Smolensk
(
Russisch
: Смоленск, uitspraak [sm??l?ensk]
?
;
Wit-Russisch
: Смаленск,
Smalensk
;
Pools
: Smole?sk) is een stad in het westen van
Rusland
, gelegen aan de rivier
Dnjepr
. Het is het bestuurlijke centrum van de
oblast Smolensk
en heeft ruim 300.000 inwoners.
De beschermheilige van de stad is de heilige
Abraham van Smolensk
.
De stad is genoemd naar de rivier de
Smolnja
, maar de oorsprong van die naam is minder duidelijk. Mogelijk is deze ontstaan uit het woord
smola
dat
teer
of
hars
betekent. In de regio groeien veel naaldbomen; het was daarom een belangrijk verwerkingscentrum van hars. Een alternatieve verklaring zou kunnen zijn de verwantschap met het Slavische woord
smol
, dat 'donkere grond' betekent.
De stad ligt in Europees Rusland aan de oevers van de Dnjepr. De rivier stroomt van oost naar west en verdeelt de stad in een noordelijk (Zadneprove) en zuidelijk (centrum) deel. Het centrum is het oudste deel van de stad. In de stad en de omgeving komen diverse zijrivieren in de Dnjepr uit. De stad ligt op zeven heuvels. Het ligt op zo'n 360 kilometer ten west-zuid-westen van
Moskou
.
Smolensk kent een
vochtig continentaal klimaat
. De zomers zijn koel en regenachtig en de winter is lang maar niet bijzonder koud. Volgens waarnemingen in de periode 1981-2010 was de gemiddelde jaarlijkse temperatuur 5,4°С; februari is de koudste maand met een gemiddelde van ?6,4°С en juli de warmste maand met 17,8°С. De gemiddelde jaarlijkse neerslag is zo'n 738 millimeter. De overheersende windrichting ligt tussen het westen en zuiden.
Smolensk is in 863 gesticht.
[1]
In 882 was het de hoofdstad van de Slavische
Krivitsjen
(Кривич), toen het door
Oleg de Wijze
van
Novgorod
werd veroverd. Smolensk wordt voor het eerst genoemd in het geschrift
De Administrando Imperio
(950) van de
Byzantijnse
keizer
Constantijn VII
, waarin Smolensk als een belangrijk fort van de
Roes
werd genoemd.
In 1054 werd het
vorstendom Smolensk
gesticht. Vanwege de strategische positie tussen
Polen
,
Litouwen
en
Moskou
groeide de stad snel. Aan het einde van de twaalfde eeuw was het vorstendom een van de machtigste in Oost-Europa, dat
Kiev
vaak overschaduwde. In die tijd werden vele kerken gebouwd in Smolensk. De belangrijkste zijn de kerk van de heilige
Petrus
en
Paulus
(uit 1146, herbouwd na oorlogsschade), de kerk van
Johannes de Doper
(1180, ook deels herbouwd) en de Svirskaja (1197, origineel), volgens tijdgenoten het mooiste gebouw ten oosten van
Kiev
.
Machtswisselingen in de late Middeleeuwen en de Tijd der Troebelen
[
bewerken
|
brontekst bewerken
]
Smolensk werd in de 14e eeuw steeds meer een pion in de machtsstrijd tussen Litouwen en Moskou.
Vytautas de Grote
nam de stad in in 1395, 1404 en 1408. De stad werd ingelijfd in het vorstendom Litouwen. Sommige Russisch gezinde edelen vluchtten naar Moskou, anderen gingen naar
Vilnius
. Met een bevolking van enkele tienduizenden was Smolensk de grootste stad in het vorstendom. Het leverde drie regimenten voor de
slag bij Grunwald
, waar Vytautas de
Duitse Orde
versloeg.
