1I/?Oumuamua

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
1I/?Oumuamua
Ilustracja
Zdj?cie z 28 pa?dziernika 2017
Odkrywca

Robert Weryk, Obserwatorium Haleakala , Hawaje [1] [2]

Data odkrycia

19 pa?dziernika 2017

Elementy orbity
Poło? wielka

?1,2723 ± 0,0001 [a] [3] au

Mimo?rod

1,2011 [3]

Peryhelium

0,2559 [3] au

Nachylenie orbity wzgl?dem ekliptyki

122,74° [b] [3] °

Długo?? w?zła wst?puj?cego

24,597 [3] °

Argument peryhelium

241,81 [3] °

Charakterystyka fizyczna j?dra
?rednica

?rednio: 0,204 ± 0,008 [4] km

Jasno?? absolutna

22,08 ± 0,45 [3] m

Okres obrotu wokoł własnej osi

7,3 [5] h

Albedo

0,04? [4]

Multimedia w Wikimedia Commons
Trajektoria przelotu 1I/?Oumuamua przez Układ Słoneczny
Animacja przelotu obiektu

1I/?Oumuamua , wcze?niej A/2017 U1 i C/2017 U1 (PANSTARRS) ? małe ciało niebieskie , obiekt pozasłoneczny, ktory przeleciał przez Układ Słoneczny . Odkrył go 19 pa?dziernika 2017 roku na hiperbolicznej orbicie Robert Weryk; udało si? to dzi?ki obserwacjom programu Pan-STARRS [1] [6] , gdy obiekt znajdował si? 0,2 au (30 mln km) od Ziemi.

Pocz?tkowo uwa?ano, ?e jest to kometa , ale po tygodniu obserwacji został sklasyfikowany jako planetoida . Z kolejnych szczegołowych obserwacji oraz oblicze? (poczynionych w czerwcu 2018 roku) wynika jednak, ?e obiekt wykazuje niegrawitacyjne przyspieszenie, ktore mo?na wyja?ni? ci?głym, anizotropowym wyrzucaniem gazu lub pyłu, a własno?ci fizyczne jego powierzchni przypominaj? t? z j?der kometarnych . Dlatego ostatecznie obiekt sklasyfikowano jako komet? [7] [8] .

Wyliczony na podstawie 80 dni obserwacji mimo?rod orbity 1I/2017 U1 jest rowny 1,2011 [3] i był wowczas najwi?kszy w?rod obiektow obserwowanych w Układzie Słonecznym [9] [c] . Poprzedni? rekordzistk? była kometa C/1980 E1 (Bowell) , ktora w 1980 roku, przelatuj?c w odległo?ci 0,228 au od Jowisza , została skierowana na hiperboliczn? orbit?: oddalaj?c si? od Sło?ca , miała mimo?rod 1,057 [10] [11] . Du?y mimo?rod 1I/?Oumuamua, zarowno podczas zbli?ania si? do peryhelium , jak i w trakcie oddalania, wskazuje, ?e obiekt ten nigdy nie był grawitacyjnie zwi?zany z Układem Słonecznym. Jest to pierwszy znany makroskopowy obiekt z przestrzeni mi?dzygwiezdnej przemierzaj?cy Układ Słoneczny.

Obserwacje wskazuj?, ?e 1I/?Oumuamua ma niezwykle wydłu?ony kształt, niespotykany w?rod znanych ciał w Układzie Słonecznym, a jej powierzchnia ma ciemnoczerwony kolor.

Nazwa [ edytuj | edytuj kod ]

Mi?dzynarodowa Unia Astronomiczna ustaliła, ?e małe ciała niebieskie odbywaj?ce loty mi?dzygwiezdne b?d? oznaczane w sposob podobny do komet. Litera I pochodzi od ang.   interstellar (mi?dzygwiezdny); A/2017 U1 jako pierwsze zaobserwowane ciało tego rodzaju ma numer 1I. Nazwa własna ?Oumuamua, wybrana przez zespoł Pan-STARRS, wywodzi si? z j?zyka hawajskiego i nawi?zuje do tego, ?e obiekt ten jest jakby ?pierwszym posła?cem” do Układu Słonecznego ( ?ou oznacza ?si?ga?”, za? mua znaczy ?pierwszy” lub ?poprzedzaj?cy”; powtorzenie słu?y wzmocnieniu) [12] [6] .

