Staatslijn F
Roosendaal - Vlissingen
|
|
Totale lengte
| 74,4 km
|
Aangelegd door
| Staat der Nederlanden
|
Geopend
Roosendaal - Bergen op Zoom: 23 december 1863
Bergen op Zoom - Goes: 1 juli 1868
Goes - Middelburg: 1 maart 1872
Middelburg - Vlissingen: 1 november 1873
|
Huidige status
| in gebruik
|
Geelektrificeerd
| 1957
|
Aantal sporen
| 2
|
Baanvaksnelheid
| 140
km/u
|
Beveiliging of treinbeinvloeding
| ATB EG
|
Treindienst door
| NS
|
Traject
|
|
|
lijn
van
Lage Zwaluwe
|
|
|
lijn
van
Breda
|
|
|
werkplaats NS
|
|
|
Borchwerf Noord
|
|
0,0
|
Roosendaal
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lijn
naar
Antwerpen-Centraal
|
|
|
A58
E312
|
|
|
A58
E312
|
|
6,6
|
Wouw
|
|
|
A4
|
|
|
Philip Morris
|
|
|
|
|
|
Stamlijn Bergen op Zoom
1900-1972
|
|
12,5
|
Bergen op Zoom
|
|
|
Stamlijn Bergen op Zoom
1885-1987
|
|
|
|
|
|
Jansen Wagonbouw
|
|
|
tramlijn
Tholen
-
Antwerpen
opgebroken
|
|
|
stamlijn Bergen op Zoom
1987-2008
|
|
|
N289
(Reimerswaalweg)
|
|
18,4
|
Woensdrecht
|
|
|
Provinciegrens
Noord-Brabant
-
Zeeland
|
|
|
Spoorbrug
Schelde-Rijnkanaal
|
|
|
Spoorbrug over het Spuikanaal Bath
|
|
28,2
|
Rilland-Bath
|
|
|
N289
(Oude Rijksweg)
|
|
31,5
|
Krabbendijke
|
|
|
Oostdijk
|
|
38,2
|
Kruiningen-Yerseke
|
|
|
N673
(Zanddijk)
|
|
|
trace tot 1992
|
|
40,3
|
Vlake
|
|
|
tramlijn
naar veerhaven Hansweert
opgebroken
|
|
|
Vlakebrug
over het
Kanaal door Zuid-Beveland
|
|
|
trace tot 1992
|
|
44,1
|
Kapelle-Biezelinge
|
|
|
N289
(Viaductweg)
|
|
|
tramlijn
van
Wemeldinge
opgebroken
|
|
|
Kloetinge Postweg
|
|
|
|
|
49,2
|
Goes
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tramlijn Goes - Hoedekenskerke - Goes
|
|
|
remise
SGB
|
|
|
Stamlijn Goes
opgebroken
|
|
|
A256
|
|
|
's-Heer Hendrikskinderen
|
|
|
tramlijn
naar
Wolphaartsdijkse Veer
opg.
|
|
|
Oude Sloelijn
|
|
54,3
|
's-Heer Arendskerke
|
|
59,0
|
Noord Kraaijert
|
|
|
Nieuwe Sloelijn
|
|
64,5
|
Arnemuiden
|
|
|
Spoorbrug Arnemuiden
Arne
|
|
|
Industrieterrein Arnestein
opgebroken
|
|
|
N57
(Havenpoortweg)
|
|
68,3
|
Middelburg
|
|
71,0
|
Oost Souburg
|
|
72,0
|
Vlissingen Souburg
|
|
|
N288
(Sloeweg)
|
|
73,7
|
Vlissingen Stad
|
|
|
naar Scheepswerf De Schelde
opgebroken
|
|
|
tramlijn
van Koudekerke
|
|
|
tramlijn
van
Middelburg
|
|
74,4
|
Vlissingen
|
|
De
Zeeuwse Lijn
, ook wel
Lijn F
of
Staatslijn F
is de volgens de
Wet op de Aanleg van Staatsspoorwegen
van 18 augustus 1860 door de Staat der Nederlanden aangelegde spoorweg die de steden
Vlissingen
,
Middelburg
,
Goes
en
Bergen op Zoom
verbindt met
Roosendaal
. De spoorlijn kon worden aangelegd na de aanleg van de
Sloedam
en de
Kreekrakdam
, waarmee de eilanden
Walcheren
en
Zuid-Beveland
een verbinding over land kregen met de rest van
Nederland
. De lijn telt twee grote spoorbruggen: Een over het
Kanaal door Zuid-Beveland
en een over het
Schelde-Rijnkanaal
. Laatstgenoemde vaarverbinding werd ruim 100 jaar na de spoorverbinding geopend.
Het eerste deel,
Roosendaal
?
Bergen op Zoom
, werd geopend op 23 december
1863
en was de derde spoorlijn die door de
Staatsspoorwegen
in haar eerste jaar van bestaan in exploitatie werd genomen. Een kleine vijf jaar later op 1 juli
1868
, werd de lijn verlengd tot
Goes
en tussen 1 maart
1872
en 1 september 1873 werd in drie etappes het eindpunt
Vlissingen
bereikt.
