Nagorno-Karabakh-krigen
Dato 20. februar 1988?16. mai 1994 Stad Nagorno-Karabakh , Armenia og Aserbajdsjan Krigsarsak Etnisk feide om landomrade mellom armenarar i Nagorno-Karabakh og Aserbajdsjan Resultat Avgjerande armensk militærsiger Vapenkvileavtale ( Bishkekprotokollen , som framleis i kraft); fredsforhandlingar pagar om det omstridde omradet
Partar
Nagorno-Karabakh   Armenia Støtta av :   Russland	Aserbajdsjan Støtta av :   Russland   Afghanistan afghanske mujahideen [1] tsjetsjenske soldatar/leigesoldatar
Kommandantar
Samvel Babayan Monte Melkonian   † Hamayak Haroyan Vazgen Sargsyan Arkady Ter-Tadevosyan	Isgandar Hamidov Surat Huseynov Rahim Gaziyev Shamil Basayev [2] Gulbuddin Hekmatyar [1]
Styrkar
20 000 (NK-styrkar, inkludert 8 000 fra Armenia) 20 000 (armenske soldatar) [3]	42 000 (36 000 i hæren, 1 600 i luftforsvaret) [3] 1500?2500 afghanske og tsjetsjenske soldatar [1]
Tap
Døde: 4 592 [4] Skadde: 25 000 Sakna 196 [4]	Døde: 25 000 [5] [6] -30 000 [4] Skadde: 60 000 [6] Sakna: 4 210 [7]
Sivile drepne: 1264 armenske sivile (inkludert borgarar i Armenia) [4] Dei eksakte dødstala til dei aserbajdsjanske sivile sidan det aldri er gjort kjend offisielt, og er truleg inkludert i det totale dødstalet og/eller talet pa sakna sivile Sivile sakna: 400 i følgje Karabakh statskommisjon [7] 749 i følgje Aserbajdsjansk statskommisjon [7]

Nagorno-Karabakh-krigen var ein krig som fann stad fra 1988 til 1994 i den vesle enklaven Nagorno-Karabakh i det sørvestlege Aserbajdsjan . Partane i konflikten var etniske armenarar i Nagorno-Karabakh , støtta av Armenia , og Aserbajdsjan , støtta av mujahedin fra Tsjetsjenia og Afghanistan . ^[1] I 1988 erklærte det nyleg oppretta parlamentet i enklaven at dei ønskte a slutte seg til Armenia. Avgjersla vart boikotta og fordømd av den aserbajdsjanske folkesetnaden i enklaven, og ei folkeavstemming vart halden der majoriteten stemde for sjølvstende. Dette førte til auke valdshandlingar mellom dei etniske gruppene, der begge sider skulda den andre for a drive med etnisk reinsing.

Nar Aserbajdsjan erklærte seg sjølvstendig fra Sovjetunionen , erklærte landet at Nagorno-Karabakh ikkje skulle fa halde det sjølvstyret dei hadde hatt under sovjetisk styre. Dette førte til krigsutbrotet vinteren 1991 . Varen 1992 okkuperte Armenia den sakalla Lachin-korridoren , landomradet som ligg mellom Nagorno-Karabakh og Armenia. Aserbajdsjan nytta seg av bølgjer av soldatar, og hadde forholdsvis store menneskelege tap. Menn helt ned i 16-arsalderen, fullstendig utan militær erfaring, vart kalla inn til militærteneste. Internasjonale initiativ feila i løyse konflikten pa ein mate som begge parter kunne godta. Varen 1993 gjennomførte Armenia eit atak pa Nakhitsjevan , noko som førte til at Tyrkia truga med a blande seg inn. Russland stilte derfor opp styrkar langs den armenske grensa til Tyrkia, og sørgde pa den maten for at Tyrkia ikkje gjekk inn i krigen. Nar armenske styrkar erobra landomrade langs den offisielle grensa mellom Aserbajdsjan og Iran , gjennomførte Iran ei atvarande mobilisering. Trass i potensiell risiko, eskalerte krigen aldri til a bli ein storstilt regional konflikt, og ingen land intervenerte pa vegner av nokre av partane mot den andre. I slutten av 1994 kontrollerte armenarane nesten heile enklaven og 9 prosent av ytterleg aserbajdsjansk territorium. Mot slutten av krigen vart det gjort opprør i Aserbajdsjan mot president Abulfaz Elcibay , og tropper vart fjerna fra frontlinja for a delta i kampane. Ofte førte dette til at armenarane kunne erobre heile byar utan a avløyse eit einaste skot. Den aserbajdsjanske presidenten vart til slutt styrta, og det nye regimet gjekk med pa a forhandle om ein vapenkvile.

Sa mange som 230 000 armenarar fra Aserbajdsjan og 800 000 aserbajdsjanarar fra Armenia og Karabakh vart forflytta som følgje av krigen. Russland framforhandla ein vapenkvile i mai 1994 , og sidan da har det pagatt stadige fredsforhandlingar som ikkje har lukkast. Aserbajdsjanske trugslar om a gjenerobre enklaven, samt trefningar langs fronten har medverka til a gjere konflikten til eit potensielt risikofelt for ein regional konflikt. Sa seint som i 2012 var det fleire mindre grensetrefningar mellom partane.

Kjelder [ endre | endre wikiteksten ]