Vlotho
is een stad en
gemeente
in de
Duitse
deelstaat
Noordrijn-Westfalen
, aan de
Wezer
, gelegen in de
Kreis Herford
. De gemeente telt 18.384 inwoners (31 december 2020)
[1]
op een oppervlakte van 76,94
km²
.
-
Overzichtskaart
-
Gemeentehuis
- Exter
(2.788 inwoners)
- Tot Exter behoort het aan de andere kant van de
Autobahn
A2 gelegen gehucht
Solterwisch
.
- Uffeln
(3.591 inwoners; aan de rechteroever van de Wezer)
- Valdorf
(5.332 inwoners)
onderverdeeld in:
- Bonneberg, ten westen van Vlotho
- Hollwiesen, ten zuiden van Bonneberg
- Valdorf-West met:
- Bad Senkelteich, een
kuuroord
dat ten zuidoosten van de kern van Valdorf-West ligt
- Linnenbeeke
- Valdorf-Ost
- Wehrendorf, ten zuiden van Valdorf-West
- Vlotho-stad
(6.920 inwoners)
Totaal aantal inwoners van de gemeente: 18.631 personen.
Bron bevolkingscijfers:
[2]
Website gemeente Vlotho. Peildatum: 31 december 2018.
Door de gemeente stromen de Wezer en enige zijriviertjes daarvan. Een aantal beekdalen is, vanwege de aanwezigheid van zeldzame vogels, insecten en planten, tot
natuurreservaat
verklaard (deze gebieden kunnen in het algemeen niet betreden worden).
Het westelijke deel van de gemeente Vlotho ligt nog op 90-150 meter boven zeeniveau in de
Ravensberger Mulde
. Het grootste deel van de gemeente ligt in het
Wezerbergland
. Enige meer dan 300 meter hoge heuvels (Bonstapel, 342 m; Saalegge, 300 m) in dat gebergte liggen in het oosten van het Vlothoer grondgebied. Door een diep dal in het gebied van de gemeente stroomt de
Wezer
. Het stadje Vlotho zelf ligt aan de zuidelijke, stroomafwaarts varend, linkeroever van die rivier, en is door een verkeers- en een spoorbrug verbonden met Uffeln, het enige stadsdeel op de rechteroever van de Wezer.
Door het westen van de gemeente loopt de
Autobahn A2
, die ten noorden van Vlotho, op het
Kreuz Bad Oeynhausen
de
Autobahn A30
kruist. Bijzonder is, dat zich hier een ruim 250 meter lang viaduct bevindt, dat uit twee evenwijdig aan elkaar lopende
Talbrucken
bestaat. Een daarvan werd in de toenmalige
Reichsautobahn
in 1938/1939 gebouwd in de stijl van een klassieke boogbrug en heeft de status van bouwkundig monument. Het verkeer in noordoostelijke richting, naar
Hannover
rijdt over de oude brug, het verkeer in zuidwestelijke richting , naar het
Ruhrgebied
, over de nieuwe brug. De A30 gaat zuidwaarts, langs de linkeroever van de Wezer, over in de
Bundesstraße 514
naar Vlotho. Afrit 31 van de A2 ligt bij het dorp Exter, 6 km ten west-zuidwesten van het centrum van Vlotho.
Een binnenweg van ongeveer 9 km lengte leidt in zuidwestelijke richting naar
Wusten
, een stadsdeel van
Bad Salzuflen
, vanwaar het ongeveer 4½ km rijden naar het centrum van die kuurstad is.
Station Vlotho
ligt aan de
spoorlijn Elze - Lohne
; ieder uur wordt het door een stoptrein op dit traject bediend.
Vanuit dit station vertrekken 4 stadsbuslijnen
[3]
, waarvan die naar Exter met overdag een frequentie van 1 x per uur het vaakst rijdt.
In Exter is, op de locatie van het in 1962 gesloten station, een klein busknooppunt, waarvandaan men over kan stappen op de streekbus naar Herford.
