Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Vicus
(meervoud:
vici
) is een
Latijns
woord, waarmee in de
Romeinse tijd
verschillende soorten van
nederzettingen
werden aangeduid. Het woord is verwant met het Griekse
ο?κο?/oikos
, dat 'huis' of 'huishouden' betekent. Het Latijnse woord betekent 'een aantal huizen'.
[1]
De term
vicus
is in de
Nederlandse
taal terecht gekomen, via het
Westgermaanse
wick
of
wyck
, als
wijk
, met name in plaatsaanduidingen.
Een vicus in de Romeinse tijd kon betrekking hebben op een nederzetting in een landelijk gebied (
pagus
), maar ook op een deel van een grotere nederzetting. De stad
Rome
bestond aanvankelijk uit slechts vier vici; na een administratieve herindeling in de 1e eeuw v.Chr. waren dat er 265. Veel straatnamen in het oude Rome werden aangeduid met 'vicus'.
In sommige gevallen bevond een vicus zich in de nabijheid van een Romeins fort of
castellum
. Het castellum werd bewoond door militairen, terwijl in de vicus handwerkslieden en handelaren waren gevestigd. Archeologen hebben direct ten oosten van het castellum in
De Meern
sporen van een Romeinse vicus aangetroffen. De huidige Vicuslaan in dit gebied herinnert hieraan. Ook kon een vicus een nederzetting zijn op een kruispunt van handelswegen, waar dan de handel opbloeide en de vicus zich kon ontwikkelen tot een stad. Mogelijk is
Wyck
bij Maastricht (thans deel van het centrum van deze stad) hiervan een voorbeeld. Wyck werd namelijk al in de Romeinse tijd bewoond en groeide uit tot een handelsstad op de rechteroever van de rivier de
Maas
, tegenover het op de linkeroever gelegen
Mosa Trajectum
(= Maastricht). Het
castellum Aardenburg
bevond zich ook bij een vicus.
In de vroege middeleeuwen verschuift de betekenis van het woord 'wyck' in de richting van 'voorstad', oftewel nederzetting of uitbreiding in de onmiddellijke nabijheid van een stad. Hiervan is de Nederlandse plaats
Wijk bij Duurstede
een voorbeeld.
Andere voorbeelden van vici in Belgie en Nederland zijn:
- het Belgische dorp
Velzeke
, waar het
Archeocentrum
getuigt van een Gallo-Romeinse nederzetting ter plaatse;
- In 2024 werden de resten van een Romeinse vicus gevonden in het Belgische
Merendree
.
[2]
[3]
- de vicus van het Vlaams-Brabantse
Asse
;
- de
vicus van Elewijt
in Belgie. Deze is een voorbeeld van een Romeinse nederzetting op een kruispunt van handelswegen;
- Cortoriacum = het West-Vlaamse
Kortrijk
, eveneens gelegen op een kruispunt van Romeinse handelswegen;
- Coriovallum
, Romeins
Heerlen
, een vicus met de afmetingen van een stad;
- het dorpsplein 'Vicus' in de wijk Oerle-Zuid in het Nederlandse
Veldhoven
is zo genoemd vanwege hier gevonden archeologische resten. Of zich hier een vicus bevond is niet duidelijk.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
(
en
)
'Vicus'
, in
Brill's New Pauly
, geraadpleegd op 6 maart 2022.
- ↑
VRT
- ↑
AVS