In Vlissingen bestond aansluiting op de veerdienst naar
Engeland
, geexploiteerd door de
Stoomvaart Maatschappij Zeeland
. Deze veerdienst werd opgericht naar aanleiding van de aanleg van de spoorlijn. De Zeeuwse lijn was hiermee een belangrijke schakel in de snelste verbinding tussen
Berlijn
en
Londen
. Vooral in de periode tot de
Eerste Wereldoorlog
reden rechtstreekse boottreinen tussen Vlissingen en Berlijn. Diverse vorsten en diplomaten maakten vanwege het comfort gebruik van deze treinen. Het station van Vlissingen kende om deze reden zelfs een koninklijke wachtkamer. Na de Eerste Wereldoorlog kwam de nadruk meer op het toeristenvervoer te liggen. Al voor de
Tweede Wereldoorlog
werd de veerdienst wegens oorlogsdreiging gestaakt. Na de Tweede Wereldoorlog werden de belangrijkste veerverbindingen met Engeland naar
Hoek van Holland
verplaatst en verdwenen de boottreinen definitief uit Vlissingen.
Naast het internationale belang, was de Zeeuwse lijn uiteraard ook van belang voor de regio. Vanuit Goes werden in
1927
door de
Spoorweg-Maatschappij Zuid-Beveland
dan ook drie aansluitende tramlijnen aangelegd. Een naar
Hoedekenskerke
en
Borssele
, een lijn naar
Wemeldinge
en een naar
Wolphaartsdijk
. De komst van de autobus zorgde er echter voor dat nog geen vijf jaar later de diensten op deze lijnen alweer drastisch werden ingekrompen en na de Tweede Wereldoorlog was het al snel gedaan met de reizigersdienst op deze lijnen. Het goederenvervoer bleef nog wel enkele jaren bestaan, voornamelijk voor het vervoer van landbouwproducten. Het traject ‘s Heer Arendskerke ? Hoedekenskerke werd in
1966
onderdeel van de eerste
Sloelijn
. De lijn naar Hoedekenskerke wordt sinds
1972
geexploiteerd als museumlijn door de
stoomtrein Goes - Borsele
.
Tijdens de
Watersnood van 1953
kwam een deel van de Zeeuwse lijn onder water te staan. Nabij
Kruiningen
was een stuk spoorlijn waar alleen bij laagwater treinen konden rijden. Dit lijngedeelte stond toen bekend als
badkuipspoorweg
.
De lijn Roosendaal ? Vlissingen werd in
1956
geelektrificeerd
. Sindsdien rijden er rechtstreekse elektrische treinen via
Rotterdam
naar
Amsterdam
. Tot mei 1994 reden er ook rechtstreekse treinen via
Breda
en
Arnhem
naar
Zwolle
. Na het invoeren van de nieuwe consequente dienstregeling van
Spoorslag '70
reed over de Zeeuwse lijn het ene half uur een intercity richting Rotterdam en Amsterdam en het andere half uur een stoptrein die na Roosendaal als intercity doorreed naar Zwolle. Vanaf eind jaren 80 werd deze laatstgenoemde dienst steeds vaker opgesplitst. In mei 1994 reed de laatste rechtstreekse trein tussen Vlissingen en Zwolle.
In de herfst van 2023 werden talrijke spoorverzakkingen vastgesteld als gevolg van de overvloedige regen in de maand november. Het grootste deel van de lijn bevindt zich op
kleigrond
. De verzakkingen kwamen voor tussen Rilland-Bath en Arnemuiden, maar initieel moest de hele spoorlijn eerst onderzocht worden en was er een snelheidsbeperking opgelegd voor de hele spoorlijn. Hierdoor moest de treindienst ingekrompen worden tot een stoptrein per uur met beperkte snelheid.
[1]
Na herstelwerkzaamheden in december kon de volledige dienstregeling hersteld worden. In januari 2024 zullen de laatste spoorverzakkingen die de treinsnelheid beperken hersteld worden.
[2]
Net als langs de andere spoorlijnen van de eerste staatsaanleg verschenen ook langs Staatslijn F de
standaardstations van de Staatsspoorwegen
.
Station Vlissingen Souburg
is het enige station aan deze spoorlijn dat niet tijdens of vlak na de opening van het traject in gebruik is genomen. De
voorstadshalte
werd geopend in 1986. Tot aan de Tweede Wereldoorlog had Vlissingen ook twee stations, waarvan
Vlissingen Haven
op de locatie van het huidige station Vlissingen lag; station
Vlissingen Stad
werd gesloten. Ook voor een aantal kleinere stations, waaronder die van
's-Heer Arendskerke
,
Wouw
en
Woensdrecht
, viel in de loop der jaren het doek.
