Stephen William Hawking
(
Oxford
,
8 januari
1942
?
Cambridge
,
14 maart
2018
) was een
Brits
natuurkundige
,
kosmoloog
en
wiskundige
.
Hawking werd geboren op 8 januari 1942. Zijn ouders, Frank en Isobel Hawking, woonden in
Londen
, maar wegens de bombardementen op Londen tijdens de
Tweede Wereldoorlog
waren ze naar het veiligere Oxford verhuisd.
Zijn vader was arts, gespecialiseerd in tropische geneeskunde en zijn moeder was secretaresse bij een medisch onderzoekinstituut.
Isobel Hawking keerde naar Londen terug toen Hawking twee weken oud was. In 1950 kreeg zijn vader een nieuwe baan bij het Nationaal Instituut voor Medisch Onderzoek in
Mill Hill
en verhuisde het hele gezin naar het dichterbij gelegen
Saint Albans
.
In 1952 ging Hawking eerst naar een meisjesschool die ook jongens toeliet, later naar een jongensschool. Zijn vader wilde dat hij naar de Westminster Public School ging die hoger stond aangeschreven, maar omdat hij tijdens zijn examens ziek werd, ging de overstap niet door. Op school had Hawking maar een paar vrienden. Hawking raakte al vroeg geinteresseerd in de
wis-
en
natuurkunde
. Zijn vader drong erop aan dat hij, net als hijzelf,
geneeskunde
ging studeren, maar dit wilde Hawking niet. Als compromis werd
scheikunde
met wis- en natuurkunde gekozen.
Toen Hawking 17 jaar oud was, deed hij het toelatingsexamen van de
Universiteit van Oxford
en ging natuurkunde studeren. Hij had veel talent op zijn interessegebieden en won in het tweede studiejaar de natuurkundeprijs van de universiteit. Toch kwam hij maar net door het examen heen en de verplichte 1000 studie-uren in het derde leerjaar haalde hij maar net. Hij kon alleen de theoretische vragen maken, maar bij het examen was ook feitelijke kennis nodig. Na een gesprek mocht hij toch verder studeren. Vanaf dat moment werd hij beschouwd als iemand die hard moest werken voor goede cijfers, maar wel steeds slaagde voor de examens.
In 1962 ging hij werken als doctoraatstudent onder Dennis Sciama op Trinity Hall aan de
Universiteit van Cambridge
. Na het behalen van zijn
doctoraat
in 1966 (op het
proefschrift
Singularities and the geometry of space-time
) werd hem op het
Gonville and Caius College
in Cambridge een onderzoeksbeurs aangeboden, eerst als onderzoeker en later als staflid. In 1973 verliet hij dat instituut en ging hij bij de faculteit van toegepaste wiskunde en theoretische natuurkunde werken. Een jaar later werd hij tot lid,
Fellow
, van de
Royal Society
gekozen.
In 1974 volgde Hawking het Sherman Fairchild Distinguished Scholar program aan het
Caltech
in
Pasadena (Californie)
. Ter verwelkoming werd de gehele campus rolstoeltoegankelijk gemaakt.
[2]
:19
Vanaf dat jaar ging hij jaarlijks naar het Caltech en bleef daar soms wel een maand. De reizen werden verzorgd door zijn vriend
Kip Thorne
, die eveneens de
algemene relativiteitstheorie
van
Einstein
bestudeerde.
[2]
:140
In 1977 werd hij hoogleraar
gravitationele natuurkunde
en in 1980 werd hij Lucasian hoogleraar in de wiskunde. Hiermee had hij dezelfde leerstoel die
Newton
eerst had. Op 30 september 2009 trad Hawking af uit deze functie, maar hij bleef wel op de universiteit van Cambridge werken.
In 1962, tijdens zijn laatste dagen in Oxford, merkte Hawking dat hij steeds onhandiger werd, onduidelijker praatte en dat hij zomaar omviel en tegen dingen aan liep. Tijdens de kerst van 1962 merkten ook zijn ouders iets vreemds aan hem. Hawking lag begin 1963 twee weken in het ziekenhuis. De diagnose was
amyotrofe laterale sclerose
(ALS). Dit is een ongeneeslijke ziekte die de zenuwcellen aantast totdat het lichaam helemaal is verlamd.
