De
Wolfstraat
is een
straat
in het centrum van de
Nederlandse
stad
Maastricht
. De straat is onderdeel van de hoofdroute tussen de
Sint Servaasbrug
en het
Onze-Lieve-Vrouweplein
. De Wolfstraat is een
winkelstraat
en ligt midden in het
voetgangersgebied
van Maastricht.
Door
archeologisch
onderzoek is vastgesteld dat de
Romeinse
hoofdweg, tegenwoordig meestal aangeduid als
Via Belgica
, vanaf de kern van de nederzetting het trace van de huidige Havenstraat in noordelijke richting volgde, iets ten oosten van de huidige Wolfstraat. Waarschijnlijk is deze hoofdroute al in de vroege middeleeuwen naar het westen opgeschoven, waardoor de voorganger van de Wolfstraat ontstond.
[1]
Opgravingen
hebben aangetoond dat hier, ten noorden van de nederzettingskern die vlak bij de
Eerste Romeinse brug van Maastricht
lag, al in de 1e eeuw na Chr. gewoond en gewerkt werd.
[2]
De opgravingen bevestigen het beeld van
Romeins Maastricht
als een bescheiden provinciaal-Romeinse nederzetting, bestaande uit een kern van stenen gebouwen (het latere
castrum
bij de brug), een grote begraafplaats (op het
Vrijthof
) en daar tussenin langgerekte, op de weg georienteerde percelen met gebouwen van hout en leem.
Links: 12e-eeuwse schoen, gevonden in de Wolfstraat (collectie
Centre Ceramique
)
Een oude naam voor de Wolfstraat is 'Swevestraete' (
Latijn
:
vicus Suevi
; zo genoemd in 1320). Waarschijnlijk is de straat genoemd naar de familie Sweef of Suevus, afkomstig uit de Duitse landstreek
Zwaben
. Wellicht woonde eind 13e eeuw de
schepen
Johan Suevus (Jan der Swaf) in de Wolfstraat. In de 14e eeuw werd de naam verbasterd tot 'Swoufstraat', wat in de 16e eeuw 'Woufstraat' werd. In het
Maastrichts
is een
wouf
een wolf, vandaar Wolfstraat. In de 17e eeuw was er een huis in de straat dat
In den Wolf
heette.
[3]
Voor 1377 zetelden bestuur en rechtspraak in Maastricht in een gebouw op de vroeger veel ruimere
Kersenmarkt
, op de plek waar Wolfstraat, Smedenstraat en Havenstraat samenkomen. Omstreeks 1377 verhuisde men naar een nieuw onderkomen, het huis
De Lanscroon
in de Sint-Jorisstraat (
Grote Staat
).
[4]
Op de zuidwestelijke hoek van de straat stond de
lommerd
. Hier waren in de 13e eeuw de 'Caorsini' actief, ook wel Cahorsins of Caversini genoemd, een scheldnaam oorspronkelijk bedoeld voor geldwisselaars en woekeraars afkomstig uit
Cahors
, later meer in het algemeen voor personen die zich met de door de
Kerk
verboden geldhandel bezighielden. In de 14e eeuw verdween door de komst van Italianen de naam Caorsini geleidelijk en werden de geldwisselaars 'Lombarden' genoemd.
[noot 1]
Na de
Franse tijd
veranderde het karakter van de centrumstraten geleidelijk, ook van de Wolfstraat. Het eerste postkantoor van Maastricht was van 1795 tot 1815 gevestigd op Wolfstraat 38. Rond 1817 werd de sigarenfabriek Philips opgericht in de panden Wolfstraat 15-17 (waar later het dagblad
De Nieuwe Limburger
zich zou vestigen). Een voorloper van
De Nieuwe Limburger
was
De Limburger Koerier
. Dit blad vestigde zich in 1901 vanuit
Heerlen
in Maastricht, in het pand Wolfstraat 9, waarin voordien een
zeepziederij
was gevestigd. Later verhuisde de krant naar het pand van de sigarenfabriek Philips, die in 1921 naar een nieuw fabriekspand aan de Tongerseweg was verhuisd.
