?l?sk Czeski

?eske Slezsko

Herb Flaga
Pa?stwa	Czechy
Stolica	Opawa
Wa?niejsze miejscowo?ci	Ostrawa
Poło?enie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons

?l?sk Czeski (te? ?l?sk Morawski , dawniej ?l?sk Austriacki , ?l?sk Czechosłowacki lub ?l?sk Sudecki , czes. ?eske Slezsko , czasami Moravske Slezsko , niem. Tschechisch Schlesien , Mahrisch-Schlesien albo Sudetenschlesien ^[1] ) ? cz??? ?l?ska nale??ca dzi? do Czech .

W skład ?l?ska Czeskiego wchodz?:

• fragment Gornego ?l?ska ? ?l?sk Opawski i kraik hulczy?ski ,
• zachodnia cz??? ?l?ska Cieszy?skiego (tzw. Zaolzie ),
• fragment Dolnego ?l?ska ? niemal cały powiat Jesenik oraz He?manovice (niem. Hermannstadt ) w powiecie Bruntal , a tak?e Mnichov (niem. Einsiedel ) i ?elezna (niem. Buchbergsthal ), b?d?ce obecnie cz??ci? gminy Vrbno pod Prad?dem , stanowi?ce fragment dawnego dolno?l?skiego ksi?stwa nyskiego . W 1958 na skutek wymiany terytoriow Czechosłowacja uzyskała tak?e skrawki Dolnego ?l?ska w okolicach miasta Pec pod Sn??kou i miejscowo?ci Ko?enov .

Do ?l?ska Czeskiego zalicza si? dzi? rownie? 26 enklaw morawskich , ktore ju? od XIX wieku administracyjnie tworzyły cało?? z dawnym ?l?skiem Austriackim .

Wi?ksza cz??? ?l?ska czeskiego znajduje si? w obr?bie kraju morawsko-?l?skiego , mniejsza cz??? le?y w kraju ołomunieckim . Fragmenty Dolnego ?l?ska otrzymane w 1958 znajduj? si? w kraju hradeckim i libereckim .

Stolica: Opawa ( czes. Opava ). Najwi?kszym miastem poło?onym w cało?ci na ?l?sku Czeskim jest Hawierzow , natomiast najwi?kszym miastem le??cym w ponad 60% na tej historycznej ziemi jest Ostrawa .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