Wła?ciwymi formami nazwy tego ciała s?: 1I; 1I/2017 U1; 1I/?Oumuamua oraz 1I/2017 U1 (?Oumuamua) [12] .

Obserwacje [ edytuj | edytuj kod ]

Jest to pierwszy stwierdzony przykład naturalnego obiektu odbywaj?cego lot mi?dzygwiezdny , ktory wydawał si? nadlatywa? z okolic gwiazdy Wega w gwiazdozbiorze Lutni [13] [14] , z hiperboliczn? nadwy?k? pr?dko?ci 26 km/s wzgl?dem Sło?ca [d] . Kierunek ten jest bliski apeksu Sło?ca , najbardziej prawdopodobnego kierunku przylotu obiektow spoza Układu Słonecznego [13] . Ciało to byłoby w stanie pokona? dystans 25 lat ?wietlnych , dziel?cy Weg? od Sło?ca, w czasie około 300 tys. lat. Nie wiadomo jednak, sk?d pochodzi ten obiekt i jak długo poruszał si? w?rod gwiazd dysku galaktycznego [11] . Poło?enie Wegi tak?e zmienia si? w czasie i 300 tysi?cy lat temu znajdowała si? ona daleko od obecnej pozycji [5] .

26 pa?dziernika 2017 zmierzono dwie pozycje tego obiektu na zdj?ciach Catalina Sky Survey , wykonanych 14 i 17 pa?dziernika [15] . Dzi?ki wydłu?eniu czasu obserwacji do dwoch tygodni potwierdzono silnie hiperboliczny charakter orbity tego obiektu [16] . Orbity komet z Obłoku Oorta cz?sto s? na tyle wydłu?one, ?e na podstawie krotkich obserwacji wydaj? si? hiperboliczne, jednak wraz ze zwi?kszeniem precyzji wyznaczenia elementow orbity mimo?rod okazuje si? mniejszy. Ponadto bliskie przej?cia w pobli?u planet , w szczegolno?ci Jowisza , mog? skierowa? małe ciało Układu Słonecznego na trajektori? ucieczkow? (hiperboliczn?), chocia? wcze?niej miało ono inn? orbit? [11] .

Ekstrapoluj?c wstecz orbit? obiektu obliczono, ?e kometa przeszła przez peryhelium 9 wrze?nia 2017 roku, a 14 pa?dziernika min?ła Ziemi? w odległo?ci około 0,1616 au (24,2 mln km) [3] . Obiekt jest na tyle mały, ?e jego wielko?? obserwowana była rowna tylko 21 m [15] .

Trajektoria wyznaczona przez JPL wskazuje, ?e 100 lat temu obiekt znajdował si? około 559 au (84 mld km) od Sło?ca i leciał z pr?dko?ci? 26 km/s wzgl?dem Sło?ca. Obiekt przyspieszał dzi?ki jego przyci?ganiu a? do peryhelium, kiedy osi?gn?ł maksymaln? pr?dko?? 87,7 km/s [9] . Od tamtej pory pr?dko?? spadła do 46 km/s i b?dzie on nadal zwalnia?, a? osi?gnie mi?dzygwiezdn? pr?dko?? przelotow? 26 km/s [9] . Ta pr?dko?? mie?ci si? w granicach ~5 km/s od mediany pr?dko?ci gwiazd w pobli?u Sło?ca, co zgadza si? z hipotez? o jego pozasłonecznym pochodzeniu [17] . Obiekt ostatecznie opu?ci obszar grawitacji Sło?ca pod k?tem 2× arccos (1/ e ), czyli 66° wzgl?dem kierunku, z ktorego przybył. Wspołrz?dne kierunku odlotu obiektu to w przybli?eniu RA : 23 h 51 m i DEC : +24°44′, w gwiazdozbiorze Pegaza [9] .