Van de oorspronkelijke stationsgebouwen zijn er langs Staatslijn F opvallend veel bewaard gebleven. De gebouwen van Middelburg, Arnemuiden, Kapelle-Biezelinge, Kruiningen-Yerseke en Krabbendijke stammen uit het jaar van opening, hoewel aan deze stations diverse kleine en grote verbouwingen hebben plaatsgevonden.
Hieronder een overzicht van alle stations langs de lijn (cursief: voormalig station):
Station
|
Geopend
|
Huidig gebouw
|
Roosendaal
|
1854
|
1949,
NS
, 3e gebouw, uniek ontwerp van
Van Ravesteyn
|
Wouw
|
1863
|
geen, gebouw gesloopt in 1961, station gesloten in 1940 en van 1938-1940
|
Bergen op Zoom
|
1863
|
1971, NS, 2e gebouw, uniek ontwerp van
Douma
|
Woensdrecht
|
1868
|
geen, gebouw gesloopt in 1944, station gesloten in 1938
|
Rilland-Bath
|
1872
|
geen, gebouw gesloopt in 2006
|
Krabbendijke
|
1868
|
1863,
SS
, 1e gebouw,
type SS 5e klasse
|
Oostdijk
|
1868
|
geen, station gesloten
|
Kruiningen-Yerseke
|
1868
|
1863, SS, 1e gebouw, type SS 5e klasse
|
Vlake
|
1870
|
geen, gebouw gesloopt in 1960, station gesloten in 1933
|
Kapelle-Biezelinge
|
1868
|
1863, SS, 1e gebouw, type SS 5e klasse
|
Goes
|
1868
|
1982, NS, 2e gebouw, uniek ontwerp van
Van der Gaast
|
's-Heer Arendskerke
|
1872
|
geen, gebouw gesloopt in 1963, station gesloten in 1946 en van 1938-1945
|
Lewedorp
|
1877
|
geen, gebouw gesloopt in 1965, station gesloten in 1946 en van 1938-1945
|
Arnemuiden
|
1872
|
1871, SS , 1e gebouw,
type SS 4e klasse
|
Middelburg
|
1872
|
1870, SS , 1e gebouw,
type SS 3e klasse
|
Oost Souburg
|
1872
|
geen, gebouw gesloopt in 1954, station gesloten in 1945
|
Vlissingen Souburg
|
1986
|
geen, gebouw gesloopt in 2007
|
Vlissingen Stad
|
1872
|
geen, gebouw gesloopt in 1950, station gesloten in 1894
|
Vlissingen
|
1873
|
1950, NS, 3e gebouw, uniek ontwerp van Van Ravesteyn
|
Voor passagiers rijden er 1x per uur een
sprinter
en 2x per uur een
intercity
over de Zeeuwse Lijn. De stations
Vlissingen
,
Vlissingen Souburg
,
Middelburg
,
Arnemuiden
,
Goes
,
Kapelle-Biezelinge
,
Kruiningen-Yerseke
,
Krabbendijke
,
Rilland-Bath
,
Bergen op Zoom
en
Roosendaal
worden bediend volgens het treinserietabel hieronder.
In 2006 werden de stoptreinstations (Arnemuiden, Kapelle-Biezelinge, Krabbendijke en Rilland-Bath) met sluiting bedreigd. Omdat de dorpen daarmee hun aansluiting op het spoorwegnet kwijt zouden zijn, werd de leefbaarheid van deze dorpen, waarin veel forensen wonen, bedreigd: vervoer naar werk en met name onderwijsinstellingen zou aanmerkelijk langer duren waarmee ontvolking dreigde. In de dienstregeling 2013 is de
Beneluxtrein
, die in Roosendaal aansluiting gaf op de vroegere stoptrein naar Vlissingen opgeheven. Om te voorzien in die leemte rijdt met ingang van de dienstregeling 2013 de vroegere intercity Amsterdam-Dordrecht door naar Roosendaal en vandaar als stoptrein naar Vlissingen, en in 2013 is ook de intercity Vlissingen-Amsterdam (eveneens met ingang van de dienstregeling 2013 Vlissingen-Lelystad) op de Zeeuwse lijn stoptrein geworden.
Naast
passagierstreinen
rijden er veel
goederentreinen
over de lijn. Deze goederentreinen hebben als belangrijkste bestemming het haven- en industriegebied
Vlissingen-Oost
(Sloegebied). Het Sloegebied is vanaf de Zeeuwse lijn te bereiken via een aftakking ten westen van Goes, de zogenaamde Sloelijn. In 1966 werd de eerste
Sloelijn
geopend. Deze lijn maakte voor een belangrijk deel gebruik van de oude
tramlijn Goes - Hoedekenskerke - Goes
. De spoorlijn liep hierdoor vlak langs bebouwd gebied en kende veel overwegen. In 2008 werd de
nieuwe Sloelijn
geopend. Dit nieuwe traject heeft ongelijkvloerse kruisingen en is
geelektrificeerd
.