Men dacht dat hij door de ziekte zijn doctoraat niet zou halen, maar tegen alle verwachtingen in
promoveerde
hij toch.
In 1970 kon hij nog lopen met een looprek, maar vanaf 1972 zat hij in een rolstoel. In 1975 was zijn spraak dusdanig achteruit gegaan dat er maar een paar mensen waren die hem nog verstonden en voor hem als tolk konden fungeren.
[2]
:128
Hij en zijn vrouw moesten verhuizen naar een flat, omdat hij met zijn
rolstoel
geen trappen meer op kon. Tot 1979 kon zijn vrouw Jane hem alleen verzorgen, daarna werd het noodzakelijk een verpleegkundige te huren.
In de zomer van 1985 liep Hawking tijdens een bezoek aan het
CERN
in
Geneve
een levensbedreigende
longontsteking
op. Hij kwam op de
intensive care
terecht en moest met beademingsmachines in leven worden gehouden. Toen de artsen zijn echtgenote Jane aanraadden het
beademingsapparaat
uit te schakelen, omdat ze hem geen kans meer op overleven gaven, stelde zij voor een
tracheotomie
uit te voeren.
[3]
De ingreep redde zijn leven, maar zijn door
dysartrie
reeds zwaar verzwakte stem ging nu definitief verloren. Voortaan kon Hawking alleen nog communiceren via zijn echtgenote, die de letters aanwees, terwijl Hawking als ze bij de goede letter was zijn wenkbrauwen optrok. Een normaal gesprek voeren of boeken schrijven was er niet meer bij.
Ongeveer een jaar later zag een van zijn begeleiders een documentaire op de BBC over een computerprogramma voor ernstig gehandicapten en zij spoorde de ontwikkelaar op. Hawking kreeg een bril met een sensor, die de beweging van zijn wang opving, zo dat hij daarmee de cursor van de computer kon bedienen.
[2]
:90
Walt Woltosz (de directeur van Words Plus, die hulpmiddelen had ontwikkeld voor zijn schoonmoeder, die ook aan ALS leed) stuurde hem het computerprogramma
Equalizer
waarmee hij woorden kon selecteren door zijn wang te bewegen. Ook stuurde hij een spraakcomputer waardoor Hawking weer een stem had, zij het een met een Amerikaans accent. Later werden de
computer
en het spraaksysteem in zijn rolstoel ingebouwd, zodat hij geen laptop meer mee hoefde te dragen. Dit systeem had een aantal voordelen: zo kon hij veel tekst van tevoren maken en later, tijdens een conferentie, laten afspelen of meteen afdrukken.
Vanaf 2004 had Hawking 24 uur per dag verzorging nodig en werd hij professioneel verpleegd. Toch bleef hij nog steeds actief in de natuurkunde. Ultimo 2008 trok hij zich, naar verluidt, meer definitief uit zijn beroepsactiviteiten terug. In april 2009 werd Hawking opgenomen in het ziekenhuis met een infectie in zijn borststreek.
Hawking dacht dat zijn ziekte mogelijk te wijten was aan het gegeven dat hij
voedingsstoffen
niet goed opnam
. Daarom voegde hij
vitaminen- en mineralentabletten
,
zink
,
levertraan
,
foliumzuur
,
vitamine B
,
vitamine B12
,
vitamine C
en
vitamine E
aan zijn
dieet
toe.
[4]
Verder vermeed hij
gluten
,
plantaardige olie
en
kant-en-klaarvoedsel
. Bovendien onderging hij passieve
fysiotherapie
op de borstkas en passieve en actieve fysiotherapie op alle ledematen en spiergroepen.
[4]
Hawkings gezondheid ging verder achteruit en hij zegde eind 2015 publieke optredens af.
[5]
Hij trad hierna nog slechts sporadisch in de publiciteit maar had nog wel enkele gastoptredens in de comedyshow
The Big Bang Theory
.
[6]
Hij overleed thuis in het bijzijn van zijn familie in de vroege ochtend van 14 maart 2018.
[7]
[8]
De uitvaartplechtigheid was op 31 maart in besloten kring in de
Great St Mary's
, de universiteitskerk in het centrum van Cambridge.
[9]
De as van de wetenschapper werd bijgezet in de
Westminster Abbey
in Londen. Daarmee liggen zijn resten vlakbij die van
Isaac Newton
en
Charles Darwin
.