• 1740?1742 ? I wojna ?l?ska .
• 1740 ? Krol pruski Fryderyk II Wielki zajmuje wi?kszo?? ziem Gornego ?l?ska, poza ksi?stwami cieszy?skim, opawskim i karniowskim .
• 1741, 10 czerwca ? Zwyci?stwo pruskie nad Austri? w bitwie pod Małujowicami i zaj?cie ?l?ska przez Prusy.
• 1742, 11 czerwca ? Podpisanie pokoju we Wrocławiu na mocy ktorego Fryderyk II opanował prawie cały ?l?sk Dolny (oprocz cz??ci biskupiego ksi?stwa nyskiego ? ziemi frywałdowskiej ) i wi?kszo?? Gornego, w tym ksi?stwo opolskie i raciborskie.
• 1751 ? podział ?l?ska Austriackiego (ze stolic? w Opawie ) na obwody karniowski (cz. Krnovsky kraj , niem. Jagerndorfer Kreis ), opawski (cz. Opavsky kraj , niem. Troppauer Kreis ) i cieszy?ski (cz. T??insky kraj , niem. Teschner Kreis ).
• 1782 ? ?l?sk Austriacki poł?czony z Morawami , powstało Gubernium morawsko-?l?skie .
• 1783 ? podział terenu ?l?ska Austriackiego na obwody opawski i cieszy?ski.
• 1849 ? ?l?sk Austriacki oddzielony od Moraw jako kraina monarchii austriackiej.
• 1850 ? podział ?l?ska Austriackiego na 7 powiatow politycznych ( Bielsko , Bruntal , Cieszyn , Frysztat , Frywałdow , Karniow , Opawa-okolice i stolica prowincji Opawa ) ^[2] .
• 1918, 28 pa?dziernika ? powstała Czechosłowacja
• 1918, pa?dziernik ? po powstaniu Czechosłowacji powstała m.in. na zachodzie ?l?ska Austriackiego (?l?sk Sudecki, niem. Sudetenschlesien ) prowincja Kraj Sudetow (niem. Sudetenland , cz. Sudetsko ) ze stolic? w Opawie jako jedna z prowincji Niemieckiej Austrii .
• 1918, 30 pa?dziernika ? w Ostrawie ?l?skiej (Polskiej) miał miejsce zjazd ?l?skiej Partii Ludowej i Zwi?zku ?l?zakow .
• 1918, grudzie? ? likwidacja przez Czechosłowacj? prowincji Kraj Sudetow .
• 1918 ? Czechosłowacja wysuwała roszczenia m.in. do Głubczyc, Raciborza i Kłodzka .
• 1919, 23 stycznia ? Zaj?cie Zaolzia przez Czechosłowacj? ^[3] , oddziały czeskie w liczbie 16 tys. ?ołnierzy, łami?c ustalenia porozumienia granicznego, przekraczaj? granic? ?l?ska Cieszy?skiego i spychaj? nieliczne oddziały samoobrony (ok. 1,5 tys.) dowodzone przez płk Franciszka Latinika na lini? Wisły .
• 1919, 26 stycznia ? przegrana bitwa z oddziałami czeskimi pod Ko?czycami Małymi . Ginie brat gen. Jozefa Hallera major Cezary Wojciech Haller .
• 1919, 28 stycznia ? 30 stycznia ? bitwa z oddziałami czeskimi o Skoczow , zatrzymanie ofensywy wojsk czeskich.
• 1919, 3 lutego ? zawarcie zawieszenia broni. Czesi zostaj? zmuszeni do opuszczenia Cieszyna , Jabłonkowa , Frysztatu .
• 1920, 4 lutego ? cz??? powiatu raciborskiego , Kraik hulczy?ski (cz. Hlu?insko , niem. Hultschiner Landchen ), została przekazana Czechosłowacji.
• 1920, 28 lipca-31 lipca ? podział ?l?ska Cieszy?skiego mi?dzy Polsk? i Czechosłowacj? ( Zaolzie , cz. ?eskot??insko ).
• 1923 ? proponowany podział ?l?ska Czechosłowackiego do okr?gow Ołomuniec (XII; cz. ?upa Olomouc ), Ostrawa Morawska (XIV; cz. ?upa Moravska Ostrava ) i Czeski Cieszyn (XXI; cz. ?upa ?esky T??in ).
• 1924, 29 stycznia ? powstała Wielka Ostrawa (cz. Velka Ostrava ) poprzez poł?czenie Ostrawy Morawskiej z 3 miastami morawskimi ( P?ivoz , Vitkovice , Marianske Hory) i 3 gminami morawskimi (Zab?eh nad Odrou, Nova Ves, Hrab?vka ).
• 1928 ? czechosłowacka Ziemia ?l?ska (cz. zem? Slezska ) została poł?czona z Ziemi? Morawsk? (cz. zem? Moravska ) i powstała Ziemia Morawsko?l?ska (cz. Zem? Moravskoslezska ) ze stolic? w Brnie .
• 1938, 2 pa?dziernika ? Rownoległe wkroczenie wojsk niemieckich na ?l?sk Opawski (Kraj Sudetow i Kraik hulczy?ski ) i wojsk polskich do czechosłowackiej cz??? ?l?ska Cieszy?skiego (tzw. Zaolzie ). Przył?czenie do Polski i woj. ?l?skiego terytorium o pow. 689 km²
• 1938, 30 pa?dziernika ? m.in. na ?l?sku Sudeckim powstała rejencja opawska (niem. Regierungsbezirk Troppau , cz. vladni obvod Opava ) w ramach Okr?gu Rzeszy Kraj Sudetow (niem. Reichsgau Sudetenland , cz. ?i?ska ?upa Sudety ). Kraik hulczy?ski został przył?czany do powiatu raciborskiego w rejencji opolskiej w prowincji ?l?skiej (od 1941 gorno?l?skiej).
• 1938?1945 ? germanizacja wywodz?cych si? z j?zykow słowia?skich niektorych niemieckich nazw geograficznych w kraiku hulczy?skim, np. Pyschcz na Sandau (1938), Bobrownik na Biberswald (1939), Marquartowitz na Markersdorf (1939), Ludgierzowitz na Ludgerstal (1939) itd.
• 1938 ? 9 listopada ? w niemieckim ?l?sku Sudeckim dochodzi do pogromu zwanego Noc? kryształow? , w wyniku ktorego spalono wiele ?ydowskich synagog , zdemolowano sklepy i pobito wielu ?ydow.
