Een
tekstdichter
is de
schrijver
van een
liedtekst
. Anders dan een
liedschrijver
(of liedjesschrijver), die zowel
tekst
als
muziek
van een
lied
maakt, schrijft een tekstdichter enkel de liedtekst.
Een
toondichter
(of componist) vervaardigt de
melodie
. De melodie kan bij de liedtekst worden geschreven, of de liedtekst kan op de nieuw gecomponeerde wijs worden geschreven. Een liedtekst kan ook op een bekende wijs van een bestaand lied worden geschreven, het lied is dan een
contrafact
.
Het woord 'tekst
dichter'
duidt op een bijzonder soort
dichter
: iemand die berijmde teksten schrijft, bedoeld om op muziek gezet te worden. Een tekstdichter of liedtekstdichter is letterlijk: een dichter die liedteksten schrijft, berijmde of poetische,
lyrische
teksten, die bedoeld zijn om te worden gezongen.
Soms worden bestaande (historische)
gedichten
achteraf op muziek gezet. De dichter wordt dan niet met terugwerkende kracht 'tekstdichter' genoemd, aangezien deze de tekst als gedicht schreef en niet als liedtekst.
Voorbeelden van bekende tekstdichters van Nederlandstalige liedteksten (
volksliedjes
) uit de negentiende eeuw (componist tussen haakjes):
Voorbeelden van bekende tekstdichters van Nederlandstalige
kinderliedjes
(componist tussen haakjes):
- Simon Abramsz
, bijv: 'Op de hoge, hoge daken' (bestaande wijs) en 'Er schommelt een wiegjen in 't bloeiende hout' (Van Tetterode)
- Burny Bos
, bijv: 'Zand op je boterham' en 'Brrr wat is het koud' (beide Stokkermans)
- N. Doumen
, bijv: 'Hannes loopt op klompen' (Loots)
- Jan Pieter Heije
, bijv: 'Daar zaten zeven kikkertjes' (Steenhuis) en 'Zie de maan schijnt door de bomen' (Duits volksliedje)
- Anna Fles
, bijv: 'De meimaand is in 't land, lief kind' en 'Zie, hoe het vriend'lijke zonlicht' (beide Van Rennes)
- Katharina Leopold
, bijv: 'O, kom er eens kijken' (Nageli) en 'Hij komt, hij komt, die lieve goede Sint' (Schumann)
- Jacoba Mossel
, bijv: ‘Oude Jaar! o, laat ons rusten’ en ‘Kind’ren van een Vader' (beide Van Rennes)
- Annie M.G. Schmidt
, bijv: 'Dikkertje Dap'; 'Beertje Pippeloentje'; en 'Stekelvarkentjes wiegelied' (alle Van Westering)
- Anna Sutorius
, bijv: 'Onder moeders paraplu' en 'Klein poppedijntje, donderidon' (beide Wierts)
- David Tomkins
, bijv: 'Een veldmuis vond in 't beukenbos' (Diamant) en 'De handen uit de mouwen' (Wettig)
- Willem Wilmink
, bijv: 'Als de lichtjes doven' en 'Foto-album' (beide Ehlhart)
Voorbeelden van bekende tekstdichters van Nederlandstalige liedteksten (popliedjes,
luisterliedjes
, theaterliedjes) uit de twintigste eeuw:
- Eli Asser
, bijv: 'Het zal je kind maar wezen' en 'We zijn toch op de wereld om elkaar' (beide Harry Bannink)
- Herman Pieter de Boer
, bijv: 'Annabel' (De Groot), 'Ik heb zo waanzinnig gedroomd' (Eyk) en 'Op een onbewoond eiland' (Eyk)
- Jan Boerstoel
, bijv: 'Sneu' (Bos)
- Gerrit den Braber
, bijv: 'Tijd' (Stokkermans)
- Han Kooreneef
, bijv: 'Zij' (Ewbank)
- Andre Meurs
, bijv: ' 's Avonds als het kampvuur brandt' (Erich)
- Lennaert Nijgh
, bijv: 'Testament', 'Verdronken vlinder', 'Eva' en 'Prikkebeen' (alle Boudewijn de Groot)
- Annie M.G. Schmidt
, bijv: 'M'n opa' (Harry Bannink); 'Marjolijne' (Kellenbach); en 'Wat voor weer zou het zijn in Den Haag' (Harry Bannink)
- Jacques van Tol
, bijv: 'Naar de bollen' (Louis Davids); 'Op de Grebbeberg' (op een Duits volksliedje); en 'Als op het Leidseplein de lichtjes weer eens branden gaan' (Cor Steyn)
- Willem Wilmink
, bijv: 'Frekie' en 'Meisjes uit vervlogen dagen' (beide Harry Bannink)
Is de Nederlandse tekst een
vertaling
, bijvoorbeeld van een Frans chanson of een Duits kinderliedje, dan wordt er niet gesproken over een tekstdichter, maar van een vertaler. Bijvoorbeeld Gerrit den Braber is de vertaler van 'Spiegelbeeld' (niet de tekstdichter ervan) en Friso Wiegersma vertaalde 'Het dorp', maar is de tekstdichter van 'Telkens weer'. De bekende kinderdichter Jan Goeverneur vertaalde veel kinderversjes uit het Duits (zoals 'In een groen knollen- knollenland', 'Roodborstje tikt tegen 't raam' en 'Toen onze mop een mopje was'), al ging het daarbij soms om een vrije bewerking.
Voor het
auteursrecht
is het van belang of het lied door een of meerdere mensen is geschreven. Auteursrechtenorganisatie
Buma/Stemra
maakt onderscheid tussen onder meer: tekstdichter(s), componist(en), vertaler, bewerker, oorspronkelijke schrijver van een vertaald lied, en oorspronkelijke componist van de muziek in geval van een vertaald lied. Muziek van een ander met een eigen tekst blijft auteursrechtelijk beschermd.
[1]
In het Engels wordt een tekstdichter een
lyricist
genoemd, in het Duits een
Liedtexter
of
Textdichter
en in het Frans een
parolier
.
Een tekstdichter van opera's, operettes en musicals wordt een
librettist
genoemd.
- Een muziekgeschiedenis der Nederlanden
, red.: L.P. Grijp (Amsterdam, 2001)
Bronnen, noten en/of referenties
|