Hawking is het bekendst vanwege zijn werk op het gebied van
zwarte gaten
en
singulariteiten
in de
kosmologie
. Een belangrijke ontdekking, gedaan samen met
Roger Penrose
, was dat een singulariteit op het moment van de
oerknal
in de
algemene relativiteitstheorie
onvermijdelijk was. Een tweede belangrijke ontdekking was de
hawkingstraling
, die wordt uitgezonden door zwarte gaten en deze kan doen "verdampen", een van de dingen die men daadwerkelijk hoopt te bewijzen door middel van de experimenten in de
Large Hadron Collider
. Ook ontwikkelde Hawking het begrip imaginaire tijd in de kosmologie. Met deze imaginaire tijd hoopte hij singulariteiten zoals bij de oerknal en in zwarte gaten te kunnen oplossen.
Hoewel hij daarvoor al bekend was, kreeg hij algemeen grote bekendheid na de uitgave van zijn boek
A Brief History of Time
, in het Nederlands
Het Heelal
. Het werd een bestseller, waarin hij de stand van zaken in de kosmologie beschreef. Het werd geschreven met zijn spraakcomputer.
In 2003 nodigde Hawking
Leonard Mlodinow
uit om met hem
iets te gaan schrijven
. Hawking had enige boeken gelezen van Mlodinow, die werkzaam was aan het Caltech. Het eerste boek werd
A Briefer History of Time
(in het Nederlands verschenen als
Een Korte Geschiedenis van de Tijd
), verschenen in 2005.
Vanaf augustus 2006 werkte Hawking, samen met zijn dochter Lucy, aan een drietal kinderboeken. Daarin wilde hij "denkbeelden en ideeen over relativiteit en kosmologie in de vorm van verhalen beschrijven". Het eerste boek heeft de titel
George's Secret Key to the Universe
en verscheen in september 2007 in de Verenigde Staten, Groot-Brittannie, Spanje, Italie en Duitsland. Dit boek is in 2008 in Nederland verschenen onder de titel
De geheime sleutel naar het heelal
.
Het tweede boek, dat samen met Mlodinow werd geschreven was
The Grand Design: New Answers to the Ultimate Questions of Life
(in het Nederlands verschenen als
Het grote ontwerp
); begonnen in 2005, verschenen in 2010. Beide boeken, van de hand van Hawking en Mlodinow gezamenlijk, werden geschreven in afwisselend Cambridge en op het Caltech in Californie en middels communicatie via e-mail.
Postuum verscheen in het
Journal of High Energy Physics
een artikel dat Hawking schreef met
Thomas Hertog
: 'A smooth exit from eternal inflation?'.
[10]
Hij werd onderscheiden met een benoeming tot
Commandeur
in de
Orde van het Britse Rijk
in 1982 en in 1988 werd hij benoemd tot Lid in de
Orde van de Eregezellen
. Hij weigerde echter geridderd te worden - dus geen
sir
Stephen Hawking.
Hawking kreeg ook tientallen buitenlandse onderscheidingen, waaronder het lidmaatschap van de
National Academy of Sciences
in de
Verenigde Staten
.
In 2006 kreeg hij de
Copley Medal
: de hoogste onderscheiding die de
Royal Society of London
uitreikt voor buitengewone prestaties op het gebied van
wetenschappelijk
onderzoek.
In augustus 2009 werd Hawking door de toenmalige
president
Obama
als een van de zeer weinige niet-Amerikanen onderscheiden met de
Presidential Medal of Freedom
, de hoogste Amerikaanse onderscheiding voor burgers. In 2017 ontving Hawking een eredoctoraat van
Imperial College London
.
Hawking had twee jongere zussen en een geadopteerde broer. In het gezin van Frank en Isobel werd veel gelezen, zelfs tijdens de maaltijden.
In 1962, toen Hawking nog maar kort in Cambridge woonde, kwam Robert Donovan wonen in hetzelfde studentenhuis. De kennismaking met deze student in de chemie resulteerde in een levenslange vriendschap.
Hawking was van 1965 tot 1995 getrouwd met Jane Wilde. Ze kregen drie kinderen: Robert (1967),
Lucy
(1970) en Timothy (1979). Later kreeg hij ook drie kleinkinderen.
Vanaf zijn tracheotomie, in 1985, had Hawking 24 uur per dag en zeven dagen per week verzorging nodig. Hij had vanaf dat moment geen enkel prive-moment meer. In 1986 overleed zijn vader.
