Tweede Kamerverkiezingen 2003
|
Datum
|
22 januari
2003
|
Land
|
Nederland
|
Te verdelen zetels
|
150
|
Opkomst
|
80%
|
Resultaat
|
Grootste partij
|
CDA
|
Nieuwe
minister-president
|
Jan-Peter Balkenende
|
Begin regeerperiode
|
Balkenende II
|
|
■
SP: 9 zetels
■
GroenLinks: 8 zetels
■
PvdA: 42 zetels
■
D66: 6 zetels
■
VVD: 28 zetels
■
ChristenUnie: 3 zetels
■
SGP: 2 zetels
■
CDA: 44 zetels
■
LPF: 8 zetels
|
Opvolging verkiezingen
|
|
|
Bij de
Tweede Kamerverkiezingen 2003
, die op
22 januari
werden gehouden, zijn bij rechtstreekse verkiezing onder de kiesgerechtigde Nederlanders 150 leden van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal
gekozen. Ze zijn gehouden na de val van het
kabinet-Balkenende I
.
Op basis van deze verkiezingen kwam op 27 mei 2003 het
kabinet-Balkenende II
tot stand, bestaande uit
CDA
,
VVD
en
D66
. Na de val van dit kabinet, was de verkiezingsuitslag ook de basis voor het
kabinet-Balkenende III
, een rompkabinet zonder D66.
Op
15 oktober
2002
zeggen het
CDA
en de
VVD
hun vertrouwen in het
eerste kabinet-Balkenende
op. Vanwege de vele interne ruzies valt er met de
LPF
niet verder samen te werken, zeggen ze. Binnen de LPF zijn er beschuldigingen van een 'opzetje': CDA en VVD zouden de LPF, die op dat moment zeer laag staat in de peilingen, een hak willen zetten om zo de partij als politieke macht weg te vagen en zonder de LPF een nieuwe regering te vormen. Slechts kort is er sprake van een lijmpoging, maar al snel wordt er besloten dat er nieuwe
Tweede Kamerverkiezingen
gehouden gaan worden.
Om ook nieuwe partijen een kans te geven, worden de verkiezingen gehouden in januari
2003
, meer precies op
22 januari
. Deze kans lijkt te worden aangegrepen door
Herman Heinsbroek
, de LPF-minister die wegens ruzies met mede-LPF-minister
Eduard Bomhoff
moest opstappen. Deze ruzie vormde ook de directe aanleiding voor de val van het kabinet. Hij richt de
Lijst Nieuwe Politiek
op, maar trekt zich enkele weken later terug, naar hij zegt omdat hij geen geschikte kandidaten voor het Kamerlidmaatschap kan vinden. Een nieuwe partij die wel meedoet is
DeConservatieven.nl
van uitgetreden LPF-Kamerlid
Winny de Jong
(
kandidatenlijst 11
).
Aan deze verkiezingen namen de volgende partijen deel:
De diverse politieke partijen bereiden zich ondertussen voor op de verkiezingen; daarbij moeten er allereerst
lijsttrekkers
gekozen worden. Bij sommige partijen is dit meteen duidelijk, maar andere hebben meer tijd nodig.
Bij
Leefbaar Nederland
wordt aanvankelijk fractievoorzitter
Fred Teeven
gekozen, maar het bestuur acht hem niet aansprekend genoeg, en schuift
Emile Ratelband
naar voren. De ledenvergadering moet uitkomst bieden. De meeste leden staan achter Teeven, maar deze trekt zich terug als een motie van wantrouwen tegen het bestuur niet de vereiste meerderheid haalt. Daarna wordt
Haitske van de Linde
als lijsttrekker gekozen; ze haalt 75 stemmen tegen 73 voor Ratelband.
GroenLinks
partijleider
Paul Rosenmoller
maakt plotseling het besluit bekend zich uit de actieve politiek terug te trekken. Hij noemt diverse redenen, waaronder de bedreigingen tegen hem en zijn familie.
Femke Halsema
wordt de nieuwe politiek leider.
Bij de
PvdA
is er nog geen nieuwe leider na de verkiezingsnederlaag van het voorjaar.
Jeltje van Nieuwenhoven
is fractievoorzitter, maar dit heeft een duidelijk 'ad interim' karakter. In een
intern referendum
krijgt
Wouter Bos
een duidelijke meerderheid over Van Nieuwenhoven.
