Huldrych Zwingli
Statsborgarskap	Old Swiss Confederacy
Fødd	1. januar 1484 Wildhaus
Død	11. oktober 1531 (47 ar) Kappel am Albis
Yrke	teolog , omsetjar , prest , reformator , skribent , predikant
Sprak	latin, tysk
Religion	kalvinisme
Ektefelle	Anna Reinhart
Huldrych Zwingli pa Commons

Ulrich Zwingli eller Huldrych Zwingli (fødd  1. januar   1484  i Wildhaus i Sveits , død  11. oktober   1531  i Kappel am Albis ) var ein teolog som vert rekna som grunnleggjaren av den reformerte kyrkja .

Liv og virke [ endre | endre wikiteksten ]

Zwingli studerte i Wien og Basel . Han vart magister i 1506 og byrja same aret a verka som prest i Glarus . Fra 1515 tenestegjorde han i valfartsbyen Einsiedeln og fra 1519 i Grossmunster i Zurich . ^[1] Han var fra byrjinga tilhengjar av Erasmus , men blei paverka av Luther og utvikla etter 1519 ei reformatorisk oppfatning i samband med studiane sine av Paulus og Augustinus .

I august vart 1519 Zurich raka av ein pestepidemi som drap rundt ein fjerdedel av innbyggjarane. Medan mange flykta fra byen vart Zwingli verande. Han vart pestsjuk i september, og var nær ved a døy. Han skildra seinare den andelege forstainga si av sjukdommen i diktet ≪Pestlied≫.

Zwingli gjorde offentleg opprør mot den katolske læra i 1522, da han ope braut fasten i fastetida . Han hadde ogsa vorte hemmeleg gift med enkja Anna Reinhard tidlegare dette aret, og var open motstandar av dei katolske sølibatreglane for prestar. ^[1] Etter fleire kranglar med katolikkane let byradet i Zurich halda ein disputas om reformasjonen i 1523. ^[1] Magistraten anerkjende standpunktet til Zwingli som det rette og reformasjonen vart gjennomført i Zurich . Klostera vart avskaffa og prestane fekk palegg om protestantisk forkynning. I 1525 avskaffa Zwingli bilde , altar , orgel og salmesong i kyrkjene og innførte ei ny gudstenesteordning som skulle byggja pa skriftlesing , bøn og preken med enkel altergang fire gonger i aret. ^[1] Fra 1525 til 1529 arbeidde han med ei bibelomsetjing som blei til Zurich-Bibelen eller ≪Zwinglibibelen≫.

I 1530 hadde reformasjonen til Zwingli spreidd seg til Bern , Basel , Bodensjø-omradet og Strasbourg . Han lukkast derimot ikkje forsøket i a reformere dei katolske kantonane i Sveits med makt. Zwingli fall i slaget ved Kappeln , der han deltok som feltprest.

Forsøket pa a na eit felles standpunkt med Martin Luther ved religionssamtalane i Marburg (Marburger Religionsgesprache) i 1529 mislukkast pa grunn av usemje om nattverden . Zwingli sag pa nattverden som ei symbolsk handling, medan Luther meinte at Jesus Kristus var til stades i kjøt og blod.

Gjennom Heinrich Bullinger , etterfølgjaren til Zwingli som leiar for kyrkja i Zurich, virka læra til Zwingli vidare og influerte den reformerte teologien, men i mindre omfang enn Jean Calvin .

Verk [ endre | endre wikiteksten ]

• De vera et falsa religione (Zurich 1525)
• Amica exegesis (1527)
• Fidei ratio (Zurich 1530)
• Christianae fidei brevis et clara expositio ad regem christianum (Zurich 1536)
• Samtliche Werke (Zurich 1545 u. 1581)

Litteratur [ endre | endre wikiteksten ]

• Hottinger, Huldreich Zwingli und seine Zeit (Zurich 1842)
• Tichler, Zwingli, de kerkhervormer (Utr. 1857-58, 2 Bde.)
• Christoffel, Zwinglis Leben und ausgewahlte Schriften (Elberf. 1857, 2 Bde.)
• Morikofer, Ulrich Zwingli (Leipz. 1867-69, 2 Bde.)
• Zeller, Das theologische System Zwinglis (Tubing. 1853)
• Sigwart, Ulrich Zwingli (Stuttg. 1855)
• Sporri, Zwingli-Studien (Leipz. 1866)
• Werder, Zwingli als politischer Reformator (Basel 1882)
• A. Baur, Zwinglis Theologie (Halle 1885- 89, 2 Bde.)
• Witz, Ulrich Zwingli, Vortrage (Gotha 1884).
• Ulrich Gabler, Huldrych Zwingli. Eine Einfuhrung in sein Leben und sein Werk , Evangelische Verlagsanstalt: Berlin 1985.

Bakgrunnsstoff [ endre | endre wikiteksten ]

• Zwingli-Seite des Kirchlichen Informationsdienstes der Ev.-ref. Landeskirche des Kantons Zurich Arkivert 2010-09-01 ved Wayback Machine .
• Zwingli: Staat als weltliche Form des Gottesvolkes Arkivert 2003-04-02 ved Wayback Machine .
• Texte von Zwingli Arkivert 2008-05-26 ved Wayback Machine .

Kjelder [ endre | endre wikiteksten ]