|
De Adiggl isch iwwade Pelsawald, fa onnare Bdaidunge vun Fals kkonnschd
do
gugge
|
|
De Adiggl saachd a was iwwa die Aisbach, fa annare Bedeidunge vun Aschbach kanschd
do
gugge
|
De
Palzerwald
, aach
Palzer Wald
, is's greescht zammehangend Waldgebiet in
Daitschlond
. Newwerm
Woi
is de Wald e wichdische Idendidadsfaktor vun de Palz. Die gonz
Palz
is vull devunn ? sowaid wie s Lond ned fer
Wingerder
gebraucht werd orer fer
Grummbeere
orra Dabag zu plonze. De wichdigschde Daal devunn is de ?Palzerwald“, der wu aach mid mecher wie ⅓ vum Lond de graschde Aanzldaal vun de Palz un said 58 aach Naduurpaarg is.
Soi Nome hodda in de Midd vumm Nainzeende Joohunnad vun de Foschdlaid griehd, die wu dodemid den gonze Wald uff Sondschdaa zommegfaßd hen.
Im Norde gehder nahdlos ins (Nord)Palzer Barschlond iwwer, im Siede ender onde Grenz, im Oschde midde Haad ? de Nadurpaarg gehd nuch weirer bis zor
Woischdrooß
? un im Weschde meschder im Booche vun
Londschduul
iwwer
Waldfischbach-Bojalwe
an
Barmarsens
vurbai bis noo Schweix-Liieschid, wu die Grenz dorschgied. Aischndlisch gehd de Palzerwald jo nuch viel warer bis waid in die
Woogese
, un im Siede bis ins nardlisch
Elsaß
.
- In de Midd laihd de ?middler Palzerwald“. Des is vunde
Isenach
un
Laudre
-
Daagm
bis enunnee noo Barmasens-
Landach
. Meerschdedaals sin des‘s Holzlond, es
Grafeschdoiner Lond
un die Frongewaid.
- Was im Norde devunn laihd, haasd mer de ?nardlische Palzerwald“
- Un de Siede haaßd de ?siedlische Palzerwald“.
Da gonze Oschdrand haaßd mer die ?Haad“. Sie beginnd un end midde Woischdroß im Noadde in
Bockrem
un im Siede in
Schweische
. De heegschde Barsch is die 673 m hohe
Kalmid
. Uff de Haad lije die wischdigsde Bursch un Schlesser wie es
Kloschder Limbursch
, es ?Hambacha Schloß“ un de
Driefels
.
Aischndlisch is die Haad (gschriwwe "Haardt") nar allans de Ooschdiehch vunde Rhoieewene zum Palzawald enuf bis uf die Gipl, also a Onanonnaraihung vun Barschflonge. Un dodenoo hod mar di Barsch dehinna frija es "Haardtgebirge" gschannd - an uumechlische Nome. Saidde Umbenennung in Palsawald sollds aischndlisch dodemid passee soi, awwa dorsch die vielfaldisch ald Lideradur zum Palsawald - dar waa hald schun frieh an Grund far driwwa zu schraiwe - dodorsch schbuggd dar alde Begriff midde unaschiedlischsde Definizione haid noch dorsch Framdefiera un is sogaa in zwaddklassische naijare "Fachbiescha" noch zfinne.
Die ledschd - un als noch gildisch - Klaaschdellung darfd wohl vum
Birgl
schdamme, dar wo bai de Inwaihung vunde Woihschdrooß zunarrem Vawaldungsmensch gsaad hen soll: "Die Haad is un bleibd die Haade, die Oschdflang vum Palsawald. Un die Woischdrooß laafd, wonnse die Haad ned beriehre duud, newenerre long dorsch die Rhoiewene. Des griehna aach alles noch schrifdlisch, is alles schun faddisch."
Viel vun danne Orde, die wo friehja "an de Haad" ghaße han un haid "on de Woischdrooß" haaße, laije also daadsaschlisch sowohl onde Woihschdrooß wie aach ande Haad, ofd sogaa uf de Haad: unne im Oschde bild die Woischdrooß die Grenz orra gehd gaa dorsch de Ord dorsch, owwe, im Weschde, ziehn sisch die Haisa die Barschflang enuf.
Die Barsch hen sich uffgfald, wie voa 300 Millione Jooa Urairoba un Urafriga es arschde mol zammegedozd sin. Hunnerd Millione Jooa schbaada hod sisch de Bundsondschdoi druff abgeloachard un do driwwa aach nuch Muschlkalk un annere Geschdaa, awwer die sin faschd gonz un daa Kalk meeschdedaals fordgeweschd worn. Voa 43 Millione Jooa is don de Rhoigrawe oigebroche un hod sisch 25 Millione Jooa long uffgfilld ? sellemols hod des nuch iwwer die Weddeeau midde Nordsee zommekhonge ? un dea hod don die Haard augebild. De Reschd vun de Londschafdsfoame hen don Ais un Schnee und Reje un Basch ausgeaawed. ? Un die hen aus damdoo Bundsondschdoi do aach ofd nuch die allerdollschde Foame ausgewaschd, die wo daals sogaar Naduurdengmala worn sin. Dorsch den Grawebruch gabds haid nuch glanerie saismische Agdiewidaade un dodevunn kumme aach all die Basald un Granidformazione.
