?rodki produkcji ? obiekty materialne niezb?dne w procesie produkcji . Dzieli si? je na przedmioty pracy takie jak surowce , materiały i połprodukty oraz ?rodki pracy, m.in. czyli fabryki , w tym kopalnie , rafinerie i saliny , ziemi? , maszyny i narz?dzia . ?rodki produkcji s? cz??ci? dobr kapitałowych.

Agregatowa struktura produkcji [ edytuj | edytuj kod ]

?rodki produkcji s? cz??ci? składow? dobr wy?szego rz?du (kapitału) w agregatowej strukturze produkcji. Według Schumpetera produkty dzieli si? na dobra konsumpcyjne, zaspokajaj?ce obecne potrzeby jednostki oraz ?rodki produkcji. Popyt na ?rodki produkcji jest zwi?zany z szans? na zwi?kszenie mar?y zysku na wcze?niej niewykorzystanych rynkach niezale?nie czy kapitałowych ( ?rodkow produkcji ) czy konsumpcyjnych ^[1] . Według Carla Mengera warto?? ?rodkow produkcji jest zwi?zana z potencjaln? warto?ci? dobr konsumpcyjnych. Wynika to z hipotetycznej sytuacji rynkowej, kiedy popyt na konkretne dobro konsumpcyjne ni?szego rz?du spada, dobro kapitałowe wy?szego rz?du (?rodki produkcji), wykorzystywane w produkcji dobr konsumpcyjnych nie koniecznie straci na warto?ci, ale spadnie na drugie miejsce pod wzgl?dem swej u?yteczno?ci kra?cowej . Carl Menger jako przykład u?ył hipotetycznej sytuacji na rynku dobr tytoniowych, w ktorej ludzie przestaj? pali?. W tej sytuacji cena produktow tytoniowych spadła by do zera. Jednak?e, nie wiadomo jaki wpływ miało by to zdarzenie na warto?? dobr wy?szego rz?du (?rodkow produkcji) wykorzystywanych dotychczas w procesie produkcji artykułow tytoniowych, takich jak li?cie tytoniu, ziarna tytoniu, narz?dzia stosowane w ich produkcji, gospodarstwa tytoniowe oraz usługi pracy. Menger zauwa?a, ?e te ?rodki produkcji, ktorych cech? jest wył?czne zastosowanie jak ziarna lub li?cie, strac? całkowicie na warto?ci. Gospodarstwa i maszyny nie strac? swojej warto?ci, gdy? mog? zosta? zaadaptowane do wytwarzania innego rodzaju produktow. W ten sposob dobra wy?szego rz?du nie trac? całkowicie swoich wła?ciwo?ci po??danych przez rynek, je?eli ich zastosowanie jest ro?norodne. Wyło?ony powy?ej pogl?d jest odwroceniem zasady ustanowionej przez Davida Ricardo , i? warto?? dobra konsumpcyjnego wynika z warto?ci pracy i innych ?rodkow produkcji wykorzystanych w procesie jego produkcji. Tutaj to ?rodki produkcji maj? warto?? dzi?ki popytowi na dobra konsumpcyjne. Jest to wynik debaty mi?dzy szkoł? austriack? a neoklasyczn? w ekonomii nad cechami produkcji, ktore zwi?kszaj? dobrobyt w społecze?stwie. W konkluzji, to nie podział pracy jako taki jest przyczyn? wzrostu dobrobytu, lecz stałe pogł?bianie ro?norodno?ci dobr i zwi?kszanie ich jako?ci, dzi?ki zmianom w wydajno?ci produkcji ^[2] .

Marksizm [ edytuj | edytuj kod ]

Poj?cie ??rodkow produkcji” ( niem. Produktionsmittel ) jest kluczowym zagadnieniem w ekonomii marksistowskiej . System ekonomiczny pa?stwa definiowany jest w niej przez sposob wykorzystania tych ?rodkow i przez to, ktora klasa społeczna je kontroluje.

Karol Marks analizuj?c pozycj? robotnika w procesie produkcji doszedł do wniosku, ?e w systemie wyzysku ludzka praca traktowana jest jako jeden ze ?rodkow produkcji, co sprowadza człowieka do roli przedmiotu. Kapitalista ? wła?ciciel ?rodkow produkcji konsumuje wi?kszo?? zysku ( warto?? dodatkow? ) w sytuacji, gdy rzeczywista warto?? pracy robotnika jest wi?ksza od jego płacy. Robotnicy nie posiadaj?c materialnych ?rodkow produkcji nie mog? stanowi? sami o sobie w procesie produkcji, lecz ulegaj? uprzedmiotowieniu i w konsekwencji wyzyskowi. W przyszło?ci t? sytuacj?, zdaniem Marksa miała zmieni? ogolno?wiatowa rewolucja i powstanie ustroju komunistycznego , w ktorym poprzez wprowadzenie wspolnej (uspołecznionej) własno?ci ?rodkow produkcji zamierzano zlikwidowa? podział na wła?cicieli i pracownikow. Społecze?stwo komunistyczne miało mie? charakter bezklasowy, w ktorym dost?p do ?rodkow produkcji i dobr produkowanych miał zale?e? od indywidualnych zdolno?ci, a nie strukturalnych nierowno?ci społecznych.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz hasło ?rodki produkcji w Wikisłowniku

• Czynniki produkcji
• Dobra kapitałowe
• Rozwoj gospodarczy
• Gospodarka oparta na wiedzy
• Kapitał ludzki
• Integracja wertykalna

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Harry Burrows Acton, The illusion of the epoch: Marxism-Leninism as a philosophical creed , Indianapolis 1962
• Leszek Kołakowski , Głowne nurty marksizmu , Londyn 1988,
• Wiktor Werner, Homo laborans ? wolna jednostka czy wytwor historii? Jeden z metodologicznych problemow badania zachowa? ?człowieka pracuj?cego” , [w:] Magdalena Piorunek [red.] Człowiek w kontek?cie pracy. Teoria ? empiria ? praktyka , Wydawnictwo Adam Marszałek, Pozna? 2009, s. 10 ? 30.