한국   대만   중국   일본 
Zima ? Wikipedia, wolna encyklopedia

Zima

jedna z czterech podstawowych por roku

Zima ? jedna z czterech por roku w przyrodzie , w strefie klimatu umiarkowanego . Charakteryzuje si? najni?szymi temperaturami powietrza w skali roku , umiarkowan? ilo?ci? opadu atmosferycznego , zazwyczaj zestalon? (zamarzni?t?) form? opadu i osadu atmosferycznego , a wi?kszo?? ?wiata ro?lin i zwierz?t przechodzi okres u?pienia [1] .

Zima w Sudetach
Obraz Teodora Ziomka ?Szron”
Giuseppe Arcimboldo ? Zima
Zima na Syberii
Zima w Bułgarii
Przeci?tne miesi?czne temperatury na Ziemi

Zima astronomiczna rozpoczyna si? w momencie przesilenia zimowego i trwa do momentu rownonocy wiosennej , co w przybli?eniu oznacza na połkuli połnocnej okres pomi?dzy 22 grudnia a 21 marca (cz?sto jednak daty te wypadaj? dzie? wcze?niej lub dzie? po?niej).

Podczas zimy astronomicznej dzienna pora dnia jest krotsza od pory nocnej , jednak z ka?d? kolejn? dob? dnia przybywa, a nocy ubywa.

Za zim? klimatyczn? przyjmuje si? okres roku , w ktorym ?rednia dobowa temperatura powietrza spada poni?ej 0 °C . Zasadniczo zim? poprzedza jesie?, jednak pomi?dzy tymi okresami znajduje si? klimatyczny etap przej?ciowy ? przedzimie . Podobnie zim? od wiosny oddziela przedwio?nie .

Dla połkuli południowej wszystkie opisane daty i zjawiska s? przesuni?te o poł roku. Za miesi?ce zimowe na połkuli połnocnej uznaje si? grudzie?, stycze? i luty, a na południowej czerwiec, lipiec i sierpie?.

Ro?liny edytuj

Wi?kszo?? ro?lin zimuje w formie nasion lub podziemnych kł?czy, cebul i bulw. Na powierzchni pozostaj? tylko bezlistne krzewy i drzewa li?ciaste oraz zimozielone krzewy i drzewa iglaste. ?nieg pokrywaj?cy drzewa chroni je przed przemarzaniem, a szad? jest zjawiskiem wyst?puj?cym tylko w zimie, gdy jest mgła i mroz [2] .

Zwierz?ta edytuj

Zwierz?ta bezkr?gowe i kr?gowce zmiennocieplne pozostaj? w ukryciu przez cał? zim?. Tylko ptaki i niektore ssaki s? aktywne niezale?nie od temperatury otoczenia [3] . Ryby prze?ywaj? zim? w wodzie pod lodem pod warunkiem, ?e przez przer?ble odbywa? si? b?dzie jej przewietrzanie.

?wi?ta zwi?zane z zim? edytuj

Bo?e Narodzenie edytuj

Osobny artykuł: Bo?e Narodzenie .

W religii chrze?cija?skiej ?wi?to upami?tniaj?ce narodziny Jezusa Chrystusa . Jest to stała uroczysto?? liturgiczna przypadaj?ca na 25 grudnia . ?wi?tom Bo?ego Narodzenia towarzyszy zwyczaj ubierania choinki , ktory pojawił si? w Polsce około 100 lat temu. Tradycyjnie drzewko ozdabia si? w wigili? [4] .

Wigilia Nowego Roku i Nowy Rok edytuj

Osobne artykuły: Sylwester (?wi?to) i? Nowy Rok .

?wi?to po?egnania starego i powitania Nowego Roku narodziło si? na przełomie XIX i XX wieku. Pocz?tkowo obchodzono je tylko w bogatszych warstwach społecze?stwa, stopniowo zwyczaj rozpowszechniał si? na szersz? skal?. Na pocz?tku XX wieku pojawiły si? lokalne zwyczaje prze?ywania nocy sylwestrowych. Zwyczaj rozpoczynania nowego roku od pierwszego dnia stycznia wprowadził Gajusz Juliusz Cezar . Rzymianie czcili w ten dzie? Janusa , boga bram, drzwi i pocz?tkow. Wiele j?zykow , w tym angielski i niemiecki przej?ły wła?nie od Janusa nazw? miesi?ca stycze? (ang. January , niem. Januar ). Wcze?niej Rzymianie nowy rok witali 1 marca , dlatego te? w wielu j?zykach zapo?yczone nazwy wrze?nia, pa?dziernika, listopada i grudnia, czyli 9., 10., 11. i 12. miesi?ca roku pochodz? od łaci?skich liczebnikow septem , octo , novem , decem (7, 8, 9, 10). Pierwszym w historii rokiem rozpocz?tym 1 stycznia był rok DCCVIII Ab Urbe Condita, tzn. 708 rok od zało?enia Miasta ( Rzymu ), czyli według obecnie stosowanej rachuby czasu 46 r. p.n.e.

Jare ?wi?to edytuj

Jare ?wi?to przypada na koniec zimy, podczas niego praktykowany jest zwyczaj topienia Marzanny .

Energia elektryczna edytuj

Zu?ycie energii elektrycznej zim? jest du?o wi?ksze ni? latem . To dlatego, ?e w tym okresie dni s? najkrotsze, a temperatura powietrza spada znacznie poni?ej zera. Uwzgl?dniaj?c wzgl?dy ekologicznie, ogranicza si? ogrzewanie zasilane przez spalanie w?gla . Alternatyw? dla ogrzewania w?glowego jest mi?dzy innymi ogrzewanie elektryczne [5] [6] .

Sporty i zabawy zimowe edytuj

Zim? rozpowszechnione s? ro?ne sporty i zabawy.

Osobny artykuł: Sporty zimowe .

Zabawy zwi?zane ze ?niegiem i lodem edytuj

Zobacz te? edytuj

Przypisy edytuj

Linki zewn?trzne edytuj

  • Zima w wierszach . mirpralat.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]. ? strona, na ktorej znajduj? si? wiersze, kartki, zdj?cia, piosenki dotycz?ce zimy.