Terwijl dit alles gaande is, lijkt de
SP
in de peilingen de grote winnaar van de verkiezingen te worden. Rond de jaarwisseling, als de campagne echt begint, staat de partij in de peilingen rond de 20 zetels, wat een verdubbeling betekent ten opzichte van het toch al verrassend hoge aantal in mei. De LPF verliest sterk, en staat op een zeker moment zelfs maar op 2 zetels in de peilingen, tegen 26 in mei. De grote vraag lijkt te worden of CDA en VVD samen een meerderheid halen, samen schommelen ze rond de 75 zetels.
Het lijsttrekkersdebat waarmee de werkelijke campagne een aanvang neemt, kent Wouter Bos als overduidelijke winnaar, en in de peilingen schiet de PvdA omhoog. Twee weken later lijkt de PvdA zelfs in staat het CDA te bedreigen als grootste partij. Wouter Bos geeft aan dat hij hoe dan ook als fractievoorzitter in de Tweede Kamer zal plaatsnemen, zelfs als de PvdA de grootste partij zal worden en dan mogelijk de premier in een PvdA-CDA kabinet mag leveren. In zijn plaats wordt
Job Cohen
, de burgemeester van de
gemeente Amsterdam
, naar voren geschoven als kandidaat-premier. De strijd om de grootste partij, en daarmee samenhangend het waarschijnlijke premierschap, trekt kiezers weg van de kleinere partijen (GroenLinks, SP,
ChristenUnie
) naar CDA en PvdA.
|
2002
|
2003
|
# stemmen
|
%
|
# stemmen
|
%
|
Kiesgerechtigden
|
12.035.935
|
|
12.076.711
|
|
Niet opgekomen
|
2.520.709
|
20,94
[10]
|
2.410.109
|
19,96
[10]
|
Opkomst
|
9.515.226
|
79,06
[10]
|
9.666.602
|
80,04
[10]
|
Blanco/ongeldige stemmen
|
14.074
|
0,15
[11]
|
12.127
|
0,13
[11]
|
Geldige stemmen
|
9.501.152
|
99,85
[11]
|
9.654.475
|
99,87
[11]
|
Kiesdeler
|
63.341
|
0,67
[12]
|
64.364
|
0,67
[12]
|
Op de verkiezingsdag zelf is de PvdA de grote winnaar, ze gaat van 23 naar 42 zetels. Het CDA blijft echter de grootste partij, en wint 1 zetel op 44. De VVD wint slechts licht, de LPF verliest sterk, hoewel minder sterk dan aanvankelijk het geval leek. De SP lijkt op het laatst toch veel stemmen aan de PvdA verloren te zijn, en blijft gelijk. Wel wordt het nu de vierde partij van Nederland, want ook GroenLinks verliest. De ChristenUnie verliest een zetel, en Leefbaar Nederland verdwijnt uit de Kamer.
Van de nog niet in de Kamer vertegenwoordigde partijen is het de
Partij voor de Dieren
die de meeste stemmen haalt. Met circa 50.000 stemmen scoort de partij zelfs beter dan Leefbaar Nederland, maar niet voldoende voor een Kamerzetel (daarvoor zijn er circa 64.000 nodig). In de gemeenten
Amsterdam
en
Den Haag
scoort de partij 0,9%, in
Zandvoort
zelfs 1,1%.
Partij
[2]
|
2002
|
2003
|
verschil
|
Zetelverdeling (grafisch)
|
# stemmen
|
%
[12]
|
zetels
|
# stemmen
|
%
[12]
|
zetels
|
%-punt
|
zetels
|
|
Christen Democratisch Appel (CDA)
|
2.653.723
|
27,93
|
43
|
2.763.480
|
28,62
|
44
|
+0,69
|
+1
|
- 2002
-
- 2003
-
|
|
Partij van de Arbeid (P.v.d.A.)
