Willem (Wim) Schermerhorn
(
Akersloot
,
17 december
1894
?
Haarlem
,
10 maart
1977
) was de eerste
minister-president van Nederland
na de
Tweede Wereldoorlog
. Hij maakte deel uit van het
kabinet-Schermerhorn-Drees
dat actief was van 1945 tot 1946.
Na het behalen van het
hbs
-diploma aan de Rijks-hbs te
Alkmaar
studeerde hij aan de
Technische Hogeschool Delft
. In 1918 behaalde hij het diploma
civiel ingenieur
. Vanaf 1918 was hij als assistent in de
geodesie
verbonden aan de Technische Hogeschool. In 1926 volgde zijn benoeming tot
hoogleraar
in het
landmeten
, waterpassen en
geodesie
. Zijn speciale interesse lag op het vlak van de
fotogrammetrie
.
In 1948 organiseerde Schermerhorn het negende congres van de
ISPRS
(International Society for Photogrammetry and Remote Sensing) in Den Haag, waar werd besloten tot het opzetten van het International Training Centre for Aerial Survey (ITC), een opleidingsinstituut met een focus op ontwikkelingslanden, thans
International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation
geheten. In 1950 besloot de Nederlandse overheid het ITC daadwerkelijk op te richten. Schermerhorn werd de eerste rector van het ITC in Delft (vanaf 1971 verhuisde het ITC naar Enschede). Van 1951 tot 1965 was hij directeur van het Internationaal Instituut voor Luchtkartering te Delft.
Schermerhorn nam resoluut stelling tegen de opkomende
NSB
. Schermerhorn was in juni 1935 een der oprichters van de buitenparlementaire beweging
Eenheid door Democratie
. In 1938 werd hij na een bestuurscrisis voorzitter op verzoek van
Jan Goudriaan
. Ook was hij jarenlang bestuurslid van de
VPRO
.
Radiotoespraak
Op de Brug
, Radio Herrijzend Nederland
Tijdens de Tweede Wereldoorlog, van 1942 tot 1943 werd Schermerhorn geinterneerd in het
kamp Sint-Michielsgestel
. Hier was hij een van de zogenaamde '
Heeren Zeventien
'. Een groep van tien gegijzelden in Sint-Michielsgestel besloot tot de oprichting van de
Nederlandse Volksbeweging
zodra de bezetting voorbij was. Na zijn vrijlating in december 1943 dook hij onder. In
1944
ontsloeg de Duitse bezettende macht hem als hoogleraar. In de bezettingstijd was hij een verbindende figuur in de
Nederlandse illegaliteit
. Hij speelde een centrale rol in tal van overlegorganen, die de opbouw van de Nederlandse maatschappij na de bevrijding wilden vormgeven. Schermerhorn was de eerste voorzitter van de
Nederlandse Volksbeweging
. Na de oorlog nam hij kort zijn hoogleraarsstoel weer in aan de Technische Hogeschool Delft.
Van 24 juni 1945 tot 3 juli 1946 was Schermerhorn minister-president en minister van Algemene Oorlogsvoering van het Koninkrijk in het
Kabinet-Schermerhorn-Drees
. Al snel nadat de wederopbouw was begonnen werd Schermerhorns kabinet verrast door het uitroepen van de
Republik Indonesia
. Nadat zijn kabinet viel hielden de katholieke leider
Beel
en partijgenoot
Drees
Schermerhorn buiten de formatie en het nieuwe kabinet. Vervolgens werd hij benoemd tot voorzitter van de
Commissie-Generaal voor Nederlands-Indie
. Deze functie oefende hij uit in 1946 en 1947.
De door Schermerhorn nagestreefde partijpolitieke vernieuwing verliep teleurstellend. De verzuilde structuren bleken hechter dan verwacht. Van 1948 tot 1951 was hij voor de
Partij van de Arbeid
lid van de
Tweede Kamer
der Staten-Generaal en van 1951 tot 1965 lid van de
Eerste Kamer
. Deze functies vervulde hij als deeltijdbanen.
De broer van Schermerhorn,
Dirk Schermerhorn
, was ingenieur in de
Sovjet-Unie
en werd tijdens een
stalinistische
zuivering
in 1937 in
Moskou
geexecuteerd. Zijn zus Neeltje Schermerhorn (1908-1965) trouwde in
1939
met de theoloog
Johannes Marie de Jong
(1911-1968), conrector, later rector van het Theologisch Seminarium van de Nederlands Hervormde Kerk te
Driebergen
(1955-1968).
[1]
Schemerhorn heeft vanaf 1956 in het penthouse van het ITC gebouw in Delft gewoond.
[2]
Hij overleed in 1977 op 82-jarige leeftijd.
Schermerhorn ontving een
eredoctoraat
van de
Universiteit Gent
in 1946, van de Technische Hogeschool te
Zurich
in 1963, van het Politecnicum te
Milaan
in 1964, van de Universiteit van
Glasgow
in 1965 en van de Technische Hogeschool te
Hannover
in 1965. Hij was al in 1933 benoemd tot
ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw
; veel later werd hij
Grootofficier in de Orde van Oranje-Nassau
.
In 2017 werd ir. Schermerhorn geselecteerd voor de Alumni Walk of Fame
[3]
ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de TU Delft. Schermerhorn kreeg dit eerbetoon omdat hij de eerste minister-president van Nederland was na de Tweede Wereldoorlog en oprichter van het International Training Center for Aerial Survey.
- Herman Langeveld,
De man die in de put sprong: Willem Schermerhorn 1894-1977
, 2014, Uitgeverij Boom,
ISBN 9789089532770
Bronnen
- De informatie op deze pagina, of een eerdere versie daarvan, is geheel of gedeeltelijk afkomstig van
www.parlement.com
. Overname was tot 1 februari 2016 toegestaan met bronvermelding.
- Noten
|