• 1939, 15 marca ? likwidacja pozostałej Czecho-Słowacji, okupacja niemiecka pozostałej cz??ci Czech (niem. die Rest-Tschechei ) i utworzenie Protektoratu Czech i Moraw (niem. Protektorat Bohmen und Mahren ). Powiat polityczny Frydek został pod nazw? powiat Frydek (niem. Bezirk Friedeck , cz. okres Frydek ) przył?czany do Oberlandratsbezirk Mahrisch Ostrau w ramach Moraw .
• 1939, 25 sierpnia-26 sierpnia ? Incydent jabłonkowski .
• 1939, 1 wrze?nia ? wybuch II wojny ?wiatowej ( atak Niemiec na Polsk? ), na ziemi opawskiej był otwarty oboz internowanych Skrochowice (niem. Skrochowitz ; dzisiaj cz??? gminy Brumowice ) dla Polakow z ziemi cieszy?skiej i Gornego ?l?ska.
• 1939 ? okupacja niemiecka. Wcielenie polskiej ? południowo-wschodniej cz??ci Gornego ?l?ska ( wojewodztwa ?l?skiego ) do III Rzeszy
• 1939, 8 pa?dziernika ? dekret Adolfa Hitlera o likwidacji autonomii wojewodztwa ?l?skiego.
• 1941, 4 marca ? wprowadzenie Volkslisty
• 1941 ? ustanowienie nowej jednostki administracyjnej Provinz Oberschlesien ( Prowincja Gorno?l?ska ), składaj?cej si? z rejencji katowickiej i rejencji opolskiej.
• 1941, 1 lipca ? kontynuacja integracji Wielkiej Ostrawy poł?czenie Ostrawy Morawskiej z 2 ?l?skimi miastami ( ?l?ska Ostrawa , Hru?ov ), 1 ?l?skim miasteczkiem ( Michalkovice ), 5 ?l?skimi gminami ( He?manice , Kun?ice nad Ostravici , Kun?i?ky , Muglinov , Radvanice -Lipina) i 4 morawskimi gminami (Hrabova, Nova B?la, Stara B?la i Vy?kovice).
• 1944, 6 sierpnia ? tragedia ?ywocicka .
• 1945, stycze? ? przez Gorny ?l?sk przechodz? Marsze ?mierci , w trakcie ktorych ?mier? poniosło ok. 15 tys. osob wi??niow niemieckiego obozu w Auschwitz .
• 1945 ? Gorny ?l?sk w granicach Polski i Czechosłowacji
• 1945, 9 maja ? likwidacja przez Czechosłowacj? administracji polskiej na tzw. Zaolziu .
• od 1945 ? czechizacja niektorych niemiecko -brzmi?cych czeskich nazw geograficznych w byłym Kraju Sudetow, np. Sudety na pohrani?ni uzemi (1945), Fryvaldov na Jesenik (1947), Cukmantl na Zlate Hory (1948), Lichtvard na Sv?tla Hora , Suchy Zejf na Sucha Rudna , Bretnov na ?iroka Niva , Kru?berk na K?i?ova , N?mecke Pavlovice na Slezske Pavlovice , Ful?tejn na Bohu?ov , Zighartice na Vapenna (1949), Sudety na Krkono?sko-jesenicka subprovincie (1979), Vychodni Sudety na Jesenicka oblast (1979) itd.
• 1945, 30 maja ? na ?l?sku Czechosłowackim powstała Ekspozytura ?l?ska Krainy Morawsko?l?skiej (cz. Slezska expozitura zem? Moravskoslezske ) ze stolic? w Ostrawie .
• 1945, czerwiec ? zaostrzyły si? stosunki polsko-czechosłowackie . Czechosłowacja wysuwała roszczenia m.in. do Głubczyc, Raciborza i Kłodzka .
• 1946, 28 czerwca ? zmiana nazwy Morawskiej Ostrawy (cz. Moravska Ostrava ) na Ostrawa (cz. Ostrava ).
• 1948, 31 grudnia ? likwidacja Krainy Morawsko?l?skiej.
• 1949, 1 stycznia ? podział ?l?ska Czeskiego mi?dzy kraj ołomuniecki (cz. Olomoucky kraj ; ziemia jesienicka) i kraj ostrawski (cz. Ostravsky kraj ; ?l?sk Opawski i ?l?sk Czeskocieszy?ski) ^[4] .
• 1960, 11 kwietnia ? m.in. na terenie ?l?ska Czeskiego powstał kraj połnocnomorawski (cz. Severomoravsky kraj ) ze stolic? w Ostrawie .
• 1969, 1 stycznia ? powstała Czeska Republika Socjalistyczna (cz. ?eska socialisticka republika (?SR)).
• 1977, 30 grudnia ? terytorium apostolskiej administratury w Czeskim Cieszynie zostało przył?czone do archidiecezji ołomunieckiej .
• 1993, 1 stycznia ? rozpad Czechosłowacji na Czechy i Słowacj? .
• 1996, 30 maja ? powstała diecezja ostrawsko-opawska w wyniku wył?czenia cz??ci terytorium z archidiecezji ołomunieckiej .
• 2000, 1 stycznia ? podział ?l?ska Czeskiego mi?dzy kraj ołomuniecki (cz. Olomoucky kraj ; ?l?sk? cz??ci? jest powiat Jesenik ) i ostrawski (cz. Ostravsky kraj ).
• 2001, 31 maja ? zmiana nazwy kraju ostrawskiego na Kraj morawsko-?l?ski (cz. Moravskoslezsky kraj ) ^[4] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• polsko-czechosłowackie konflikty graniczne
• Kraj Sudetow

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Mapa ?l?ska Czeskiego
• ?eske Slezsko [online], Bruntal.net, 4 marca 2004 [zarchiwizowane z adresu 2004-09-20]   ( cz. ) .
• Moravske enklavy v ?eskem Slezsku [online], Bruntal.net, 31 marca 2004 [zarchiwizowane z adresu 2005-05-22]   ( cz. ) .
• Matice slezska v Opav? (Macierz ?l?ska w Opawie)