De grootste industriele werkgever van de gemeente is de firma
Kannegiesser
, die machines voor wasserijen produceert. In 2017 werkten in de fabriek te Vlotho-Valdorf ruim 800 mensen. Deze fabriek staat samen met talrijke kleinere bedrijven op het grote industrieterrein van Hollwiesen bij Valdorf, dat tussen de afrit van de
A2
bij Exter en de ten oosten daarvan gelegen stad Vlotho in ligt.
In het dorp Exter ligt een tamelijk groot industrieterrein, waar, naast midden- en kleinbedrijf van lokaal en regionaal belang, ook een fabriek van de
Oostenrijkse
firma
Alpla
staat. Dit concern produceert en ontwikkelt allerlei typen kunststof verpakkingen (o.a. voor desserts, doucheschuim, frisdranken) en werkt daarbij samen met o.a.
Unilever
.
In het westelijk gedeelte van de gemeente, waar de
lossbodem
vruchtbaar is, is de landbouw nog van betekenis. In het oostelijk gedeelte is, mede door de ligging tussen andere bezienswaardige plaatsen en berggebieden, het toerisme van belang.
De geschiedenis van het spoorwegstation van de stad is uitgebreid beschreven onder:
Station Vlotho
. In
1903
kregen
Exter (Vlotho)
en Vlotho zelf een station aan een spoorlijntje
Spenge
- Vlotho. Dit lijntje werd in
1962
als onrendabel opgeheven.
Reeds in de
Midden-Steentijd
(het
Mesolithicum
) woonden er mensen in wat nu de gemeente Vlotho is.
Archeologische
opgravingen hebben ook bewijs voor bewoning van het gebied in de
Jonge Steentijd
, het
Neolithicum
, aangetoond. Op de heuvels
Amtshausberg
en
Paterberg
, direct achter Vlotho-stad, hebben vermoedelijk
walburgen
gelegen uit het eerste millennium van de jaartelling. Ter plaatse bevonden zich een natuurlijke haven aan, en een
voorde
in de Wezer. Dit maakte de locatie van Vlotho gunstig voor handelsverkeer.
Tot rond
1150
bestuurden lokale heren, vanuit een niet meer bestaand kasteel, Vlotho en het thans tot
Porta Westfalica
behorende plaatsje
Rehme
. In de periode daarna streden verscheidene regionale heren, waaronder het
Sticht Herford
en, uiteindelijk met succes, het
Graafschap Ravensberg
, om de heerschappij over het gebied. In
1250
werd op de
Amtmannsberg
door de lokale vazallen van Ravensberg een nieuw kasteel gebouwd; in
1368
werd deze
Burg Vlotho
tijdens een regionaal oorlogje door soldaten uit
Minden
verwoest, maar vrijwel direct hierna weer opgebouwd. Dit kasteel werd pas in de
Dertigjarige Oorlog
deels verwoest, werd in
1709
opgegeven en verviel daarna tot een ruine. In de 20e eeuw is deze ruine, die op een geliefd doel voor wandeluitstapjes ligt, gedeeltelijk gereconstrueerd.
De in de
Burg Vlotho
residerende lokale heren hebben Vlotho vermoedelijk kort na het jaar
1250
stadsrechten
toegekend. Het
Graafschap Ravensberg
had het in Vlotho tot aan de Dertigjarige Oorlog meestal voor het zeggen. Sedert de
Reformatie
in de
16e eeuw
zijn verreweg de meeste christenen in de gemeente Vlotho evangelisch-luthers.
Op 17 oktober
1638
, tijdens de
Dertigjarige Oorlog
, vond bij Vlotho-Valdorf een korte veldslag plaats, waarbij de katholieke keizerlijke troepen een verpletterende overwinning behaalden op de protestantse troepen van
Karel I Lodewijk van de Palts
en van Zweden. Het was in deze fase van de oorlog een van de zeer weinige successen voor de katholieke coalitie. In de geschiedenisboekjes wordt deze confrontatie de
Slag bij Vlotho
genoemd.
