Alfons X
Konge av Castilla og Leon Konge av romarane (omstridd)
Regjeringstid	1. juni 1252 ?4. april 1284
Kroning	1. juni 1252
Fødd	23. november 1221
Fødestad	Toledo i Kongedømet Castilla
Død	4. april 1284 (62 ar)
Dødsstad	Sevilla i Kongedømet Castilla
Gravstad	Sevillakatderalen i Sevilla , dagens Spania
Føregangar	St. Ferdinand III
Etterfølgjar	Sancho IV den modige
Gemalinne	Violant av Aragon
Gift med	Violante av Aragon
Kongehus	Huset Burgund
Dynasti	House of Burgundy - Castile and Leon
Far	St. Ferdinand III
Mor	Isabella av Schwaben
Born	Beatrice of Castile, Marchioness of Montferrat , Ferdinand de la Cerda , Sancho IV av Castilla , Peter of Castile, Lord of Ledesma , John of Castile, Lord of Valencia de Campos , Violant of Castile , James of Castile, Lord of Cameros , Beatrice of Castile , Alfonso Fernandez el Nino , Eleanor of Castile , Constanza de Castilla , Martin Alfonso de Castilla , Urraca Alfonso de Castilla , Isabel de Castilla , Berengaria of Castile, Lady of Guadalajara

Alfons X ( 23. november   1221 – 4. april   1284 ) var ein kastiljansk konge som herska over Castilla , Leon og Galicia fra 1252 og fram til han døydde. Han vart og vald til konge av tyskarane (formelt konge av romarane ) i 1257, men pavedømet hindra stadfestinga av dette.

Han etablerte kastiljansk som sprak for høgare utdanning og fekk kallenamnet el Sabio eller O Sabio (≪den vise≫ eller ≪den lærde≫) og el Astrologo eller O Astrologo (≪astrologen≫) gjennom skriftene sine, mellom anna galisisk-portugisisk poesi.

Liv [ endre | endre wikiteksten ]

Han var son til Ferdinand III og Isabella av Schwaben . Alfons førte ein omfattande, men lite vellukka utanrikspolitikk. Ved det tyske kongevalet i 1257 vart han vald som motkonge mot Rikard av Cornwall , da han gjennom mor si, som var dotter av Filip av Schwaben var i slekt med Hohenstaufen . Han vann derimot aldri meir enn tittelen og heller aldri sjølv til Tyskland . Pa grunn av usemje om tronfølgja regjerte han dei siste ara i strid med sonen Sancho .

Meir vesentleg er Alfons gjennom innsatsen sin i litteratur og vitskap, noko som gav han kallenamnet el Sabio (den vise). Han grunnla eit observatorium i Salamanca og fekk utarbeidd dei sakalla alfonsinske tabellane . Ei einskapleg lovbok Codigo de las siete partidas , vart fullført under styret hans. Han fekk omsett delar av Bibelen til kastiljansk og brukte dette spraket offisielt. Han fekk og skrive Cronica General de Espana .

Bror sonen hans Don Juan Manuel held fram kulturproduksjonen hans.

Musikk [ endre | endre wikiteksten ]

Alfons X bestilte eller medkomponerte mange musikkverk i løpet av livet sitt. Desse verka omfatta mellom anna Cantigas d'escarnio e maldicer og den store samlinga Cantigas de Santa Maria (≪Songar til Jomfru Maria≫), som var skriven pa galicisk-portugisisk og vert rekna som det viktigaste verket hans. Desse verka er ein av dei største samlingane av folkespraklege monofoniske songane som har overlevd fra mellomalderen . Dei bestar av 420 dikt med musikalsk notasjon. Dikta omhandlar stort sett mirakla tilskriven Jomfru Maria . Eit av desse mirakla er korleis Alfons sjølv vart lækja i Puerto de Santa Maria .

Kjelder [ endre | endre wikiteksten ]

Bakgrunnsstoff [ endre | endre wikiteksten ]

• Cantigas de Santa Maria
• Alphonso X - Book of Games
• Libros del Saber de Astronomia - Bilete fra manuskript fra 1276.