Lo
gaug
,
gai
o la
gaujor
,
joia
,
alegria
es una
emocion
o un
sentiment
de
satisfaccion
mai o mens durable, que toca l'esser entier al moment ont sas aspiricions, sas ambicions, sos desirs o sos somis venon a esser satisfachs d'un biais efactiu o imaginari.
Lo gaug es una nocion que designa, dins son sens mai corrent, lo sentiment d'una persona en presencia d'una autra persona, d'una situacion o d'un ben que li cal.
Dins la filosofia antica, lo gaus es d'aprochar del terme
mania
(μανια), ≪ deliri ≫ o ≪ baujum ≫ present per exemple dins Fedra de Platon. La
mania
designa la presencia del divin dins co que ten de transformator e de dinamizant sul subjecte: una nocion d'aprochar de l'entosiasme (ενθουσιασμ??) que toca aqueste que contempla lo ben o lo bel, e que va donc al dela del sentiment.
Ciceron
n'a una concepcion mai proche del sens corrent: per el, la joia es un estat de l'alma, que, confrontada a la possession d'un ben, ne perd pasmens la serenitat.
Dins la filosofia moderna, de novelas concepcions del gaug apareisson. Al
segle XVII
, es lo filosof olandes
Spinoza
qu'es lo grand pensaire de la joia, subretot dins son
Etica
ont la joia forma, amb la tristesa e lo desir, un dels tres afectes fondamentals de l'esser uman
[1]
: totes los autres sentiments (amor, odi, esper, crenta, etc.) se definisson coma de formas particularas de joia o de tristesa. L'allegria (
lætitia
en latin) es definida per Spinoza coma ≪ lo passatge de l'ome d'una mendre a una mai granda perfeccion ≫
[2]
, es a dire coma un aument de forcas e de la realizacion de se d'un esser uman. L'allegria es tanben un aument de notra potencia, ligada a la realizacion de nostres desirs e de nostre esforc (
conatus
en latin) per perseverar dins l'existencia.Leibniz, destria gaug (
gaudium
) lo gaudiment paisible qu'es somes a pas cap de condicion exteriora al subjecte, e allegia (
laetitia
) lo plaser de l'alma ligat a la possession d'un ben (al sens de Ciceron).
Dins la filosofia contemporanea,
Nietzsche
associa lo gaug a la capacitat d'aprobacion de l'existencia (
amor fati
), malgrat son caracter tragic, coma expression de la volontat de potencia qu'assuma d'esser gaujosa malgrat los patiment de la vida, sens se refugiar dins un bonaur illusori (religion, idealisme).
Al Segle XX, los corrents filosofics que son lo personalisme e l'existencialisme apregondison encara la nocion filosofica de joia.
Lo filosof frances
Henri Bergson
vei dins la joia lo signa d'un compliment, d'una capitada e d'un acabament, co que, segon el, ne fa un indici del sens de l'existencia umana
[3]
: en efiech, tota allegria es la consequencia d'una creacion - per exemple la joia de l'entreprenaire que fondet una entrepresa astrada, o lo gaug de la maire qu'engendret e abaliguet son enfant, mostran que creeron quicom de viable. Atal, lo sens de la vida umana seria la creacion. Es perque Bergson destria menonosament lo plaser, simple subterfugi de la natura per provocar la conservacion dels esser vivents (la recerca del plaser e la fugida del desagrament atirant aquestes esser cap als actes utils a la conservacion de la vida), e lo gaug, que signala, el, un compliment de la vida umana
[4]
.
Al subjecte de
Dasein
, per
Martin Heidegger
, se note que torna trobar sa libertat inalienable en anticipant la sieuna mort e la confrontacion al nonres qu'implica, a l'escasenca lo filosof alemand parla de
Gaud
dins son obratge Esser e Temps. Jean-Luc Nancy
[5]
sus aqueste subjecte, escriu coma comentari que l'esser sens fons qu'es lo
Dasein
s'expausa dins l'ancia e dins ≪
la joia d'esser sens fons e d'esser al mond
≫.
Pels filosofs franceses contemporaneus, Gilles Deleuze la definis coma la quita potencia de produccion del desir, Clement Rosset pensa la joia dins la continuitat de Nietzsche coma una gracia irracionala que permet d'acceptar lo real dins tota sa crudeltat (≪ la forca mager ≫), Robert Misrahi associa la joia a la libertat que possedis tot subjecte per agir, amar e bastir son bonaur (≪ los actes de la joia ≫), Bruno Giuliani l'identifica al bonaur e la definis coma lo quita sens de la vida (≪ l'amor de la saviesa ≫), Nicolas Go la pensa coma una practica de saviesa que se passa de tota rason e se complis dins l'art, lo rire e lo sagrat (≪ l'art de la joia ≫).
