Arnor Tordsson jarlaskald ( norrønt Arnorr Þorðarson jarlaskald ) var ein islandsk skald som var fødd omkring 1012 og truleg døydde han ein gong i 1070-ara.

Bakgrunn [ endre | endre wikiteksten ]

Han kom fra Hitarnes pa Vest- Island og var son av bonde og skald Tord Kolbeinsson (fødd 974) og Oddny ≪øy-ljos≫ ( eykyndill ) Torkjellsdotter. Mellom Tord og Bjørn Arngeirsson var det ein langvarig strid, som er omtala i islendingasoga om Bjørn Hitdølakjempe ( Bj?rn Hitdœlakappi ) ^[1] . Arnor er nemnd bade i denne soga og i ≪Soga om Grette Asmundsson≫ ^[2] . Han skal ha vore gift med ein slektning av orknøyjarlen Ragnvald jarl , slik han sjølv nemner i ei strofe i arvekvadet ≪Ragnvaldsdrapa≫ (sja ref.), der han seier:

Han skal og ha hatt nokre born som vi ikkje kjenner namnet pa.

I Skaldatal ^[3] er han ført opp som skald hos kongane Magnus den gode , Harald Hardrade , Olav Kyrre , og Knut den store . Mange av dikta hans er sitert i Skaldskaparmal ^[4] .

Arnor reiste som handelsmann og farmann mellom Island og fastlandet. Han var ofte pa Orknøyane der han gjorde dikt til orknøyjarlane Torfinn Sigurdsson og Ragnvald Brusesson ^{[Note 1]} og difor fekk han tilnamnet ≪jarlaskald≫.

Omkring ar 1046 kom han til Noreg og var hos kongane Magnus den gode og Harald Hardrade . Før denne tida, omkring 1030, var han truleg og ei tid hos kong Knut den store i England.

Skaldskap [ endre | endre wikiteksten ]

Arnor Jarlaskald høyrer til mellom dei kristne skaldane og han er rekna mellom dei fremste av dei norrøne skaldane i det ellevte hundrearet. Mange av dikta hans er sitert i kongesogene, særleg i soga om Magnus den gode . Han skal ha skapt eit nytt versemal, Hrynhenda ^{[Note 2]} , som han nytta i ei drapa til kong Magnus den gode .

I dei to dikta til kong Magnus finn vi for første gong i norrøne skaldekvad, namnet ≪joms≫ ( jomi ), som er knytt til Jomsborg .

Desse dikta av Arnor Jarlaskald er kjende:

• Ragnvaldsdrapa ^[5] - truleg ei arvedrapa, om orknøyjarlen Ragnvald Brusason.
• Hrynhenda ^[6] - drapa til kong Magnus den gode. Diktet fekk namn etter det nye versemalet, ≪Hrynhenda≫, som Arnor skapte.
• Magnusdrapa ^[7]
• Torfinnsdrapa ^[8] - eit dikt til orknøyjarlen Torfinn Sigurdsson
• Haraldsdrapa ^[9] - ei arvedrapa om kong Harald Hardrade ? dikta omkr. 1067
• Lausavise ^[10] - eitt vers.
• Fragment ^[11] - atte vers/strofer.
• Dikt om Hermund ^[12] - eit dikt om islendingen Hermund Illugason.

Ei eiga, lita forteljing om Arnor er kjend som ≪Tatten om Arnor jarlaskald≫ ^[13] . Forteljinga er og sitert i sogeverket Morkinskinna .

Notar [ endre | endre wikiteksten ]

1. ↑ Ragnvald Brusesson jarl (ca 1000-1046) var brorson til Torfinn Sigurdsson jarl (ca. 1000-1065). Dei var samjarlar pa Orknøyane til Torfinn drap Ragnvald i 1046.
2. ↑ Hrynhenda kjem av ordet hrynja som tyder: klinge. Eks.: riða vid hrynhenda ? ride med ringlande beksel

Referansar [ endre | endre wikiteksten ]

Bakgrunnsstoff [ endre | endre wikiteksten ]

• Arnor Jarleskald Store norske leksikon
• Det norrøne fyrstediktet av Bjarne Fidjestøl (1982)
• Den Norsk-Islandske Skjaldedigtning Finnur Jonsson
• The poetry of Arnorr jarlaskald av Diana Whaley