Un califat ( arab : ?????? ) es lo territori reconeissent l'autoritat d'un califa ( arab : ????? ), successor de Maomet , lo profeta de l'islam, dins l'exercici politic del poder.

Aquel mot servis tanben a designar lo quita regim politic e lo periode pendent que s'exercis.

Mai d'un califats existigueron dempuei la fondacion de l' islam , a la seguida des lutas entre los diferents pretendents amb titol de successor del profeta Maomet , apres los quatre primiers califas, dichs ≪ paln guidats ≫. Los mai importants son los seguents:

• lo califat omeia de Damasc (exilat a Cordoa ) ;
• lo califat abbassida de Bagdad ;
• lo califat Fatimida del Caire ;
• lo califat otoman .

Los primiers califas ( 632 - 661 ) [ modificar | Modificar lo codi ]

A la mort del profeta d' Alla , Maomet, en 632, un diferend nais entre los abitants de Medina e de La Meca al subjecte la succession del profeta de l' islam . Unes preferisson una succession eissida de la familha en prepausant entre autre Ali son gendre e cosin per li succedir. Los companhs s'opausan e nomenan Abu Bakr : lo primier califa sera donc Abu Bakr (ou Abubakar) que contunha la conquista de la peninsula d' Arabia . A sa mort en 634, son conselhier mai proche Umar li succedis. Aquel conqueris Palestina , Mesopotamia , Egipte e Persa ; en 644 , es escotelat per Abu Lu'lu'a (un esclau persan non musulman) dins la mosqueta alara que s'anava far la pregaria de l’alba (Salat Al-Fajr). Apres sa mort, un tresen califa foguet designat per consultacion dels companhs de Maomet : Othman ( 644 - 656 ). Lo quatren califa es Ali , cosin e gendre del profeta de l'islam ( 656 - 661 ). Los khulafah Rashidun o alara los quatre califas plan guidats es un terme utilizat dins l'islam sunnita e subretot paer far referencia pour se als quatre primiers califas.

Los Omeias ( 661 - 750 ) [ modificar | Modificar lo codi ]

Las Omeias son una dinastia de califas que governeron lo mond musulman de 661 a 750 , establissent lor capitala a Damasc . Lor nom ven d'un de lors aujos, Omeia. Apartenon a la tribu dels Quraishs , tribu dominanta a La Meca dels temps de Maomet . Apres s'esser oposats a el, l'avian rejonh al darrier moment.

Los Omeias eran ligadas amb lo tresen califa, Othman . Quand aquel fuguet assassinat, d'oposants porteron al poder Ali , cosin e gendre de Maomet, ambedos eran ligats a Othman crideron venjanca, per exemple l'omeia Muawiya I , qu'era alara governaire de Siria . A la seguida de combats, Ali foguet escartat del poder per un arbitratge, e Muawiya fuguet proclamat califa pels Sirians ( 661 ). Sols los chiitas reconeisson la legitimitat d'Ali. Aquel que foguet assassinat onga pels kharidjitas, sos ancians partisans, pas res pus s'opausa enseguida al reialme dels califas omeias.

Pasmens, dempuei los ans 680, de trebolums internes gaireben acaberon amb aquela dinastia, mas capita totjorn a reviscolar :

En 680 , a la mort de Muawiya, los notables de la vila majoritariament chiita de Kufa , en Mesopotamia , volgueron far tornar al tron Hussein , segond filh d'Ali. Fogueron espotits a Kerbala per una armada omeia. En 683 , un notable quraychita , Abd Allah ben az-Zubayr , leva en Arabia las doas vilas santas de La Meca e Medina , e espandis son poder fins a la vila de Basra (Bassora), en Iraq . A meteis temps nais a Kufa una revolta organizada per Mukhtar al nom d'un dels filhs d'Ali. Mai, diferents gros kharidjitas provocan de desordres en Arabia miegjornala, en Iran central e en Nauta Mesopotamia.

Aurosament pels Omeias, los diferents grops levats avian pas cap de ligam entre eles. Los Kharidjites s'espandigueron pas fora dels deserts; Abd Alla foguet vencut pel califa Abd-al-Malik , alara que Mukhtar era espotit pel fraire d'Abd Alla, que governava Basra. Los adversaris del regim l'accusavan d'impietat per diferentas rasons :

• Avia usurpat la placa e rajat la sang de la familha del profeta de l'islam;
• Seria estat trop indiferent a l'islam e a sas regles, coma per exemple negligent de convertir las populacions conqueridas.

Merce a de conquistas, lo califat omeia coneis un grand espandiment; cap a l'oest al Magreb (fondacion de Kairuan dans l'actuala Tunisia ) e cap a Espanha , alara qu'a l'est, il annexia la Transoxiana e lo Sind ^[2] .