In 1514 werd Smolensk ingenomen door
Vasili III van Moskou
. Om deze gebeurtenis te eren, werd in Moskou het
Novodevitsji-klooster
gesticht, dat aan de
icoon
van de Madonna van Smolensk is gewijd. Tsaar
Boris Godoenov
versterkte de stad laat in de 16e eeuw om de Polen en Litouwers terug te dringen. Het stenen
kremlin
, gebouwd tussen 1597 en 1602, is het grootste van Rusland, met opmerkelijk dikke muren en vele wachttorens. Desondanks werd de stad in 1611 door het
Pools-Litouwse Gemenebest
ingenomen na een 20 maanden durende belegering, bekend als het
Beleg van Smolensk
. In 1632 probeerde Moskou Smolensk weer in te nemen tijdens de
Smolenskoorlog
, maar de Russische troepen werden verslagen door
Władysław IV van Polen
, hetgeen tot het
Verdrag van Poljanovka
in 1634 leidde. In 1654 werd Smolensk weer ingenomen door de Russen, nadat het Pools-Litouwse gemenebest zwaar te lijden had gehad van een burgeroorlog (
Chmelnytsky-opstand
) en een invasie van
Zweden
(
Zweedse Zondvloed
).
Door zijn al eerder genoemde strategische ligging is Smolensk altijd het toneel geweest van hevige veldslagen. In 1812 kwam
Napoleon
bij Smolensk aan, waar de
Eerste Slag bij Smolensk
plaatsvond. Deze slag, gewonnen door Napoleon, is later door
Lev Tolstoj
in zijn roman
Oorlog en Vrede
beschreven. In totaal verloren ongeveer 20.000 man het leven.
Na de
Russische Revolutie
en de
Vrede van Brest-Litovsk
werd Smolensk opgeeist door de
Wit-Russische Nationale Republiek
. In 1919 werd deze bezet door de
Russische Sovjetrepubliek
. Op 1 januari 1919 werd in Smolensk de
Wit-Russische Sovjetrepubliek
uitgeroepen. Later werd Smolensk aan de Russische Sovjetrepubliek toegekend.
In de
Tweede Wereldoorlog
was Smolensk in 1941 weer het toneel van een grote veldslag. Doordat de stad in deze
Tweede Slag bij Smolensk
zo lang stand hield, konden de Russen de verdedigingslinies rondom
Moskou
op orde brengen. Voor de verdediging van de stad, waarbij 93% van de stad werd verwoest en het originele icoon (toegeschreven aan
Lucas
) verloren ging, werd Smolensk in 1985 de status van
heldenstad
toegekend.
Op 10 april 2010 stortte bij het
militair vliegveld van Smolensk
een Pools regeringsvliegtuig neer
. Alle inzittenden, onder wie de Poolse president
Lech Kaczy?ski
, kwamen daarbij om het leven. De Poolse regeringsdelegatie zou in de buurt van Smolensk de herdenking van het
bloedbad van Katyn
bijwonen.
- Kloosters
:
- Hemelvaartklooster
- Transfiguratieklooster
- Drievuldigheidsklooster
- Kathedralen/Kerken:
- Kathedraal van de Ontslapenis van de Moeder Gods
(1677-1740)
- Epifaniekathedraal (1760)
- Petrus en Pauluskerk (XIIe eeuw)
- Aartsengel Michaelkerk (1191-1194)
- Kerk van de Heilige Barbara (XVIIIe eeuw)
- Kerk van de Heilige Maagd (1789-1794)
- Verlosserskerk (1776)
- Transfiguratiekerk (1766-1768)
- Kerk van de Heilige Nicolaas (1745-1748)
- Kerk van Johannes de Voorloper (1688-1703)
- Poortkerk van de Moeder Gods van Bescherming (1811-1812)
- Sint Joriskerk (1782)
- Sint Joriskerk (1810)
- Verrijzeniskerk (1765)
- Annunciatiekerk (1773-2774)
- Tichonkerk (1865)
- Kerk van de Nieuwe Martelaren en Belijders in Rusland (1996-2001)
- Kremlin
Bronnen, noten en/of referenties
|