Niegrawitacyjne przyspieszenie [ edytuj | edytuj kod ]

Analiza trajektorii obiektu opublikowana przez Marco Micheli w czerwcu 2018 roku [7] wskazuje na statystycznie istotne niegrawitacyjne przyspieszenie 1I/?Oumuamua, około 0,005 mm/s². Tak znaczne przyspieszenie nie mo?e by? wyja?nione przez ci?nienie promieniowania, ani przez hipotetyczny podwojny charakter obiektu. Obserwowana trajektoria jest te? niezgodna z jednorazowym, impulsowym przyspieszeniem, sugeruje natomiast ci?głe przyspieszenie obiektu. Najlepszym wyja?nieniem obserwacji jest ci?głe, anizotropowe wyrzucanie gazu lub pyłu z komety, jednak?e rozwa?ane modele albo wskazuj? na bardzo mał? jej g?sto??, albo te? przewiduj? znaczne ilo?ci wyrzucanego materiału, ktore nie zostały jednak zaobserwowane.

Pr?dko?? zbli?ania si? do Sło?ca w odległo?ci 200 au [e]
Obiekt Rok Pr?dko?? [km/s] Liczba i czas obserwacji [f]
C/1980 E1 (Bowell) 1765 2,98 179 w 2514 dni
C/1997 P2 (Spacewatch) 1779 2,99 94 w 49 dni
C/2010 X1 (Elenin) 1798 2,96 2222 w 235 dni
C/2012 S1 (ISON) 1801 2,99 6514 w 784 dni
C/1947 F1 (Rondanina-Bester) 1812 5,80 8 w 29 dni
C/2008 J4 (McNaught) 1903 7,95 15 w 9 dni
1I/?Oumuamua 1982 26,5 121 w ci?gu 34 dni [3]

Natura obiektu [ edytuj | edytuj kod ]

Widma zarejestrowane 25 pa?dziernika przez teleskop obserwatorium Roque de los Muchachos o ?rednicy zwierciadła głownego 4,2 metra wykazały, ?e obiekt jest czerwonawy, jak obiekty pasa Kuipera [18] . Poczerwienienie powierzchni wynika z oddziaływania promieniowania kosmicznego przez miliony lat [5] . 25 pa?dziernika 2017 zdj?cia wykonane przez Very Large Telescope (VLT) nie wykazały ?ladu obecno?ci komy wokoł obiektu, pomimo znacznego zbli?enia do Sło?ca [19] . Został on w zwi?zku z tym przemianowany na A/2017 U1 [20] . Mo?e to by? wygasła kometa , podobnie jak damokloidy znane z Układu Słonecznego [19] .

Obserwacje VLT ujawniły tak?e, ?e ?Oumuamua znacznie zmienia jasno?? w trakcie obrotu trwaj?cego 7,3 godziny, co wskazuje na znaczne wydłu?enie obiektu. Mo?e on mie? co najmniej 400 m długo?ci, ale jest dziesi?ciokrotnie w??szy. Taki obiekt musi by? utworzony z materii o du?ej g?sto?ci, skalnej lub metalicznej [5] . Nie jest to obiekt podwojny, gdy? wymagałoby to nierealistycznie wysokiej g?sto?ci [4] .

Zainteresowanie SETI [ edytuj | edytuj kod ]

Instytut SETI postanowił przeprowadzi? obserwacje radiowe ?Oumuamua z uwagi na jej nietypow? charakterystyk? [21] .

Wydłu?ony kształt obiektu przypomina, teoretycznie rozwa?any, idealny kształt statku mi?dzygwiezdnego . Powierzchnia czoła takiego statku powinna by? jak najmniejsza, aby stawia? jak najmniejszy opor w o?rodku mi?dzygwiezdnym. Ponadto wydaje si? wysoce nieprawdopodobne, ?eby obiekt wyrzucony z odległego układu gwiezdnego obrał tak precyzyjn? trajektori? wewn?trz Układu Słonecznego [22] .

SETI przeznaczył 60 godzin czasu obserwacyjnego Allen Telescope Array . Przeprowadzono obserwacje obiektu w szerokim zakresie cz?stotliwo?ci. Dodatkowe 10 godzin zostało przeznaczone na u?ycie Radioteleskopu Green Bank w ramach programu Breakthrough Listen [21] [23] .

