De
Spijker
is een
homobar
aan de
Kerkstraat
4 in de binnenstad van
Amsterdam
. De zaak werd in
1979
geopend en beschikte in de loop der jaren o.a over een
darkroom
, een
restaurant
en een klein
theater
. Aanvankelijk was de Spijker gericht op
leermannen
, sinds de jaren 2010 komt er een gemengd
lhbt
-publiek.
De Spijker wordt ook wel de "oudste homobar" van Amsterdam genoemd, maar dat is een definitiekwestie, want
Cafe 't Mandje
opende al in 1927, maar was tussentijds jarenlang gesloten, en de
Amstel Taveerne
bestaat sinds 1964, zij het sinds 2007 onder een nieuwe naam.
Aan de Kerkstraat 4 opende in het voorjaar van 1978 een op homo's gericht dagcafe genaamd Flore.
[1]
Deze zaak werd per 1 maart 1979 opgevolgd door de Spijker,
[2]
die geopend werd door de Israelier Avi Ben-Moshe en zijn Nederlandse vriend Peter Koningshausen. Zij hadden elkaar eind jaren zestig ontmoet in homodiscotheek
DOK
en namen samen hotel Orfeo in de
Leidsekruisstraat
14 over om er een groot
homohotel
van te maken.
[3]
Vervolgens wilde Ben-Moshe een eigen bar en daarvoor kochten ze een leegstaand pand in de
Kerkstraat
, die destijds als de belangrijkste homo-uitgaansstraat van Amsterdam gold.
Naar het voorbeeld van gay bar The Spike in
New York
kreeg ook De Spijker in Amsterdam een
poolbiljart
achter in de zaak, een tv-scherm waarop
pornovideo
's werden vertoond en een
open haard
tegenover de bar - een indeling die tot op heden hetzelfde gebleven is. Op de bovenverdieping was aan de voorkant aanvankelijk een klein restaurant met achterin de toiletten en een
darkroom
. Deze laatste werd later omgevormd tot
rookruimte
annex een "plek om te spelen".
In 1983 werd de Spijker overgenomen door Raphael Brandow van het American Repertory Theater (ART), een toneelgroep die voornamelijk stukken met homoseksuele thema's opvoerde. Deze groep trad al vanaf 1980 vanaf de pooltafel in de bar op, maar na de overname kon Brandow het restaurant op de bovenverdieping ombouwen tot een klein theater met 65 stoelen, dat in oktober 1983 door de Amerikaanse toneelschrijver
Edward Albee
werd geopend.
[4]
In deze periode was de bar nog hoofdzakelijk gericht op mannen met een
leerfetisjisme
en mannen in
jeans
en met snorren.
[5]
Dat was ook de stijl van de dichter
Jim Holmes
die op 4 november 1983 in het theatertje boven de Spijker een symposium over
homoseksualiteit
in de literatuur organiseerde onder de naam
Vriendjespoetiek
.
[6]
Het theater was echter niet rendabel en toen er als gevolg van de ziekte
aids
ook bij de bar minder klanten kwamen, werd de financiele situatie dusdanig slecht dat Brandow de zaak in 1987 verkocht.
De nieuwe eigenaar was wederom een Amerikaan, namelijk Tony DeRosa, die als barkeeper in de zaak werkzaam was en eerder in
San Francisco
in de bekende leerkroeg The Ambush had gewerkt. Hij wist de Spijker weer nieuw leven in te blazen en liet voortaan ook vrouwen toe in de voorheen aan homomannen voorbehouden bar.
De kale stenen muren betimmerde hij met de houten planken die hij had opgekocht van de gesloten homobar Wells Fargo Saloon aan de
Nieuwezijds Voorburgwal
en als liefhebber van
tekenfilms
plaatste DeRosa naast de tv met homoporno een tweede tv voor zijn favoriete cartoons en animatiefilms. De lege theaterruimte verhuurde hij aan de groep Amsterdam Jacks om daar de eerste
safe sex
-feesten te organiseren. Daarbij mochten de bezoekers elkaar alleen
aftrekken
, zodat deze feesten ook wel bekend stonden als
jack-off parties
.
In 1992 verkocht DeRosa de Spijker weer om zich bezig te gaan houden met het uitgeven van
Trash in the Streets
, een gratis Engelstalig krantje voor homotoeristen, voornamelijk gericht op het uitgaansleven en dan speciaal op de leer-, rubber- en SM-scene. Het blad werd in 1995 omgedoopt tot
Gay News
en bestaat alszodanig nog steeds.
De Spijker was ondertussen overgenomen door de uit
Texas
afkomstige Gordon Miller, die de zaak had leren kennen tijdens zijn vakanties en die na het overlijden van zijn vriend naar Amsterdam verhuisd was. Miller overleed in augustus 2006, waarna de bar in handen kwam van Paul Tarrant, tot september 2014 samen met Ton van Bokhoven.
[7]
Onder de huidige eigenaar richt de Spijkerbar zich met uiteenlopende activiteiten op een gevarieerd en enigszins alternatief publiek: zo is er in 2018 naast een dagelijks
happy hour
een poolcompetitie, een
bingo
op zaterdagmiddag gepresenteerd door
travestie-artiest
Miss Didi Licious en op donderdag een
pre-party
voor de clubavond Blue in
fetishclub
chUrch even verderop in de Kerkstraat. Ten slotte is er eens in de maand een
lesbische
feestavond onder de naam Lesbique.
[8]
Ook worden vanuit de bar het homorugbyteam ARC Amsterdam Lowlanders en Rainbow Squash Amsterdam gesponsored.
[9]
In 2018 vierde de Spijker zijn 40-jarig jubileum en voer als zodanig, als enige Amsterdamse homobar, met een grote boot mee in de Canal Parade van
Pride Amsterdam
.
[10]
Per 1 april 2020 werd de zaak overgenomen door Steven en Tomas, die de darkroom op de bovenverdieping verbouwden tot een "playroom" waar bezoekers kunnen
cruisen
en werd onder meer een nieuw fetish-evenement gepland.
[11]
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Zie de
advertentie van Flore
in de digitale collectie van IHLIA LGBT Heritage.
- ↑
Zie de
advertentie van de Spijker
in de digitale collectie van IHLIA LGBT Heritage; op de
eigen website
wordt echter 15 april 1978 als openingsdatum genoemd.
- ↑
Hotel Orfeo o.a. alszodanig vermeld in "GA, A Monthly Gay Magazine", nr. 26, februari/maart 1988.
- ↑
Zie bijv. de recensie "
Lester is een talent
", in Het Parool, 13 december 1983.
- ↑
Paul Verstraeten, & Erik Marcus, "Amsterdam in je kontzak, een homo-stadsgids", Amsterdam 1985, p. 167.
- ↑
Holmes, Jim
,
Archief Jim Holmes
.
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis
. Geraadpleegd op
12 maart 2024
.
- ↑
Drimble.nl:
Gegevens De Spijker BV
- ↑
Vrije Tijd Amsterdam:
Spijker Bar: Proudly Serving the Gay Community since 1978
, 26 juli 2018.
- ↑
Oebele Kooistra,
Bingo onder porno en slapstick
, in: Gay News, nr. 305, januari 2017, p. 34-36.
- ↑
Oebele Kooistra,
De Spijker Bar, al veertig jaar een baken in de Amsterdamse homo-scene
, in: Gay News nr. 323, juli 2018, p. 26-27.
- ↑
"Twee kersverse nieuwe eigenaren voor De Spijkerbar", in: Gay News, nr. 344 (april 2020), p. 12.
|