Station Alkmaar
, geopend op
20 december
1865
, is een
station
in de
Nederlandse
stad
Alkmaar
in de provincie
Noord-Holland
. Het station is een
Waterstaatstation van de derde klasse
en is een van de negen stations die ooit in deze klasse is gebouwd.
Het station werd in gebruik genomen met de opening van de spoorlijn
Den Helder
? Alkmaar. Dit was de tweede door de
Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij
(HSM) in gebruik genomen spoorlijn, na de
spoorlijn Amsterdam - Rotterdam
(de "Oude Lijn"). Het was een deel van de door de Staat der Nederlanden aangelegde
spoorlijn Den Helder - Amsterdam
(staatslijn K), aangelegd in 1865-1878.
Station Alkmaar in 1937
Het stationsgebouw van Alkmaar is een van de
standaardstations van de Staatsspoorwegen
, gebouwd in de jaren zestig van de 19e eeuw
[2]
. Van de vier nog aanwezige stations van het Type SS derde klasse bevinden de andere drie zich langs de
spoorlijn Harlingen - Nieuweschans
(staatslijn B). Dit betreft
Harlingen
(1863),
Leeuwarden
(1863) en
Winschoten
(1865). Het gebouw was ontworpen door de ingenieur
Karel Hendrik van Brederode
.
In tegenstelling tot de stations Harlingen en Winschoten zijn die van Alkmaar en Leeuwarden later grondig verbouwd. In Alkmaar werden in 1879 de beide uiteinden verhoogd. In 1908 zijn ook de vleugels ertussen verhoogd, zodat het hele gebouw twee verdiepingen kreeg. Aan het zuidelijke einde werd een korte aanbouw gemaakt, waardoor het station asymmetrisch is geworden. Voorts is het middengedeelte naar voren uitgebreid. In 1929 kwam ook aan de noordzijde nog een aanbouw tot stand. In de jaren zestig werd het middelste deel van de voorgevel ingrijpend gewijzigd. De stationshal kreeg een grotendeels uit glas bestaande voorzijde die het uiterlijk sterk veranderde.
Elektrificatie van het spoor en sluiting van de tramlijnen
[
bewerken
|
brontekst bewerken
]
De spoorlijn van Amsterdam naar Alkmaar werd in 1931
geelektrificeerd
. De lijn via
Heerhugowaard
naar Den Helder werd in 1958 elektrisch en die van Heerhugowaard naar Hoorn in 1974.
In 1896-1897 werd de
tramlijn Haarlem - Alkmaar
geopend, die station Alkmaar echter niet aandeed maar als eindpunt de Nieuwlandersingel had nabij het centrum, maar op loopafstand van het station. Deze reed tot 1924.
[3]
Van 1895-1931 had de
Tramlijn Het Schouw - Alkmaar
zijn eindpunt aan de noordzijde van het Noordhollandsche Kanaal, passagiers konden met een pont of een vlotbrug het station bereiken.
In de eerste helft van de twintigste eeuw reden vanaf het station ook
stoomtrams
naar Egmond aan Zee
,
naar Bergen aan Zee
en
naar Schagen
. Als laatste werd in 1955 de reizigersdienst naar Bergen aan Zee (bijgenaamd
"Bello"
) gesloten. Het traject naar Schagen bleef tot Warmenhuizen nog in gebruik voor goederenvervoer, en werd in 1968 ook voor goederen gesloten.
Aan de spoorlijn richting Heerhugowaard ligt sinds 1980 de halte
Alkmaar Noord
.
Alkmaar Station in 2016.
Van 9 maart 2014 tot 17 december 2015 is station Alkmaar verbouwd. Het station heeft een 12 meter brede traverse over de sporen gekregen die de stadsdelen daar beter met elkaar verbindt. Ook heeft de traverse liften gekregen zodat reizigers met kinderwagens, koffers, fiets, rolstoel of rollator gebruik ervan kunnen maken. De traverse is voorzien van OV-poorten en de overweg aan de oostkant van het station is gesloten. Hierdoor is de overstap tussen bus en trein langer geworden doordat mensen om moeten lopen via de traverse. Verder is er aan de centrumzijde een nieuwe fietsenstalling gebouwd met plaats voor 4000 fietsen en is het busstation vernieuwd. Aan de noordzijde is de Kruseman van Eltenweg verlegd om overlast voor omwonenden zo veel mogelijk te beperken. Dit creeerde ruimte voor mogelijke woningen en kantoren. Er ligt een parkeerterrein waar de kantoren hadden moeten komen. De traverse is ontworpen door architectenbureau
VenhoevenCS
.
In Alkmaar komen overdag voornamelijk
intercitytreinen
en de sprinter van Amsterdam naar Hoorn via Haarlem. De volgende
treinseries
stoppen in Alkmaar:
In 2016 is het busstation van station Alkmaar volledig gerenoveerd. De vertrekkende bussen staan op digitale borden aangegeven. Vanaf het busstation vertrekken bussen naar vele dorpen in het noorden van de provincie
Noord-Holland
. Het busvervoer rond Alkmaar wordt uitgevoerd door
Connexxion
in opdracht van de provincie Noord-Holland. De bussen rijden onder de merknaam/formule
Overal
, net als de overige bussen in de
concessie Noord-Holland Noord
. Binnen Noord-Holland Noord worden alleen
lagevloerbussen
ingezet. Naast de concessie Noord-Holland Noord rijdt er in Alkmaar een Qliner van Arriva Fryslan.
