한국   대만   중국   일본 
Maiada ? Wikipedia Vejatz lo contengut

Maiada

Un article de Wikipedia, l'enciclopedia liura.
Mai gascon

Ua maiada qu’es ua hesta qui consisteish a quilhar un arbo aperat ≪ mai ≫, en l’aunor d’ua persona. Aqueth trabalh, sovent clandestin que’s debana normaument dens la neit deu 30 d’abriu au 1 er de mai  ; d'aqui le son nom.
Qu’aperan tanbei ≪ maiada ≫ lo convit qui acompanha o qui seguira la plantacion. Que s'i beu e minja generaument aus despens de la persona aunorada.


Istoria [ modificar | Modificar lo codi ]

Las manifestacions ligadas a l’arbo de mai qu’an tocat tota l’ Europa ( Alemanha , Austria , Soissa , Suecia , Anglaterra , Russia , Romania , Italia ) [1] .
La costuma de plantar un arbo qu’es atestada en Franca au segle XII au , e la mencion mei anciana qu’emana de las terras d’Oc : que’s troba dens ua carta de 1136, autrejada per Rotger 1 er Trencavel enta la vila d’ Ambialet  : " Volem (...) que lou premier jour de may lou jouven pot plantar ung may que tota personna que ne trinque deu pagar un farrat de vi... [2] .
Los mais ta las gojatas que son atestats un chic pertot en Franca au segle XIII [3] .
Que troban mais taus elegits, dempuish 1830 [4] , mes sustot dempuish la III au Republica (1870-1940) [5] .
Qu’es enquera en Occitania qu'aquera costuma e’s perpetua au segle XXI dab lo mei de vigor [6] .

Las maiadas que poden estar individuaus, enta aunorar ua persona (gojatas de 20 ans, elegits, notables,...), sii collectivas, enta ua comunautat (municipalitat, con·hrairia,...).

Costumas per regions : [ modificar | Modificar lo codi ]

Maransin [ modificar | Modificar lo codi ]

La forma de maiada qui, en Maransin , es la mei ritualizada e qui sembla la mei anciana qu’es lo mai a las gojatas de 20 ans. Que son los gojats de la classa, a cops ajudats per vesins o amics, qui an la carca de preparar e organizar la plantacion deus mais a totas las gojatas en atge deu vilatge, dens la nuit deu 1er de mai.
Au mes d’abriu, las garlandas e flors de paper crespon que son perparadas. Que cau dinc a 600 flors ta cada mai, tanbei, tots que s’i hican : amics, vesins, parents, joens o vielhs, que s’amassan a l’esconut de las concernidas.
Dus o tres jorns abans la fin deu mes, los gojats se’n van peus boscs tombar los pins ( pinus pinaster ) causits quauque temps a l’avanca per un omi avisat qui sapi quei pin pot estar copat shens har domau au proprietari qui, plan segur n’es pas estat avertit. Cau que los pins siin plan drets e pro hauts. Que poden passar los 17 m [7] . Un cop tombats, que son carrejats dens un parc o un carriu, cadun en co d’un vesin de las maisons on seran quilhats.
Las toras que poden estar completament peladas e leishivadas ta’n tirar la gema ; un torclo de boish picat de flors de paper multicoloras, que poja en torcirola deu pe dinc au cabelher. D’auts qu’i daishan la carrospla , mes qu’es estujada dab geira pingorlada de flors e garlandas. Au bec deu pin, lo cabelher sonque que damora, eth tanbei ondrat de flors ; las brancas mei baishas son tiradas. Chic en devath, que hican en pindolas sii duas, sii tres coronas de verdura flocadas, passadas a l’entorn de l’ arplo  : la petita la mei hauta, puish, en penent l’ua de l’auta, la mejana, e en devath la mei grana.
A la neit deu 30 d'abriu, qu’atenen que lo monde de la maison on volen hicar lo mai e siin au lheit e la lutz estupada. Lavetz shens bruit, dus omis que cavan un trauc prohons, deu temps que los auts apressan lo pin engarlandat. Aqueth qu’es quilhat dab horcas, escalas, cordas e dab hort de brac. Un cop calat bien d’aplom, que hican lo paneu dab la formula consacrada : ≪ Honneur a tes 20 ans ≫ (aunor aus tons 20 ans), e au pe deu pin, un floc d’arums o de gesta .
Quen tot es acabat, que hen petar dus cops de fesilh enta deishudar la maison. Lo meste de l’indret qu’orb los contravents e que hei l’estonat. Puish qu’envita tot lo monde a buver un cop. Los joens de la tropa, los de 20 ans, qu’an d’auts mais a plantar ta las autas gojatas, e qu’i passaran tota la neit.
Lo mai damora en placa dinc a que los plantaires e siin envitats a har la hesta, buver e minjar. Aqueth jorn, avant de passar a taula, la gojata aunorada qu’a de segar lo pin dab l’arpan, ajudada peu son pair.
Si vedetz un mai secat suu pe, aquo vou diser que lo repaish de la maiada n’es pas enquera estat pagat.
Que’s hen tanbei en Maransin, maiadas entaus elegits, a soa casa l’annada de l’eleccion, e cada an dab un mai collectiu en placa publica. De mei en mei que’s plantan mais enta totas las escadencas qui poden servir de pretexte enta s’arretrobar e har la hesta : naveth vesin, anniversari, retreita,...

Honts [ modificar | Modificar lo codi ]

  • Antoinette Glauser-Matecki ; Le Premier mai ou le Cycle du printemps, Rites, mythes et croyances  ; Editions Imago ; 2002 ; ISBN 2-911416-66-X .
  • Marie-France Houdart ; Arbres de Mai, Mai de l’elu(e)  ; Maiade editions ; 2008 ; ISBN 978-2-916512-05-1 .
  • Les mayades, in Mai-Juin dans la Lande autrefois  ; Les Amis du Musee de la vie rurale en pays landais ; Laluque, 2010 ; pp. 13-16.
  • Anne Payen-Deverchere ; Histoire de ≪ mais ≫ ; in Bulletin de l’Association Memoire en Marensin  ; n°7 ? 1996 ; pp. 2 ? 11.
Sus d'autres projecte de Wikimedia :
Commons
Commons
Commons (Galaria)
Commons
Commons
Commons (Categoria) Modifica el valor a WikidataModel:Commonscat/categories





Notas [ modificar | Modificar lo codi ]

  1. M.-F. Houdart ; Arbres de Mai, Mai de l’elu(e)  ; Maiade ed. ; 2008 ; p. 84 e 86 ; e A. Glauser-Matecki ; Le Premier mai ou le Cycle du printemps, Rites, mythes et croyances  ; Ed. Imago ; 2002 ; p. 40 e 41.
  2. Revue du Tarn ; t.III ; (1880-1881) ; Albi ; p.119
  3. M.-F. Houdart ; Arbres de Mai, Mai de l’elu(e)  ; Maiade ed. ; 2008 ; p. 81 e 94.
  4. M.-F. Houdart ; Arbres de Mai, Mai de l’elu(e)  ; Maiade ed. ; 2008 ; p.176.
  5. M.-F. Houdart ; Arbres de Mai, Mai de l’elu(e)  ; Maiade ed. ; 2008 ; pp. 35-36
  6. M.-F. Houdart ; Arbres de Mai, Mai de l’elu(e)  ; Maiade ed. ; 2008 ; p.184.
  7. A.Payen-Deverchere ; Histoire de ≪ mais ≫, p.4 e 6.