Opprydding : Denne artikkelen kan ha godt av ei opprydding . Sja korleis du redigerer ei side og stilmanualen for hjelp.

Henry David Thoreau
Statsborgarskap	USA
Fødd	12. juli 1817 Wheeler-Minot Farmhouse
Død	6. mai 1862 (44 ar) Concord i Massachusetts
Yrke	lyrikar , filosof , essayist , sjølvbiograf , dagbokskrivar , omsetjar , skribent , antislaveriaktivist , naturvitar , økolog , miljøvernar
Sprak	engelsk
Sjanger	transcendentalisme
Religion	unitarisme
Far	John Thoreau Jr.
Mor	Cynthia Dunbar
Henry David Thoreau pa Commons

Henry David Thoreau ( 12. juli   1817 – 6. mai   1862 ) var ein USA-amerikansk forfattar, natur- og samfunnsfilosof. Han var fødd i Concord i Massachusetts og døydde same stad.

Liv og virke [ endre | endre wikiteksten ]

Thoreau var son av ein blyantfabrikant og studerte fra 1833 til 1837 ved Harvard-universitetet. Deretter underviste han i kort tid ved Concord Academy, men vart oppsagd da han avslo a straffe elevane korporleg.

I 1838 starta han og broren John eigen privatskule i heimbyen. Da broren vart plaga og seinare døydde av ein skjelettsjukdom, vart skulen stengd. Ved desse leite vart Thoreau kjend med poeten og unitar-leiaren Ralph Waldo Emerson . Ara 1841-43 budde og arbeidde Thoreau tidvis (med ulike gjermal) heime hos Emerson.

Paverka av Emerson utvikla Thoreau særeigne synspunkt pa tidsanda og samfunnsskipnaden. Mellom anna kritiserte han den moderne materialismen. Kritikken fylgde han mellom anna opp med handling. Den 4. juli 1845, pa den amerikanske sjølvstende-dagen, flytta Thoreau til ei sjølvbygd tømmerhytte nær ved Concord. Hytta lag ved Walden-vatnet , pa grunn eigd av Emerson. Her levde Thoreau fram til 6. september 1847 heilt aleine. Men ikkje avsondra fra samfunnet elles.

Boka Walden. Or life in the woods (norsk Walden: Livet i skogene ), som kom ut 1854, er ei litterær handsaming av opplevingar og erfaringar gjennom det drygt to ar lange opphaldet ved Walden-vatnet. Dels er verket ei skildring av forfattarens enkle liv ved vatnet og i naturen, dels er det eit grunnsøk i menneskets andelege og sosiale praksis. Boka vann lite atgaum, men er i dag rekna som eit klassisk verk innanfor USA-amerikansk litteratur .

I juli 1846 vart han kravd for seks ar utestaande koppskatt . Thoreau nekta a betale skatten. Han grunngav dette med at han ikkje ville understøtte den USA-amerikanske regjeringa, korkje med omsyn til slaveriet eller med den ekspansive Mexico-krigen . Kring 24. juli vart han fengsla, men vart sleppt ut etter eit døgn i fangenskap. Ei tante hadde betalt skulda, mot Thoreau sin vilje.

Sterkt paverka av opphaldet i fengslet forfatta Thoreau essayet Resistance to Government (trykt i 1849), seinare best kjent under nemninga Civil Disobedience . Essayet har fatt status som eit standardverk og har gitt namn til omgrepet sivil ulydnad . Ideane om a fylgje sitt samvit og passiv (valdsfri) motstand mot ein urettvis stat, tente som inspirasjonskjelde for politiske og sosiale aktivistar og reformatorar som Leo Tolstoj , Mahatma Gandhi og Martin Luther King jr.

Fra 1849 tente Thoreau til livsopphaldet sitt som vekselvis landmalar, foredragshaldar og han arbeidde pa familiens blyantfabrikk.

I 1857 vart han kjend med den militante slaverimotstandaren John Brown . Denne og hans tilhengarar førte ein privat, valdeleg kamp mot slaveriet: Brown vart for dette hengd i 1859 . Sjølv om Thoreau heldt pa og føretrekte valdsfri motstand, uttrykte han i skrift og dikt stor respekt for John Brown, som han fann likna Jesus Kristus .

Thoreau hadde fatt føling med tuberkulose i 1835. I 1859 vart han bronkittsjuk etter ein tur til skogs. Dei siste tre ara han levde var han mykje sengeliggjande.

Kjelder [ endre | endre wikiteksten ]

Denne artikkelen treng referansar for verifikasjon . Du kan forbetra artikkelen ved a leggja inn referansar til palitelege kjelder. Kven som helst kan fjerna kjeldelaust materiale utan forvarsel, men den føretrekte tilnærminga er i første omgang a markera dei setningane/pastandane som treng kjeldebelegg ved a tilføya {{ tr }} etter pastanden. (2023)

Bakgrunnsstoff [ endre | endre wikiteksten ]

Commons har multimedium som gjeld: Henry David Thoreau