby z tego typu amunicj? rozpocz?to ju? w 1940 ; w testach przeprowadzonych na poligonie w okolicach Rugenwalde osi?gni?to dono?no?? do 151 km. Ładunek wybuchowy tych pociskow wynosił 25 kg.

Rozpocz?to tak?e prace projektowe nad wersj? działa z trakcj? g?sienicow?, armata miała by? przewo?ona przez dwa bezwie?owe czołgi Tygrys .

Słu?ba [ edytuj | edytuj kod ]

Armaty tego typu wzi?ły udział w inwazji na Francj? w 1940 ; po?niej weszły w skład systemu umocnie? znanego jako Wał Atlantycki . W jego ramach u?ywano ich do zwalczania ?eglugi, czasami te? do ostrzeliwania wybrze?a Anglii. U?ywane były tak?e na froncie wschodnim w czasie obl??enia Leningradu i Stalingradu . Planowano przetransportowanie jednego działa tego typu do Tunezji ; ostatecznie pozostało ono we Włoszech ; wraz z drugim takim samym działem zostały u?yte przez Niemcow w czasie bitwy pod Anzio (patrz dalej).

"Anzio Annie" i "Anzio Express" [ edytuj | edytuj kod ]

Po udanym l?dowaniu aliantow ( operacja Shingle ), ktore dało pocz?tek bitwie pod Anzio, dowodztwo niemieckie ( OKW ) zdecydowało o u?yciu dwoch znajduj?cych si? we Włoszech K5 (E) do dalekosi??nego ostrzału przyczołku wojsk alianckich. Armaty przytransportowano w okolice Ciampino 2 lutego; pierwsze strzały oddano z nich 7 lutego. Działa te umieszczono w tunelach kolejowych; wyłaniały si? tylko na chwil? w celu oddania kilku strzałow. Mimo ?e przybli?ona lokalizacja armat była znana aliantom ju? 12 lutego (poinformowała o tym działaj?ca w Rzymie siatka szpiegowska Petera Tompkinsa ), a ich dokładniejsze poło?enie przekazano 5 marca, lotnictwu alianckiemu do ko?ca działa? wojennych nie udało si? ich zniszczy? ani w inny sposob unieszkodliwi?; prawie przez cały czas były bowiem ukryte w tunelach. Zdaniem np. Carla d’Este , była to trudno wytłumaczalna nieporadno?? lotnictwa aliantow; jego zdaniem, aby je unieszkodliwi? wystarczyło jedynie uszkodzi? tory znajduj?ce si? przed tunelami ^[2] . ?ołnierze alianccy nazwali te działa "Anzio Annie" i "Anzio Express", niemiecka obsługa natomiast odpowiednio: "Robert" i "Leopold". Po zako?czeniu bitwy pod Anzio i zdobyciu Rzymu oba działa zostały znalezione w Civitavecchia . "Robert" ("Anzio Annie") było uszkodzone na tyle, ?e ostatecznie poci?to je na złom; "Leopold" ("Anzio Express") zostało cz??ciowo odrestaurowane i przetransportowane do muzeum w Aberdeen ; tam znajduje si? do dzisiaj.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Amunicja u?ywana w armatach K5 {E) ( ang. )
• German Railway Artillery During World War II ( ang. )
• Carlo d’Este, Fatal Decision, Anzio & the Battle of Rome , 2001, ISBN  978-1-84513-242-2
• Chris Chant, Artillery , 2005, ISBN  1-84509-248-1