Denne sida finst og pa  høgnorsk  — sja ≪ Hn/Oden ≫.

Odin eller Oden ( norrønt Oðinn ) var namnet pa guden til hovdingane i norrøn gudetru. Han var hovdingen til gudane, og var og den guden norrøne hovdingar blota til. Odin er den mektigaste og klokaste av gudane i den norrøne mytologien . I seinare tid er gudenamnet blitt til eit noko uvanleg førenamn, og har og gjeve namn til Odinfeltet for naturgass i Nordsjøen .

Mytologi [ endre | endre wikiteksten ]

Foreldra til Odin er guden Bor og jotunkvinna Bestla , medan Ve og Vilje er brørne. ^[1] Kona er Frigg , med henne fekk han Balder , Hod og Hermod , ^[1] men ein set og Frøya i samanheng med han. Han er far til den populære guden Tor , som han fekk saman med Jord ( Fjorgyn ). ^[1] Med Rind fekk han Vale, og med Gridr fekk han Vidar . Odin er ogsa nemnd som far til Ty , Brage og Heimdall . ^[1]

Odin var opphavleg gud for stormar og natta, men vart seinare forfremma til hovudgud. Han er krigsgud, og gud for visdom, trolldom ( seid ), runemagi skaldekunst , med meir. Odin er og gud for kongemakt. I dei norske kongesogene ( Heimskringla ) vert kongeætta Ynglingeætta ført attende til Odin sin son Frøy (Yngve-Frøy).

Odin sin bustad heiter Valaskjalv . Der sit han i høgsetet Lidskjalv som er slik at han kan sja heile verda derfra. Odin eig spjotet Gungne og gullringen Draupne . ^[1]

Valhall [ endre | endre wikiteksten ]

Odin styrer i Valhall . ^[1] Veggane i denne gildehallen er laga av spyd, og taket av skjold. Valhall har 540 portar, som alle er sa breie at 800 krigarar kan ga gjennom dei. Her samlast alle som har falle i kamp, og dei held fram kjempinga her. I Valhall er det slik at alle som døyr medan dei slast, kjem til live att, og kan eta og drikka vidare.

Maten far dei fra galten Særimne . Han vert eten kvar dag, men om kvelden er han like heil att. Kokken her heiter Andrimne , og kjelen Eldrimne . Geita Heidrun fyller eit kar med mjød kvar dag, det er rikeleg til alle. Odin sjølv drikk berre vin , det er bade mat og drykk. Det er valkyrjene Hrist og Mist som ber drikkehorna til Odin.

Geita Heidrun og hjorten Eiktyrne star pa taket av Valhall og et blada fra asketreet Yggdrasil .

Dyra til Odin [ endre | endre wikiteksten ]

Odin har ein hest, Sleipne , som gar gjennom verda med atte bein. Ingen hest i verda spring like fort som Sleipne. Han spring pa land, pa vatn, gjennom fjell og i lufta.

Pa kvar oksle har Odin ein svart ramn , ramnane heiter Hugin og Munin ^[1] (≪Tanken≫ og ≪Minnet≫). Dei ser kvar einaste rørsle nede pa jorda og dei høyrer kvar einaste litle lyd. Ingenting kan haldast skjult for Hugin og Munin.

Odin har to ulvar, Gere og Freke . ^[1] Begge namna tyder grisk eller gradig.

Kunnskapsguden [ endre | endre wikiteksten ]

Odin er mellom anna gud for visdom og kunnskap. ^[1] Kunnskapen fekk han da han ofra eit auga for a drikka av kunnskapens brunn ( Mime sin brunn). Odin er difor einøygd. Ofringa gjorde han for a skjøna den verda han hadde skapt. Mime vart seinare halshoggen, og Odin nytta hovudet til a radføra seg.

Ved eit anna høve skal Odin ha ≪ofra seg sjølv til seg sjølv≫ ved a stikka seg sjølv i sida og henga seg halvt død og halvt levande i vedstreet Yggdrasil . Hendinga er nemnd i Havamal . ^[1] Slik denne versesamlinga ligg føre i Den eldre Edda , skal heile Havamal vera talen til den høge, eller Odin. Odin star stundom fram og gjev rad eller fortel om seg sjølv.

Odin sin kunnskap femner ogsa om trolldom og spadomskunst , som er knytt til runekunne . Han er ogsa gud for skaldekunst , som han fekk kunnskap om gjennom a forføra Gunnlod og drikka mjøden som tilhøyrde far hennar, Suttung . ^[1]

Skapargud [ endre | endre wikiteksten ]

Bade i den eldre og den yngre Edda er Odin rekna som ein av dei tre gudane som skapte Ask og Embla , dei første menneskja.