Los Omeias longtemps preferissian far pagar al non musulmans d'imposts (capitacion e impost fonzier) pusleu que de los convertir. Pasmens los successors d'Abd al-Malik causigueron una solucion mai flaca : eran encoratjadas las conversions, e pels convertits la capitaciones remplacada per l'almoina legala del cresent; mas l'impost fonzier contunhava sus lors terras (jol pretexte qu'aquelas avian pas estat convertidas).

Los Omeias fogueron enseguida detronadas en 750 per los abbassidas , que fonderon la lor dinatia. Gaireben totes los menmbre de la familha fogueron chaplats, mas lo prince Abd ar-Rahman I , capitet a fugir cap a Espanha e i establir una dinastia novela a Cordoa . L'emir Abd al-Rahman III prenguet lo titol califa en 929, afirmissent atal la completa independencia de Cordoa.

Los Abbassidas ( 750 - 1258 ) [ modificar | Modificar lo codi ]

La novela dinastia abbassida conservet la foncion de califa fins al segle XVI mas aqueles califas an exercit lo poder pendent de periodes limitats.

Apogeu e declin (750-945) [ modificar | Modificar lo codi ]

Los comencaments del regne abbassida fogueron marcat per una reforma de l'emperi tractant melhor las populacion non arabas e non musulmanas. Foguet tanben un periode de desvolopament urban, simbolizat per la nova capitala, Bagdad , fondada per Al-Mansur en 762 . Pasmens, lo poder foguet rapidament destabilizat, subretot a causa de la forta presencia dels mecenaris turcs dins l'armada e dins la quita garda del califa. Las tensions provocadas per aquela situacion mena los califas a desplacar a Samarra entre 836 e 883.

Mai, a parit del segle IX , l'autoritat del califa s'estompa a periferia de l'emperi. Tunisia e Tripolitania prengueron lor autonomia menats pels Aghlabidas , Egipte jos de Tolonidas . Transoxiana e Khurasan se trapan successivament jos la dominacion dels Tahiridas , de Saffaridas puei dels Samanidas.

Lo poder abbassida acaba de s'aflaquir amb la fondacion du califat esquismatic fatimida , mas subretot, en materia de politica interna, amb l'importanca creissenta dels visirs e dels emirs turcs. En 936 foguet creada la foncion de grand emir que lo poder es forca grand, tan dins le domeni militar coma dins las financas.

Lo califat jos tutela (945-1180) [ modificar | Modificar lo codi ]

Apres que mermet pauc a pauc, l'estatut del califa venguet pas qu'aquel, simbolic, de ≪ comandaire dels cresents ≫, e la realitat del poder politic la realiza de dinastias non arabas.

Los Buidas (945-1055) [ modificar | Modificar lo codi ]

La familha dels Buidas , d'origina iraniana, pren en 945 la foncion de grand emir e domina subretot Iraq e Iran .

Los Seldjokidas (1055-1180) [ modificar | Modificar lo codi ]

Al comencament del segle XI, la tribu turca dels Oghuzas , dominada pel clan dels Seldjukidas, envasis las provincias orientalas de l'emperi arab puei Iran. En 1055 , lor cap Tu?rul Bey pren Bagdad e se fa reconeisser coma sultan . Son ambicion mostrada era de tornar amb la legitimitat d'un poder sunnita facia als Buidas chiitas e al califat fatimida que s'era espandit cap a Egipte puei fins Siria e al Edjaz , e de tornar prene al non dels califa las vilas santas de La Meca , Medina e de Jerusalem .

De fait, le pouvoir seldjoukide s'empara de la Syrie (mais los crosats prenon Jerusalem en 1099 ) e l' Asia minora . Mas rapidament de rivalitats espelisson entres los clans turcs e lo poder dels sultans s'aclapa.

Lo revoscol del poder abbassida (1180-1258) [ modificar | Modificar lo codi ]

Lo declin dels sultans seldjukidas permit al califa An-Nasir de restaurar son autoritat sus l' Iraq . Mas l'invasion mongola de 1258-1260 e l'execucion d' Al-Musta'sim acaberon per sempre al poder abbassida.

Los califats d'Africa del Nord e d'Andalosia (909-1269) [ modificar | Modificar lo codi ]

Lo califat fatimida (909-1171) [ modificar | Modificar lo codi ]

Vejatz Fatimidas

Lo califat de Cordoa (929-1031) [ modificar | Modificar lo codi ]

Vejatz Califat de Cordoa

Lo califat Almohada (1147-1269) [ modificar | Modificar lo codi ]

Vejatz Califat almohada

Fin dels califats e periode dels sultanats (1261-1517) [ modificar | Modificar lo codi ]

Lo sultanat mameloc (1261-1517) [ modificar | Modificar lo codi ]

Al-Mustansir, un membre de la familha abbassida, se refugia en Egipte ont Saladin avia destruit la dinastia fatimida en 1171 e que dirigissia los Mamelocs dempuei 1250 . Lo sultan mameloc Bibars faguet reneissee Al-Mustansir coma califa per legitimar son autoritat politica. Mas, de fach, la linhada de califa que demorava jol sultanat mameloc avia pas cap de bias de poder e possedava un titol sonque onorific. En 1517 , lo sultan otoman Selim Ier conqueriguet l' Egipte , acabant amb lo sultanat mameloc e, pel cop, al califat abbassida.