Robert Misrahi actualiza la filosofia de la joia de Spinoza e a l'ajuda de la fenomenologia de Merleau-Ponty empeuta l'existentialisme sartrian per prepausar un novel eudemonisme.
Lo
papa Pau VI
explicava dins l'exortacion apostolica
Gaudete in domino
que ≪ pas degun es exclusit del gaug que nos porta lo Senhor ≫. Dins l'exortacion apostolica
Evangelii Nuntiandi
, atal contunha
: ≪ lo doc e reconfortant gaus d’evangelizar, quitament quand es dins las lagremas que cal semar […] Que lo mond de nostre temps que cerca, quora dins l’ancia, quora dins l’esperanca, que recebre la Bona Novela, non pas d’evangelizaires tristes e malcorats, impacients o ancioses, mas de ministres de l’Evangeli que la vida raja de feror, qu'an los primiers recebut en eles lo gaug del Crist ≫
[6]
.
Lo
papa Jean-Pau II
, dins l'exortacion apostolica postsinodala
Ecclesia in Asia
(1999), soslinhava que ≪ l’evangelizacion, coma una predicacion gaujosa, pacienta e progressiva de la mort salvific e de la resurreccion de Jesus-Crist, deu esser una prioritat absoluda ≫
[7]
.
La
papa Frances
remembra dins l'exortacion apostolica
Evangelii gaudium
que los libres de l’
Ancian Testament
avian anonciat lo gaug del salut, que seria venguda subreabodanta dins los temps messianics. Lo profeta
Isaias
saluda amb gaug lo Messias esperat: ≪ As multiplicat la nacion, as fach creisser son gaug ≫ (Is 9, 2). Lo profeta Zacarias invita a acclamar lo Rei que ven: ≪ Exulta amb forca, filha de Sion! Crida de gaug, filha de Jerusalem! Vaqui que ton rei ven a te: es just e victorios ≫ (Za 9, 9). L'evangeli invita al gaug: la visita de Maria a Elisabet fa que Joan tressauta de gaug dins lo sen de sa maire (Lc 1, 41). Dins son cantic, Maria proclama
: ≪ Mon esperit tressauta de joia en Dieu mon Salvador ≫ (Lc 1, 47)
[8]
.
La joia es un tema de l'Evangeli e fa reson dins las cancons
Herz und Mund und Tat und Leben
,
Joy to the World
e
God Rest Ye Merry, Gentlemen
.
La joia migret del vocabulari religios cap a la literatura al comencament del segle XX
[9]
.
L'escrivan e poeta alemand
Schiller
escriguet una celebra
Oda a la joia
en 1785. De seccions son utilizadas dins las partidas cantadas del quatren e darrier movement de la 9a Sinfonia de
Beethoven
, veguda l'imne oficial de l'
Union europea
.
- Spinoza
,
Ethique
(Troisieme partie surtout).
- Bergson
,
La conscience et la vie
(1911), in
L'energie spirituelle
(1919), Paris, PUF.
- Jean-Louis Chretien,
La joie spacieuse. Essai sur la dilatation
, Paris, Ed. de Minuit, 2007.
- Charles Pepin,
La Joie
, Allary, 2015
[10]
,
[11]
- Frederic Lenoir,
La Puissance de la Joie
(2015), Fayard.
- ↑
Ethique
, Troisieme partie, propositions 9 a 11.
- ↑
Ethique
, Troisieme partie, Appendice, Definition 2 : ≪
Lætitia est hominis transitio a minore ad majorem perfectionem
≫.
- ↑
Bergson,
La conscience et la vie
(1911), in
L'energie spirituelle
.
- ↑
Bergson,
La conscience et la vie
: ≪ Je dis la joie, je ne dis pas le plaisir. Le plaisir n'est qu'un artifice imagine par la nature pour obtenir de l'etre vivant la conservation de la vie ; il n'indique pas la direction ou la vie est lancee. Mais la joie annonce toujours que la vie a reussi, qu'elle a gagne du terrain, qu'elle a remporte une victoire : toute grande joie a un accent triomphal ≫.
- ↑
Jean-Luc Nancy la decision d'existence- Etre et Temps de Martin Heidegger collectif Questions de methode et voies de recherche SUD 1989 page 258
- ↑
Exhortation apostolique Evangelii Nuntiandi
- ↑
Exhortation apostolique Ecclesia in Asia
- ↑
Exhortation apostolique Evangelii gaudium
- ↑
Voir: ALBERES, R. M.,
L'Aventure intellectuelle du segle
XX
- Panorama des litteratures europeennes
, Paris, Albin Michel, (1949), 1959, p. 29-31.
- ↑
≪ La joie et autres plaisirs minuscules ≫, article journal
Le Figaro
, du 12 fevrier 2015.
- ↑
≪ Charles Pepin: "La joie est une emotion folle et ephemere" ≫,
article magazine
L'Express
,
du 21 fevrier 2015.