In de loop van de 19e eeuw vertrokken steeds meer kleine bedrijven en handwerkslieden (zoals zilversmeden, kleermakers en schoenmakers). Ervoor in de plaats kwamen winkels, vanaf begin 20e eeuw ook
filialen
van
grootwinkelbedrijven
. Enkele bekende, verdwenen zaken in de Wolfstraat zijn: Franssen (koekfabriek), Schreurs-Denie (bakker), Ummels (slager), Nanking (Chinees restaurant), De Herberg (cafe), Royal (nachtclub), Zimmermann (kapsalon), Frissen-Pieters of Bloemenhuis Flora, Leiter-Nypels (boekhandel), De Slegte (boekhandel), Gerard Hack (devotionalia), Hustinx (lederwaren) en de
PLEM
-winkel (elektra).
[6]
De laatste jaren hebben vrijwel alle lokale winkels plaats gemaakt voor
winkelketens
en
franchise
-ondernemingen. Begin jaren zeventig werd de straat
voetgangersgebied
. Begin 21e eeuw is het gehele kernwinkelgebied van Maastricht gerenoveerd, waarbij ook de
bestrating
, het
straatmeubilair
en de
straatverlichting
in de Wolfstraat zijn vernieuwd.
- Naoorlogse ontwikkeling van de straat in beeld
-
Hoek Wolfstraat-Smedenstraat, 1954
-
De Nieuwe Limburger, 1957
-
Straatbeeld in 1962
-
Straatbeeld anno 2013
De Wolfstraat ligt binnen het
beschermd stadsgezicht
van Maastricht. In de straat liggen 21
rijksmonumenten
. De meeste panden, ook de rijksmonumenten, hebben gemoderniseerde winkelpuien. Daarboven zijn 17e-, 18e- en 19e-eeuwse gevels te herkennen, vaak met vensteromlijstingen van
blauwe hardsteen
. De vroeg-18e-eeuwse gevel van Wolfstraat 9 is geheel van Naamse steen, met horizontale en verticale reliefbanden en panelen onder de vensters op de tweede etage met gebeeldhouwde rozetten, vruchten en gekruiste palmtakken. Een rijkgebeeldhouwde laat-18e-eeuwse gevel is te vinden op nr. 18.
In de Wolfstraat bevinden zich zeven
Stolpersteine
(struikelsteentjes). Op nummer 12 was in 1942 de manufacturenwinkel van Max Karels gevestigd. Het joodse gezin Karels woonde boven de winkel. In oktober 1942 werden ze opgepakt en naar
Auschwitz
getransporteerd, waar ze alle vier omkwamen. Op nr. 6 woonden in 1944 de broers Giel en Matthieu Ummels, die beiden actief waren in het Maastrichtse verzet en samenwerkten met hun buurman van nr. 8, Edmond Houtappel. Alle drie werden in 1944 verraden en stierven in concentratiekampen.
[7]
In de straat zijn geen historische
gevelstenen
bewaard gebleven, wel enkele oude opschriften (nrs. 12 en 37).
[8]
'Sjinkerij'
De Bobbel
- De bekende
cellist
Alexander Batta
werd in 1816 in de Wolfstraat geboren. Het pand, Wolfstraat 3, werd omstreeks 1960 gesloopt.
- Een van de oudste, nog bestaande zaken in de Wolfstraat is
Maison Blanche Dael
, op 17 april 1878 door Guiliaume Dael geopend in het pand Wolfstraat 28. De winkel verkocht aanvankelijk zeep, olie, conserven, lucifers, petroleum, biscuits en andere 'luxe' artikelen. In 1905 werd hier een koffiebranderij aan toegevoegd. In de loop der jaren is het assortiment steeds meer geconcentreerd op vers gebrande koffie en thee.
- De Limburger Koerier
, die vanaf 1901 in de Wolfstraat werd gedrukt, was een conservatieve krant die in de volksmond "de leugeneer" werd genoemd. Onder hoofdredacteur Van den Broeck (1931-44) vertoonde de krant
fascistische
tendenzen. Tijdens de Duitse bezetting was de krant pro-Duits. De
bevrijding van Maastricht
betekende het einde van de krant.
[9]
- Cafe De Bobbel werd in 2009 door horecavakblad
Misset Horeca
genoemd als een van de tien beste cafes van Nederland.
[10]
Geraadpleegde literatuur, noten en verwijzingen
- ↑
In de kroniek van M. Paris uit 1240 worden de Sienese kooplieden die in de 13e eeuw in Engeland handelden aangeduid als 'Caorsini senonenses'.
[5]