Autres sultanats notables [ modificar | Modificar lo codi ]

• Los merinidas
• Los afsidas

L'institucion del califat otoman ( 1517 - 1924 ) [ modificar | Modificar lo codi ]

Una tradicion tardiera conta que Selim Ier volguet contunhar l'institucion suprema de l'islam en assumant a son torn lo titol de califa ^[3] . Aquel fach se pot pas esser inverifiable e largament controversiat pels istorians arabs, mas los sultans otomans fogueron en efiet considerats coma portaires d'aquela dignitat. Un d'aquelas illustracion dins lo sonh que Mustafa Kemal Ataturk prenguet d'abolir oficialament l'institucion del califat lo 3 de marc de 1924, dos ans apres aquela del sultanat ^[4] . Lo darrier e 101n califa (a partir d' Abu Bakr ) de l'ostal otoman se nomena Abdul-Medjid. Moriguet en exili a Paris, en 1944 , e foguet enterrat dins la vila santa de l'islam, Medina ^[5] .

Fin del califat (1924) [ modificar | Modificar lo codi ]

Apres lo desmantelament de l'Emperi Otoman, lo califat es abolit en 1924.

Enseguida, una tentativa per lo restablir es lancada pel cherif de La Meca Hussein ben Ali (aujol de la dinastia regnant actualament en Jordania ), aliat dels Britanics pendent la Primiera Guerra mondiala . Son objectiu es la fonction de califa del mond musulman. Sa tentativa evolua facia a l'existencia de mai d'un Estats dins la region, coma la dinastia des Sauds ( Abdel Aziz ibn Saud ) que contrarotla los luocs sants.

D'istorians e especialistas del mond musulman consideran que existisson pas pas apres 1924 ni califa ni califat sus tota o granda partida del mond musulman ^{[6] , [7]} .

Al segle XXI [ modificar | Modificar lo codi ]

Al segle XXI, la volontat de restauracion del califat es presenta dins nombre de formacions politicas. D'organizacions volon i capitar per la via politica, e d'autres, volon i capitar per la guerra. Ara, existis pas cap de dralha politica tocant a fusionar totes los paises musulmans; levat las initiativas dels corrents jihadistas.

Islam politica [ modificar | Modificar lo codi ]

De movements panislamic de l'islam politica, coma lo Hizb ut-Tahrir o los Fraires musulmans , an dins lor programa politic la volontat de restaurar lo califat.

Jihadisme [ modificar | Modificar lo codi ]

Forca movements jihadistas e extremistas an per objecte politic la restaurecion del califat, que partejan amb los movements eissits de l'islam politic coma Al-Qaida qu'utilisa la violencia per i capitar ^[8] .

Lo dimenge 29 de junh de 2014, l' Estat islamic en Iraq e al Levant foguet lo primier dels movements djihadistas a pretendre aver restablit lo califat en proclamant califa son cap Abu Bakr al-Baghdadi, jol nom d'Ibrahim, lo movement djihadista exigis de totes los musulmans que li fagan jurament ^[9] . De grops djihadistas pel mond poirrian acceptar de s'alinhar darrier el.

Henry Laurens, istorian del mond arab al Collegi de Franca, parla al subjecte d' ≪invencion de la tradicion≫ al sens que ≪aquel califat es tan imaginari coma lo biais que Hollywood presenta l'Edat Mejana [...] sem en plen imaginari de segond ordre [...] qu'aquo a res a veire amb la realitat istorica del califat≫ ^[10] .

Notas e referencias [ modificar | Modificar lo codi ]

Annexes [ modificar | Modificar lo codi ]

Bibliografia [ modificar | Modificar lo codi ]

•  Dictionnaire historique de l'islam. PUF , p. 1056 (Quadrige). ISBN 978-2-130-54536-1 .  
• Andre Miquel , ≪  Autour du Califat et de la notion de legitimite  ≫, Tiers-Monde , Persee, vol.  23,‎ 1982 , p.  791-794 ( DOI   10.3406/tiers.1982.4174 , legir en linha )
• (en)  The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual. Edinburgh University Press. ISBN 9780748621378 .  
• (en) Imran N. Hosein, The Caliphate, The Hijaz and the Saudi Wahabi Nation State, Masjid Darul Qur’an , 1996.
• Gilles Veinstein, ≪ La question du califat ottoman ≫, in Le choc colonial et l'islam , 2006, Paris, La Decouverte, ISBN 9782707146960 Error d'escript : lo modul ≪ check isxn ≫ existis pas.
•   Le chaos du Levant (Aud). France Culture . .

Articles connexes [ modificar | Modificar lo codi ]

• Califa
• Emirat