Een overzicht van de buslijnen op station Alkmaar per 30 maart 2024:
Lijn
|
Route
|
Via
|
Bijzonderheden
|
Connexxion
|
1
|
Alkmaar Station
- De Hoef
|
|
|
2
|
Daalmeer Rietschoot - Overdie Koelmalaan
|
't Rak, Huiswaard,
Alkmaar Station
, Centrum
|
|
3
|
Daalmeer Rietschoot -
Alkmaar Station
|
't Rak, Huiswaard, Station Noord
|
|
4
|
Daalmeer Rietschoot -
Alkmaar Station
|
De Horn, Vroonermeer, Station Noord
|
|
8
|
Alkmaar Station
- Overdie Koelmalaan
|
NWZG
|
|
10
|
Alkmaar Station
- Sint Pancras Kerkplein
|
Oudorp
|
|
123
|
Alkmaar Station
-
Alkmaar Station
|
West-Graftdijk, De Rijp, Grootschermer, Schermerhorn, Stompetoren
|
|
129
|
Alkmaar Station
- Purmerend Tramplein
|
Stompetoren, Schermerhorn, Noordbeemster, Middenbeemster, Zuidoostbeemster
|
|
151
|
Alkmaar Station
- Sint Maartenszee Goudvis
|
Schoorl, Groet, Camperduin, Petten
|
|
157
|
Alkmaar Station
- Schagen Station
|
Schoorldam, Warmenhuizen, Tuitjenhorn, Kalverdijk, Dirkshorn
|
|
160
|
Alkmaar Station
- Heerhugowaard Centrumwaard
|
|
|
162
|
Alkmaar Station
- Heerhugowaard Icaruslaan
|
|
|
163
|
Alkmaar Station
- Uitgeest Station
|
NWZG, Akersloot
|
|
165
|
Alkmaar Station
- Egmond aan Zee Busstation
|
Egmond aan den Hoef
|
|
166
|
Alkmaar Station
- Bergen Plein
|
|
|
167
|
Alkmaar Station
- Castricum Station
|
NWZG, Heiloo, Limmen
|
|
169
|
Alkmaar Station
- Oudkarspel Haagwinde
|
Broek op Langedijk, Zuid- en Noord-Scharwoude
|
|
250
|
Den Oever Busstation →
Alkmaar Station
|
Wieringerwerf, Middenmeer, Nieuwe Niedorp, Heerhugowaard
|
Spitslijn
|
251
|
Alkmaar Station
- Petten EHC
|
Sint Maartensvlotbrug, Sint Maartenszee, Petten
|
Sneldienst
|
260
|
Alkmaar Station
- Heerhugowaard Stadshart
|
|
Sneldienst
|
269
|
Alkmaar Station
- Oudkarspel Haagwinde
|
|
Sneldienst
|
606
|
Alkmaar Station
- Bergen Europese School
|
|
Scholierenlijn
|
660
|
Alkmaar Station
- Hogeschool Alkmaar
|
|
Scholierenlijn
|
N50
|
Alkmaar Station
→ Den Oever Busstation
|
Heerhugowaard, Nieuwe Niedorp, Middenmeer, Wieringerwerf
|
Nachtbus
, rijdt alleen op zaterdagnacht
|
N60
|
Alkmaar Station
- Heerhugowaard Centrumwaard
|
|
Nachtbus
, rijdt alleen op zaterdagnacht
|
Arriva
|
350
|
Alkmaar Station
- Leeuwarden Station
|
Heerhugowaard, Den Oever, Afsluitdijk
|
Qliner
|
Op het station zijn diverse winkels aanwezig, loketten voor trein en bus, een bewaakte en onbewaakte fietsenstalling, een toilet en bagagekluizen.
Het aantal door NS vervoerde reizigers (per gemiddelde werkdag) ontwikkelde zich sedert 2019 als volgt:
Jaar
|
Aantal reizigers
|
2019
|
22.018
|
2020
|
10.452
|
2021
|
10.725
|
2022
|
14.539
|
2023
|
15.851
|
- Informatie stations ontleend aan:
Stationsweb.nl
.
- H. Romers, De Spoorwegarchitectuur in Nederland, 1841-1938, Zutphen 1981
- C. Douma, Stationsarchitectuur in Nederland, 1938-1998, Zutphen 1998
Bronnen, noten en/of referenties
Spoorwegstations aan de spoorlijn
Alkmaar ? Hoorn
(Cursief: voormalig station)
-2,8:
Alkmaar
0,0:
Koedijk Splitsing
·
2,8:
Koedijk Noordeinde
·
6,1:
Schoorl
·
7,3:
Schoorldam
·
9,6:
Warmenhuizen
·
12:
Krabbendam
·
12,8:
Zijpersluis
·
14,9:
Burgerweg
·
18,9:
Sint- Maartensweg
·
22:
't Buurtje
·
23,3:
Schagerbrug
·
26,4:
Schagen De Loet
·
27,8:
Schagen