Estela deu Saunei
Lo
Gran Esfinx de Giza
qu'ei monument de
l'Egipta anciana
qui representa un
leon
deu cap d'omi, probablement lo cap deu
faraon
Quefren
de la
IVau dinastia
(a maugrat qui podere estar lo son pair
Queops
).
Per'mor de l'associacion cronologica dab aquesta dinastia, que's data l'Esfinx au cap de
-2500
. Qu'ei situat suu plateu de
Giza
sus l'arribera occidentau deu
Nil
au ras de las tres famosas
piramidas de Giza
.
Lo cos e lo cap que hon talhat dens l'arroca mentre que las patas e hon bastidas dab peiras. Qu'ei haut de 14 m, long de 72 e larg de 20. Que's pensa que deveva estar pintrat.
Enter las soas patas l'
Estela deu Saunei
que conta que lo faraon
Tutmosis IV
qui s'endromi au pe de l'Esfinx un deus numeros temps qui era caperat peu sable deu desert e qu'en saunei l'Esfinx que'u demane que'u liberosse, co qui he. L'estela ce ditz:
Un dia que s'escado que lo hilh reiau Tutmosis, en beth passeja's de cap a mieidia, que s'arrepause a l'ombra d'aqueth gran diu ; lo saunei que'u gahe de quan lo so b'era au son zenit. Alavetz que s'apercevo que la Majestat d'aqueth gran diu que'u parlava dab la soa quita boca com un pair e devisa dab lo son hilh: espia me, contempla me, o Totmosis lo men hilh; que soi lo ton pair, Horakheti-
Khepri
-
Ra
-
Atom
; que't darei la reiautat sus la Terra, au cap deus vius, que portaras la corona blanca e la corona arroia suu trone de
Geb
, lo prince. La Terra que sera toa en la soa longor e en la soa largor, e ton tot co qui luseish l'uelh estiglant deu Meste de l'univers. (...) Adara que s'escad que pateishi deu sable deu desert, lo quite sable au dessus deu quau e m'estavi autes cops; amaneja't de cap a jo, enta qui posqui har co qui desseji.
En 1839, devath lo sable
L'Esfinx qu'a patit hera deu temps. En purmer lo sable que'u capere mantun cop. Que ho desensablat au
segle XIX
peu famos
egiptolog
frances
Auguste Mariette
, e un cop mei en
1923
. Que pati tanben cops de canons au
segle XIV
qui trenquen la soa faussa barba de faraon (uei lo dia au
British Museum
qui arrefusa d'ac anc tornar) e lo nas (perdut tanben desempuish aqueth cop). En
1989
que i avo tribalhs enta tornar ahortir lo son coth vadut flac.
L'esfinx, qu'ei present dens la cultura populara
gascona
, puishque que dens los
Contes de Gasconha
apielats per
Joan Frances Blader
que trovam un
Edip
gascon qui se'n va cercar fortuna en beth responer la question de la
bestia deu cap d'omi
(la quita question sus l'animau qui camina sus quate, duas e tres patas).