|
1.436.023
|
15,11
|
23
|
2.631.363
|
27,26
|
42
|
+12,14
|
+19
|
|
VVD
|
1.466.722
|
15,44
|
24
|
1.728.707
|
17,91
|
28
|
+2,47
|
+4
|
|
SP (Socialistische Partij)
|
560.447
|
5,90
|
9
|
609.723
|
6,32
|
9
|
+0,42
|
0
|
|
Lijst Pim Fortuyn (LPF)
|
1.614.801
|
17,00
|
26
|
549.975
|
5,70
|
8
|
-11,30
|
-18
|
|
GROENLINKS
|
660.692
|
6,95
|
10
|
495.802
|
5,14
|
8
|
-1,82
|
-2
|
|
Democraten 66 (D66)
|
484.317
|
5,10
|
7
|
393.333
|
4,07
|
6
|
-1,02
|
-1
|
|
ChristenUnie
|
240.953
|
2,54
|
4
|
204.694
|
2,12
|
3
|
-0,42
|
-1
|
|
Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)
|
163.562
|
1,72
|
2
|
150.305
|
1,56
|
2
|
-0,16
|
0
|
|
Partij voor de Dieren
|
-
|
-
|
-
|
47.754
|
0,49
|
0
|
+0,49
|
0
|
|
LEEFBAAR NEDERLAND
|
153.055
|
1,61
|
2
|
38.894
|
0,40
|
0
|
-1,21
|
-2
|
|
Partij van de Toekomst (PvdT)
|
6.393
|
0,07
|
0
|
13.845
|
0,14
|
0
|
+0,07
|
0
|
|
blanco lijst
(
Lijst Ratelband
)
|
-
|
-
|
-
|
9.045
|
0,09
|
0
|
+0,09
|
0
|
|
DUURZAAM NEDERLAND
|
9.058
|
0,10
|
0
|
7.271
|
0,08
|
0
|
-0,02
|
0
|
|
Nieuwe Communistische Partij - NCPN
|
-
|
-
|
-
|
4.854
|
0,05
|
0
|
+0,05
|
0
|
|
De Conservatieven.nl
|
-
|
-
|
-
|
2.521
|
0,03
|
0
|
+0,03
|
0
|
|
VIP Vooruitstrevende Integratie Partij
|
-
|
-
|
-
|
1.623
|
0,02
|
0
|
+0,02
|
0
|
|
“
Alliantie Vernieuwing en Democratie
”
|
-
|
-
|
-
|
990
|
0,01
|
0
|
+0,01
|
0
|
|
Lijst Veldhoen
|
-
|
-
|
-
|
296
|
0,00
|
0
|
+0,00
|
0
|
overige partijen in 2002
|
51.406
|
0,54
|
0
|
-
|
-
|
-
|
-0,54
|
0
|
Totaal
|
9.501.152
|
100
|
150
|
9.654.475
|
100
|
150
|
0,0
|
0
|
Externe links
Noten
- ↑
Klik op het lijstnummer om de kandidatenlijst van de betreffende partij te zien.
- ↑
a
b
Naamgeving van de partijen conform de vermelding op het stembiljet en in de officiele uitslag.
- ↑
a
b
Lijstverbinding van GroenLinks en de SP.
- ↑
a
b
Lijstverbinding van de ChristenUnie en de SGP.
- ↑
Nam deel in alle kieskringen, behalve in kieskring 1 (Groningen), 2 (Leeuwarden), 5 (Lelystad), 6 (Nijmegen), 11 (Den Helder), 12 ('s-Gravenhage) en 16 (Middelburg).
- ↑
a
b
Nam deel in alle kieskringen, behalve in kieskring 4 (Zwolle).
- ↑
Nam alleen deel in kieskring 8 (Utrecht), 9 (Amsterdam), 12 ('s-Gravenhage), 13 (Rotterdam), 14 (Dordrecht), 15 (Leiden), 17 (Tilburg) en 18 ('s-Hertogenbosch).
- ↑
Nam deel in alle kieskringen, behalve in kieskring 3 (Assen), 4 (Zwolle), 6 (Nijmegen), 13 (Rotterdam), 16 (Middelburg) en 19 (Maastricht).
- ↑
Nam alleen deel in kieskring 12 ('s-Gravenhage), 13 (Rotterdam) en 14 (Dordrecht).
- ↑
a
b
c
d
% van het aantal kiesgerechtigden.
- ↑
a
b
c
d
% van het aantal uitgebrachte stemmen.
- ↑
a
b
c
d
% van het aantal geldige stemmen.
|