Verder was de oorlogsschade in de periode 1618-1648 relatief beperkt. In
1650
verleende Ravensburg aan Vlotho het recht op het houden van een grote jaarmarkt. Het stadje herstelde zich sneller van deze rampzalige periode dan veel omliggende steden en dorpen. Aan de Wezer ontwikkelde zich te Vlotho de belangrijkste binnenhaven tussen
Minden
en
Hamelen
. Er ontwikkelde zich in het inmiddels
Pruisisch
geworden Vlotho een invloedrijk schippers
gilde
, de
vlotterij
met boomstammen en molenstenen op de Wezer stroomafwaarts was
[4]
een bloeiende bedrijfstak, de stad kreeg een linnenmarkt (
Leinenlegge
[5]
) en werd in
1719
door koning
Frederik Willem I van Pruisen
tot
Titularstadt
verheven; blijkbaar waren de 13e-eeuwse stadsrechten in de loop der eeuwen vervallen verklaard. Ook op de 11 km lange, door de gemeente stromende
Forellenbach
waren vooral in de 18e en 19e eeuw talrijke watermolens, die vroeg-industriele bedrijven van allerlei aard mogelijk maakten. Vanaf het midden van de 19e eeuw vestigden zich ook veel
joden
in Vlotho, en in de stad werd een
synagoge
gebouwd. Helaas werd ook hier vanaf de
Kristallnacht
in
1938
door de
jodenvervolging
in
Adolf Hitlers
Derde Rijk
een gruwelijk stuk geschiedenis geschreven. 41 Joden vonden in de vernietigingskampen de dood. In de stad zijn na 1945 talrijke gedenkplaatsen voor hen opgericht.
In
1843
werd een spoorlijn door Vlotho heen gelegd, maar eerst in
1875
kreeg de stad ook een station. Vanaf het midden van de
19e eeuw
tot omstreeks
1880
wist Vlotho, door zijn ligging aan de Wezer, waardoor de grondstof per stoomboot vanuit
Bremen
snel aangevoerd kon worden, een grote
tabakswarenindustrie
te ontwikkelen; nadien nam
Bunde
de "toppositie" in deze branche van Vlotho over. De tabaksindustrie liep nadien ook terug door de verhoging van de Pruisische tabaksaccijns. Rond
1900
ervoer Vlotho, dat er
grenzen aan de groei
waren: er was gebrek aan ruimte voor stadsuitbreiding. Pas in
1928
kon een brug naar Uffeln over de Wezer voor autoverkeer in gebruik worden genomen, en was de tijdrovende overtocht per veerpont niet meer nodig.
Te Valdorf-West, bij een boerderij met de naam
Horst
, werd van de
15e eeuw
tot omstreeks
1920
het tamelijk zeldzame mineraal
kalk
sinter
(
Horststein
) als grondstof voor de bouwnijverheid gewonnen. Ook veel gebouwen in Vlotho-stad zijn gedeeltelijk uit dit materiaal opgetrokken.
De in 1928 gebouwde verkeersbrug bij Uffeln werd in de
Tweede Wereldoorlog
door Amerikaanse gevechtsvliegtuigen gebombardeerd, maar deze bombardementen leidden niet tot de verwoesting van de brug. Begin april 1945 deden Duitse geniesoldaten dat zelf maar, om de geallieerde opmars te stoppen. Tevergeefs, want de geallieerden veroverden het gebied via een andere route. Pas in 1951 was de brug over de Wezer weer in gebruik.
Uffeln heeft in de 20e eeuw, in de tijd dat Vlotho nog een binnenhaven voor vrachtschepen had, twee kleine scheepswerven gehad. Er werden binnenvaartschepen gebouwd.
Van omstreeks 1903 tot 2011, toen de fabriek door brand verwoest werd, was te Exter een zeer groot bedrijf gevestigd, dat meubelen produceerde. Op deze locatie is daarna een nieuw gebouw voor transport- en opslagbedrijven gebouwd.