De heegschde Barsch is die
Kalmid
mid 673 m. Des is aan grooße Heejezuuch, wo aach nuch de Aschkopp, de Kesslbarsch un de Waißbarsch umfaßd. De Schaafskopp isch zamme midm Morschebarsch, Roodsolbarsch un de Steischerkopp/Schanzl aa zommenhangndes Massiv mi verschiedne Heejebungde. 'Barsch iwwer 600 m sin
- Kallmid (673 m)
- Kesselbarsch (663 m)
- Roßbarschg (637 m)
- Huuchbarsch (635 m)
- Hohe Looch (619 m)
- Schaafskopp (617 m)
- Bleddersbarsch (617 m)
- Steischerkopp/Schanzl (614 m)
- Eschekopp (609 m)
- Morschebarsch (608 m)
- Roodsolbarsch (607 m)
- Weißenberg (607 m)
- Mosisberg (608 m)
- Hortenkopp (606 m)
- Taubenkopp (603 m)
De Sondschdoi isn eeaschdglassige giganndische Filder, wu de Palz sogaar jezerd nuch viel, viel gsunde Gwellscher schenge duud. Un dodemid hot s do aach en Haafe Bachlscher un ? daals nadierlisch, daals dorsch Uffschdaae ? aach viel Wooche, wie mer die greesern Dimblscher haaßd. Diregd zum Rhoi bladdschern
- Primm,
- Aisbach,
- Eggbach un
- Isenach,
- de
Schbayabach
mid Hainbach, Grabsbach, Muudebach (Moorebach) un Huuchschbayabach,
- die Gwaich mim Wellbach,
- Glingbach,
- Arlbach,
- Oddabach,
- Wieslaudar
- un Saua, wu als Saabach oofangd, awwer ned zor Saa geed, sunnern dorsch de Elsaß in de Rhoi laafd.
Iwwer die Nooh zum Rhoi meschd die Alsens un aach die Wallaudar kimmd nuch aasm Palzerwald und geehdon in de Glan un so iwwer die Nooh zum Rhoi. Gonz auße enumm iwwer Schwazzbach un Blies, Saa un Muusl zum Rhoi laafe die Moosalb middm Aschbach un die Rodalb midde Merzalb.
Bursche un Schlassa hot s viel im Palzer Wald, gucken dodezu ach in de
Lischd vunde Bursche un Schlassa im Palzer Wald
. Hiea a klani Auswahl:
- de
Drifels
, wu mehafach Uffbewahrungsord vunde Raischsklaaodie gewasd is, wu de englisch Rischad, de Leewehaz, gfange gwasd waa, unwu de Normanneschatz is ufbewahrd worn.
- es
Hambacha Schloß
, des wu soani grußi Roll im Fraihaidskampf gschbield hod.
- de
Beawaadschdoi
vum Hans Trapp (Hans vun Throta), die wu haid nuch bewohnd is
- die
Wolfsbursch
, die wu vun oofang oo Naischdadt gschidzd hod
- die zwaa Laininga Bursche im Laininga Daahl, Sidz vum maschdische Adlsgschlaschd dera vun Laininge
- die
Drachefels
im Waasgau mid iam inna Felsnodl enoighaane Barschfried
- die viele Dobblbursche, wu inarm ange Daal anonne gejeiwwalaie
- die
Lemberch
mid ihrne faschd hunnad Meda diefe Schachdzischdarn
Jedi vun danne Bursche is a scheenes Wandaziel!
De Palza Wald is haid nuch nid su rischdisch farde Vakea arschlosse. Mid 76 Inwohna uff de Quadradkilomeda issa nar dinn bsiedld, su doß es zwa viel klani, schdimmungvoll Schdraßja hot, awwe kaum greßari Schdrooße: im Norde tangiad die A6, die wu vun Varnm iwwa Laudre un Hombursch bis noo Saabrigge gehd, vun wu se in
Frongraisch
als A 320 un A4 waidafiad bis
Paris
(wie jedi fronzeesisch Audobahn) un waida bis Le Mans, woo se sischgawwld noo Nantes un Renne inde Bredannje.
Zwische
Darkm
un
Lautre
gehd d B 37, wu hinna Darkm in die A650 noo
Luuschhafe
iwwagehd. In
Frongeschdah
zwaischd die B39 iwwa
Lombraschd
noo
Naischdadt
un waira noo
Schbaya
bis
Hockerem
. Bai
Huchchbaya
wadie B37 vunde B48 gekraizd, die wu vun
Binge
iwwa
Kraiznach
un
Annwaila
un
Barschzawere
fiad. Donn sin nuch die B10 vun
Parmasens
noo
Landach
un aira bis Schbaya, un die B427, wu in
Hinnawaidedahl
vun de B10 abgehd un iwwa
Dahn
un Barschzawere noo
Kannl
maschd ? un schließlisch die B427, die wu am Weschdrond vunde
Nahe
zwische Kern un
Ida-Owwaschdoi
on
Lautre
voabai noo
Parmasens
fiad.
Außa danne Schdrooße gabds nuch a grußi Aisebahnlinie: die vun
Haidlbarsch
iwwa
Naischdadt
un
Saabrigge
noo Paris.
Sea raisch gseschned is de Palzawald awwe mid klaa Schdraßja un viele, viele guudgepfeschde Wandaweesche, die wu de
Palzawaldvaoi
unnahald.
Iwwer die viele scheene un seldene Dierscher un Blimmlscher un aach iwwer die Naduudengmalr kennener in de Aadiggele
Naduurbaarg Palzer Wald
un
Biosphaarereeserwaad Palzer Wald
noolese.
Commons: Palzerwald
? Waitere Mulitimediadataie zum Artikel