Een half jaar na de scheiding van Jane, in 1995, hertrouwde hij met Elaine Mason, zijn verpleegkundige en ex-vrouw van David Mason, die de eerste versie van Hawkings spraakcomputer ontwierp
. Eind 2006 scheidde hij na elf jaar huwelijk ook van haar.
In 2013 overleed zijn moeder.
Enige jaren daarvoor was Diana Finn een van zijn verzorgsters. Hawking en zij deelden de voorkeur voor dezelfde klassieke schrijvers (o.a.
Charles Dickens
en
Lev Tolstoj
), en voor dezelfde muziek. Zij las hem urenlang voor en speelde vaak voor hem op de piano, die hij voor haar had aangeschaft.
[2]
:233
In 2013 vroeg hij haar ten huwelijk, maar zag daar later van af aangezien zijn kinderen haar niet mochten. Diana was niet op de begrafenisplechtigheid van Hawking, aangezien zij niet op de gastenlijst stond. Zij kon hem toch nog de laatste eer bewijzen doordat een vriend van Hawking haar, na de plechtigheid, nog de kerk in wist te loodsen. Ook was zij niet bij de bijzetting van de stoffelijke resten in de Westminster Abbey, omdat zij daar ook niet op de gastenlijst stond.
[2]
:246-249
- The Grand Design: New Answers to the Ultimate Questions of Life
, met Leonard Mlodinow Bantam Press, 2010,
ISBN 0553805371
- A Briefer History of Time
, met Leonard Mlodinow, Bantam Books, 2005. In het Nederlands verschenen als
Een Korte Geschiedenis van de Tijd
, uitgeverij Prometheus / Bert Bakker, 2005
- On the Shoulders of Giants
, 2002
- The Universe in a Nutshell
. In het Nederlands verschenen als
Het universum
, 2001
- A Brief History of Time
. In het Nederlands verschenen als
Het heelal
, uitgeverij Bert Bakker, 1988
- Stephen Hawking's Universe: The Cosmos Explained
- Black Holes and Baby Universes and Other Essays
1993,
Einsteins droom
, uitgeverij Ooievaar, 1997
- The Cambridge Lectures: Life Works
- Computer Resources for People With Disabilities
- A Guide to Exploring Today's Assistive Technology
- The Large Scale Structure of Space-Time
- The Nature of Space and Time
- My Brief History
, autobiografie
- God Created the Integers
. Running press
- Brief answers to the Big Questions
, 2018. In het Nederlands verschenen als
De antwoorden op de grote vragen
, uitgeverij Spectrum, 2018
- Isaac Newton Institute Series of Lectures
- Euclidean Quantum Gravity
- The Formation and Evolution of Cosmic Strings
- Hawking on the Big Bang and Black Holes
- Advanced Series in Astrophysics and Cosmology, Vol 8
- Kinderboeken
Samen met zijn dochter:
- George's Secret Key to the Universe
,
De geheime sleutel naar het heelal
- George's Cosmic Treasure Hunt
,
De schat in het heelal
- George and the big bang on the universe
,
De knal in het heelal
- George and the unbreakable code
,
De onbreekbare code
- In zijn boek
The Grand Design
uit 2010, in interviews met
The Daily Telegraph
en in de
Channel 4
-documentaire
Genius of Britain
stelde hij niet te geloven in een persoonlijke God. Hij schreef:
The question is: is the way the universe began chosen by God for reasons we can't understand, or was it determined by a law of science? I believe the second.
Hij voegde eraan toe:
Because there is a law such as gravity, the Universe can and will create itself from nothing.
Hij stelde ook de voorkeur te geven aan wetenschap, gebaseerd op waarneming en rede, boven godsdienst, gebaseerd op dogma en geloof.
- In 2013 sloot hij zich aan bij
PACBI
, de eerste organisatie van de door Palestijnen opgerichte
BDS-beweging
, die oproept Israelische culturele instellingen te boycotten. Hawking besloot af te zien van deelname aan de prestigieuze "The Israeli President's Conference" (in het leven geroepen door president
Simon Peres
). Het was niet vanwege gezondheidsproblemen, zo liet hij weten. Als hij gegaan was dan zou hij de Israelische politiek met betrekking tot de Palestijnen hebben moeten bekritiseren,
[13]
[14]
Hij had Israel al eerder bekritiseerd, naar aanleiding van zijn aandeel in het
conflict in de Gazastrook 2014
.