Kort na de
Tweede Wereldoorlog
werd de bouw van nieuwe woonwijken noodzakelijk, omdat vele duizenden
Heimatvertriebene
in de gemeente Vlotho een nieuw bestaan moesten kunnen opbouwen. Te Vlotho organiseerde de Britse bezettingsmacht kort na de oorlog in het kader van een
Operation Matchbox
[6]
de emigratie naar o.a.
Australie
van talrijke Duitse wetenschappers. Doel was, hun
know-how
daar in de praktijk toe te passen. Vanaf circa
1950
begon de binnenhaven van Vlotho in belang sterk af te nemen. Spoorweg- en vooral wegvervoer concurreerden de binnenvaart de markt uit. Toen de meubelfabriek te Exter in 2011 ophield te bestaan, viel ook de vraag naar over de Wezer aangevoerd hout weg. Alle gebouwen en installaties van de vroegere binnenhaven waren in
2006
gesloopt. Vlotho heeft alleen nog een kleine jachthaven aan de Wezer en een aanlegplaats voor rondvaartboten.
Tussen
1970
en
1975
vielen helaas veel schilderachtige of historisch interessante oude huizen in de binnenstad ten offer aan stadssanering en de verbreding van straten voor doorgaand verkeer.
Ten zuidoosten van Valdorf-West komen
slenken
voor, waarin zich geneeskrachtige veenmodder bevindt. Vooral sedert de
19e eeuw
wordt deze therapeutisch toegepast. Anders dan in bijvoorbeeld
Bad Salzuflen
en
Bad Oeynhausen
zijn hier geen deftige kuurfaciliteiten, gericht op welgestelden, ontstaan. Boeren uit de streek namen het initiatief voor het kuurbedrijf hier (
Bauernbader
). Zo ontstonden, dicht bij elkaar
Bad Seebruch
(waar zich nog een ziekenhuis met de naam
Weserlandklinik
bevindt) en
Bad Senkelteich
(met de
Moorland-Klinik
, waar men nog steeds onder medisch toezicht therapeutische modderbaden kan nemen). Ter plaatse is in de 20e eeuw een klein, traditioneel kuurpark aangelegd. Dit is vrij toegankelijk. In relatie tot deze kuurinrichtingen bestaat (o.a. in een voormalig schoolgebouw) te Valdorf de mogelijkheid, het vak van
fysiotherapeut
te leren.
- Het oostelijke gedeelte van de gemeente ligt in het
Wezerbergland
, waar het goed wandelen en fietsen is, en waar talrijke wandel- en fietsroutes, ook meerdaagse, zijn uitgezet. Vanaf de 141,8 meter hoge
Amtshausberg
te Vlotho heeft men een fraai panorama.
- In het centrum van Vlotho, vooral in de
Lange Straße
, staan nog tamelijk veel oude, schilderachtige
vakwerkhuizen
.
- Het plaatselijke
streekmuseum
is samen met o.a. de openbare bibliotheek en een cultureel centrum voor jongeren ingericht in de voormalige sigarenfabriek van
Schoning
. Dit gebouw, dat dichtbij het station staat, wordt in de stad de
Kulturfabrik
genoemd. In het museum wordt extra aandacht aan de geschiedenis van de -in de 19e eeuw zo belangrijke- sigarenmakerij besteed.
- In
2013
is een actie begonnen om lelijke blinde muren in de stad te voorzien van artistieke
muurschilderingen
. Dit heeft tot enige opmerkelijke resultaten geleid.
- De evangelisch-gereformeerde
Sint-Janskerk
is cultuurhistorisch van belang.
- De
Sint-Stefanuskerk
in het centrum van Vlotho behoorde tot een in
1252
opgericht en rond
1560
opgeheven
cistercienzerklooster
Segenstal
. Dit klooster heeft vrijwel steeds een kwijnend bestaan gekend. De eenvoudige kerk werd na de Reformatie luthers, en werd in
1660
tot het huidige gebouw uitgebreid. Van de kloostergebouwen zijn alleen enkele schaarse muurfragmenten bewaard gebleven.