Dane obserwacyjne nie wykazały ?adnych cech, ktore mogłyby ?wiadczy? o tym, ?e obiekt jest pochodzenia sztucznego. Kometa obraca si? wokoł własnej osi, co oznacza, ?e nie jest ci?gle ustawiona rownolegle do toru lotu i jej kształt nie odgrywa zakładanej dla statku mi?dzygwiezdnego roli. Dodatkowo jest to pierwszy tego typu obiekt odkryty po 7 latach od rozpocz?cia programu Pan-STARRS. Jest to za mało, aby okre?li? czy trajektoria lotu jest tak nieprawdopodobna, jak si? wydaje. Mo?liwe jest, ?e tego typu obiekty przelatuj? w pobli?u Układu Słonecznego znacznie cz??ciej, a nie s? wykrywane [22] . Obserwacje radiowe nie wykazały ?adnych sztucznych sygnałow z okolicy ?Oumuamua [21] [23] .

Shmuel Bialy i Abraham Loeb z Uniwersytetu Harvarda opublikowali artykuł, w ktorym rozwa?aj? mo?liwo??, ?e obiekt jest wrakiem statku kosmicznego z ?aglem słonecznym [24] .

Potencjalna misja do obiektu [ edytuj | edytuj kod ]

Instytut Bada? Mi?dzygwiazdowych ( Institute for Interstellar Studies ) opublikował analiz? wykonalno?ci wysłania sondy, ktora mogłaby dogoni? ?Oumuamua i przeprowadzi? bezpo?rednie badania obiektu. Potencjalne trajektorie misji (nazwanej Project Lyra ) korzystałyby z asysty grawitacyjnej podczas przelotu w pobli?u Jowisza i Sło?ca, pozwalaj?c na osi?gni?cie ?Oumuamua w ci?gu kilku dziesi?cioleci [25] . Podstawowym problemem jest bardzo du?a pr?dko??, z jak? taka sonda min?łaby komet?, co dawałoby mało czasu na badanie z niewielkiej odległo?ci.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

  • 2I/Borisov ? drugi znany obiekt mi?dzygwiezdny, odkryty w 2019 r.