Korleis Odin skal døy [ endre | endre wikiteksten ]

Dei tre nornene har sett at ved verdas ende, under Ragnarok , skal Odin verta slukt av Fenresulven . Odin sin son Vidar drep dinest Fenresulven. ^[1]

Dyrking og ætteband [ endre | endre wikiteksten ]

Odindyrking er nemnd i fleire gamle kjelder, bade fra Norden og utanlandske omrade. ^[1] Odin blei rekna som stamfar for fleire nordiske herskarætter, som skjoldungane i Danmark, og ynglingane i Uppsala og dei norske ladejarlane . ^[1]

Seinare er Odin blitt knytt til oskoreia , som i nordisk og tysk folketru jagar gjennom verda.

Namn [ endre | endre wikiteksten ]

Det norrøne namnet til Odin var Oðinn , som tyder 'den rasande'. ^[1] Pa svensk vert Odin kalla ≪Oden≫, men pa tysk er han ≪Wotan≫, som er avleitt av wut , raseri.

Guden har ogsa mange andre namn eller kenningar , som viser til mange eigenskapar og kunner: Allfader, Arnhovde, Atrid, Audun, Bileyg (Biløygd), Bivlinde, Baleyg (Baløygd), Bolverk, Brun/Brune, Dresvarp, Farmatyr, Feng, Fjellgeirud, Fjølne/Fjolne, Frafrid, Gaptrosne, Gaut, Gautatyr, Geirolne/Geirlodne, Gest, Gestumblinde, Gizzur, Glappsvinn, Gondle, Grane, Grim, Grimne, Gunnblinde, Ganglere, Gangrade, Geirud, Ginnar, Graskjegg, Hagvirk, Hangagud, Hangatyr, Henge, Harbard, Helblinde, Hengekjeft, Herjan, Hermod, Hildolf, Hjelmbære, Hnikar/Nikar, Hnikar-Fjølne, Hnikund/Hnikud, Hrame, Hrjod, Hropt, Hroptatyr/Roptaty, Hrossharsgrane, Hvatmod, Hvedrung, Hærglad, Hærblinde, Ha/Have/Høg, Ialk, Jevnha (Jamhøge), Jolne, Kjalar, Langskjegg, Launding, Møttul, Njot, Olg, Olur, Ome, Oske, Ovne, Rane, Ramnguden, Rosterus (hos Saxo, truleg same som Hroptr ), Sann/Sannetal, Sigerfar, Sidhatt, Sidskjegg, Sige, Sigde, Siggaut, Sigmund, Sigtrygg, Skilfing, Skjoldvall, Svalne, Svavne, Svidre, Svidur, Svipal, Tud, Tund/Tunn, Tekk, Tror, Trasar, Tveblinde, Tvegge, Ud, Vak/Vakr, Valfar ('far til dei falne' ^[1] ), Valdr Galga, Vegtam, Vidrimme, Vidur, Vodin, Vavud, Ygg/Yggr ('den skrekkelege' ^[1] ), Yggjung og Yjung.

Odin brukt som namn [ endre | endre wikiteksten ]

Sjølv om Odin var den øvste av gudane, har han ikkje sett mange spor etter seg i norske stadnamn eller i tradisjonelle personnamn. Det finst ein del moglege Odin-avleidde stadnamn i Danmark, Sverige og Aust-Noreg, som Onsøy og Odense , ^[2] men ingen i Sørvest-Noreg eller Island. ^[1]

Dei tidlegaste eksempla pa bruk av Odin som mannsnamn finst i skriftlege kjelder fra 1700- og 1800-talet. I desse falla er det snakk om fordanska skriftform av mannsnamnet Audun . Det er først i nyare tid at Odin er blitt noko vanlegare som førenamn — delvis som oppkalling etter Audun og delvis inspirert av hovudpersonen Odin i romanserien Juvikfolke av Olav Duun . Rundt 2200 nolevande norske menn har namnet Odin som første eller einaste førenamn (2014) .

Derimot har han gjeve namn til onsdag , pa same mate som herskar guden Merkur gjorde det i dei romanske spraka .

Bakgrunnsstoff [ endre | endre wikiteksten ]

• Søk etter norsk namnestatistikk for Odin hja Statistisk Sentralbyra

Kjelder [ endre | endre wikiteksten ]