- De evangelisch-lutherse kerk van Exter ligt vlakbij afrit 31 van de A2. Ze is niet alleen de dorpskerk, maar ook de oudste evangelisch-lutherse
snelwegkerk
in Duitsland. De inwijding als zodanig vond plaats in
1959
. De toren van de kerk dateert vermoedelijk uit de
17e eeuw
. Bij de kerk staat een Armeens kruis, dat mede is opgericht, om de talrijke dodelijke verkeersslachtoffers uit de regio te gedenken. Ook niet-kerkgangers verlaten de
Autobahn
hier graag, omdat er een modern, schoon openbaar toilet staat.
- De windmolen te Exter , gebouwd in 1850, is een klein cultureel dorpscentrum met recreatieve voorzieningen, een golfterrein en een trouwlocatie.
- Vanuit Vlotho zijn excursies per rondvaartboot over de Wezer mogelijk.
Er bestaan
jumelages
met:
-
Gezicht vanuit Vlotho-centrum op de Wezer en op Uffeln
-
Gezicht op de
Amtshausberg
(1)
-
Gezicht op de
Amtshausberg
(2)
-
Evang.-lutherse Sint-Stefanuskerk te Vlotho, met overblijfsel van klooster
Segenstal
-
Evang.-geref. Sint-Janskerk, Vlotho
-
R.K. Heilig-Kruiskerk, Vlotho
-
Kulturfabrik
-
Gevelbeschildering
Sommerfelder Platz
-
Centrum Vlotho: Brink/Lange Straße
-
Haus Malz (bouwjaar 1684), Lange Straße
[7]
-
Pastorie (bouwjaar 1650), Lange Straße
-
Huis
Roseneck 2
, bouwjaar 1570
-
Jugendhof
Vlotho
-
Evang. -lutherse kerk van Exter
-
Windmolen Exter (1850)
-
Moorland-Klinik, Bad Senkelteich
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
a
b
(
de
)
Bevolkerung der Gemeinden Nordrhein-Westfalens am 31. Dezember 2020 ? Fortschreibung des Bevolkerungsstandes auf Basis des Zensus vom 9. Mai 2011
. Landesbetrieb Information und Technik Nordrhein-Westfalen (IT.NRW). Geraadpleegd op
21 juni 2021
.
- ↑
https://www.vlotho.de/Tourismus-Freizeit/Stadtportrait/Zahlen-Daten-Fakten
- ↑
De lijn naar Exter en verder naar Herford (overstappen te Exter) rijdt van ma.t/m vrij. van 06.00-20.00 ieder uur, en op za. en zo. overdag iedere 2 uur. De andere 3 lijnen rijden van ma.-vrij. van 6.00-20.00 elke 2 uur, en op za. en zo. slechts incidenteel. In de avond na 20.00 is er nagenoeg geen busverkeer.
- ↑
Het laatste houtvlot voer in
1964
de Wezer af.
- ↑
Een Legge was in
Nedersaksen
en
Westfalen
de centrale plaats waar het in thuiswerk geproduceerde linnen door de makers ter keuring werd gelegd en daarna van een keurmerk voorzien. Het textiel werd vaak ter plaatse door groothandelaars opgekocht. Een
Legge
ontwikkelde zich zo tot marktplaats. De twee belangrijkste steden met een Leinenlegge waren
Bielefeld
en Osnabruck. Dit verschijnsel eindigde rond 1800 omdat de huisnijverheid plaatsmaakte voor industriele textielproductie. Het gebouwtje, waar de Legge van
Tecklenburg
was gehuisvest, bestaat nog.
- ↑
De Duitse Wikipedia ontleent dit aan het volgende Duitstalige boek:
Historisches Jahrbuch fur den Kreis Herford, 2017, W. Sieber: ?Sprungbrett in eine neue Welt“, blzz. 169 vv., Kreisheimatverein Herford, ISSN 0942-6434,
ISBN 978-3-7395-1024-8
- ↑
Incidenteel van binnen te bezichtigen.