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Obiekt na orbicie hiperbolicznej ma ujemn? warto?? połosi wielkiej.
  2. ↑ Wzgl?dem ekliptyki . Liczba wi?ksza ni? 90° wskazuje, ?e obiekt porusza si? ruchem wstecznym .
  3. ↑ Wynik ten został pobity przez obiekt 2I/Borisov odkryty w 2019 roku.
  4. ↑ Dla porownania kometa C/1980 E1 (Bowell) w odległo?ci 500 au od Sło?ca b?dzie poruszała si? z pr?dko?ci? tylko 4,2 km/s.
  5. ↑ Wyniki oblicze? kalkulatora JPL Horizons ; opcja w ustawieniach tabeli warto?ci 22: ?Speed wrt Sun & observer” (?pr?dko?? wzgl?dem Sło?ca”) ( ang. ) .
  6. ↑ Orbity wyznaczone na podstawie krotkich obserwacji mog? by? dalekie od rzeczywistych.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b Small Asteroid or Comet ‘Visits’ from Beyond the Solar System . NASA, 2017-10-26. ( ang. ) .
  2. ↑ MPEC 2017-U181: COMET C/2017 U1 (PANSTARRS) . Mi?dzynarodowa Unia Astronomiczna, 25 pa?dziernika 2017. ( ang. ) . (CK17U010).
  3. ↑ a b c d e f g h i j 'Oumuamua (A/2017 U1) w bazie Jet Propulsion Laboratory ( ang. ) . [dost?p 2022-08-15].
  4. ↑ a b c Karen J. Meech, Robert Weryk, et al. . A brief visit from a red and extremely elongated interstellar asteroid . ? Nature ”, 2017. DOI : 10.1038/nature25020 .  
  5. ↑ a b c d Obserwacje ESO pokazały, ?e pierwsza mi?dzygwiazdowa planetoida wygl?da jak co?, czego nigdy wcze?niej nie widzieli?my . Europejskie Obserwatorium Południowe , 2017-11-20. [dost?p 2017-11-21]. ( pol. ) .
  6. ↑ a b The IAU approves new type of designation for interstellar objects . Mi?dzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-14. [dost?p 2017-11-14]. ( ang. ) .
  7. ↑ a b Marco   Micheli i inni , Non-gravitational acceleration in the trajectory of 1I/2017 U1 (‘Oumuamua) , ? Nature ”, 559 (7713), 2018 , s. 223?226, DOI :  10.1038/s41586-018-0254-4 , ISSN 0028-0836 [dost?p 2018-07-11] ( ang. ) .
  8. ↑ Teleskop VLT z ESO obserwuje przyspieszenie 'Oumuamua. Nowe wyniki wskazuj?, ?e mi?dzygwiezdny podro?nik 'Oumuamua jest komet? . ESO Polska, 2018-06-27. [dost?p 2018-07-15]. ( pol. ) .
  9. ↑ a b c d Pseudo-MPEC for A/2017 U1 (Fact File) . Bill Gray of Project Pluto, 26 pa?dziernika 2017. ( ang. ) . (elementy orbity) .
  10. ↑ JPL Small-Body Database Search Engine: e > 1 . JPL Small-Body Database . ( ang. ) .
  11. ↑ a b c Mikołaj Sabat: A/2017 U1 ? pierwszy znany przybysz spoza Układu Słonecznego. Co o nim wiemy? . Urania ? Post?py Astronomii , 2017-10-27. [dost?p 2017-10-31]. ( pol. ) .
  12. ↑ a b MPEC 2017-V17 : NEW DESIGNATION SCHEME FOR INTERSTELLAR OBJECTS . [w:] Minor Planet Center Electronic Circular [on-line]. Mi?dzynarodowa Unia Astronomiczna. [dost?p 2017-11-09]. ( ang. ) .
  13. ↑ a b Astronomers Spot First-Known Interstellar Comet . Sky & Telescope. ( ang. ) .
  14. ↑ Jamie Seidel: ‘Alien’ object excites astronomers. Is it a ‘visitor’ from nearby star? . The New Zealand Herald, 2017-10-26. ( ang. ) .
  15. ↑ a b MPEC 2017-U185: A/2017 U1 . International Astronomical Union, 26 pa?dziernika 2017. ( ang. ) .
  16. ↑ 1I/?Oumuamua w bazie Jet Propulsion Laboratory ( ang. )
  17. ↑ Astronomer Eric Mamajek .
  18. ↑ Astronomer Alan Fitzsimmons w/ 4.2-m William Herschel Telescope .
  19. ↑ a b Gregory Laughlin, Konstantin Batygin. On the Consequences of the Detection of an Interstellar Asteroid . ?Research Notes of the AAS”, 2017. arXiv : 1711.02260 . ( ang. ) .  
  20. ↑ MPEC 2017-U183: A/2017 U1 . International Astronomical Union, 25 pa?dziernika 2017. ( ang. ) . (AK17U010).
  21. ↑ a b c Is this mysterious space rock actually an alien spaceship? | SETI Institute [online], www.seti.org [dost?p 2018-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-30] .
  22. ↑ a b Ian Sample   Science , Is ‘Oumuamua an alien spacecraft? Initial scans show no signs of technology , ? The Guardian ”, 15 grudnia 2017 , ISSN 0261-3077 [dost?p 2018-01-03] ( ang. ) .
  23. ↑ a b Dokonano obserwacji planetoidy ‘Oumuamua pod k?tem emisji sztucznych sygnałow [online], www.urania.edu.pl [dost?p 2018-01-03] .
  24. ↑ Could solar radiation pressure explain ‘Oumuamua’s peculiar acceleration? [online], arxiv.org [dost?p 2018-11-16] .
  25. ↑ Project Lyra ? A Mission to 'Oumuamua . Initiative for Interstellar Studies. ( ang. ) .
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=1I/?Oumuamua&oldid=71088043 ”