- De film
The Theory of Everything
is gebaseerd op de memoires
Travelling to Infinity: My life with Stephen
dat geschreven is door zijn ex-vrouw Jane.
- Hawking verleende zijn medewerking aan diverse televisieseries. Hij was te zien in de serie
Into the Universe with Stephen Hawking
. Verder speelde hij in
Star Trek: The Next Generation
een korte rol als hologram van zichzelf. In diverse afleveringen van
The Big Bang Theory
is hij als zichzelf te zien. In
The Simpsons
,
Family Guy
,
Futurama
,
Dexter's Lab
en
The Fairly OddParents
verschijnt hij als tekenfilmfiguur.
- In 2014 was hij samen met collega
Brian Cox
te zien in een van tevoren opgenomen sketch in de
Monty Python
Liveshow
Live (mostly)
in Londen. Hij zong hierin
The Galaxy Song
van
Eric Idle
.
- In de nummers
Keep Talking
en
Talkin' Hawkin'
van
Pink Floyd
en in het intronummer van het album
Party Animals
van
Turbonegro
is zijn 'stem' te horen.
- Er is een Hawking-imitatie in de
digitale animatiefilm
Sausage Party
(2016). Een stukje kauwgom in een rolstoel stelt zich meerdere malen voor door op te noemen uit welke ingredienten hij bestaat ('Wie ben jij?' 'Sorbitol, malitol, xylitol. Oftewel kauwgom.')
- Hawking inspireerde de Franse singer-songwriter
Nolwenn Leroy
voor haar nummer
Stephen
, uitgebracht op haar album
Gemme
in 2017.
[15]
Referenties
- Bronnen
- Mlodinow, Leonard
(september 2020).
Stephen Hawking, een verhaal over vriendschap en zwarte gaten
. Jim Jansen, Veen Media, Amsterdam, 255 pag..
ISBN 978-90-8571-696-9
. NUR 917.
- Noten
- ↑
Stephen Hawking sera enterre au cote de Newton et Darwin a l'abbaye de Westminster
(
20 maart 2018
). Geraadpleegd op
12 augustus 2023
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
Mlodinow
Stephen Hawking
- ↑
Ferguson pag. 135-136
- ↑
a
b
(
en
)
Dobson R
(
22 juni 2002
).
An exceptional man
.
BMJ
324
(7352): 1478.
ISSN
:
0959-535X
.
PMID
12077030
.
PMC
1123440
.
DOI
:
10.1136/bmj.324.7352.1478
.
- ↑
Zieke Stephen Hawking zegt publieke optredens af
. NOS (
11 november 2015
).
Gearchiveerd
op
5 maart 2016
. Geraadpleegd op
4 juni 2016
.
- ↑
(
en
)
TBBT website - guest star Stephen Hawking
. TBBT (2018). Geraadpleegd op
14 maart 2018
.
- ↑
(
en
)
Stephen Hawking, renowned scientist, dies at 76
.
CNN
.
Gearchiveerd
op
25 augustus 2018
. Geraadpleegd op
15 maart 2018
.
- ↑
(
en
)
Stephen Hawking, modern cosmology's brightest star, dies aged 76
.
The Guardian
(
14 maart 2018
).
Gearchiveerd
op
24 augustus 2018
. Geraadpleegd op
18 maart 2018
.
- ↑
Onder de aanwezigen waren (volgens de BBC) acteur
Eddie Redmayne
, die Hawking speelde in de film
The Theory of Everything
, en
Brian May
, gitarist van
Queen
en astrofysicus.
- ↑
S.W. Hawking en Thomas Hertog,
'A smooth exit from eternal inflation?'
[dode link]
(online pdf),
Journal of High Energy Physics
04 (2018) 147 (Open Access; artikel gefinancierd door SCOAP3).
- ↑
https://www.theguardian.com/world/2013/may/08/stephen-hawking-israel-academic-boycott
- ↑
Stephen Hawking joins academic boycott of Israel, Harriet Sherwood en Matthew Kalman, The Guardian, 8 mei 2013
- ↑
(
fr
)
Stephen Hawking, un astrophysicien devenu icone de la culture populaire
.
Europe1
.
|