Slee
|
|
Aandrijving
|
voortgetrokken
|
Snelheid
|
5-8 km/u
|
Beschikbaarheid
|
algemeen
|
Infrastructuur
|
sneeuw
,
ijs
|
Doelgroep
|
recreatie
,
sport
|
|
Met een slede wordt de deksteen van een
graf
naar een
begraafplaats
boven op de
heuvel
gesleept, West-
Soemba
, 1930,
Wereldmuseum Amsterdam
.
Traditionele personenslede in
Funchal
,
Madeira
(1934)
Rusland
, rendierslee, ca. 1900
Een slee op het
Baikalmeer
, ca. 1890
Een
slee
(of
slede
) is een
voertuig
dat kan worden voortgetrokken, door
mensen
of door
trekdieren
, zoals
rendieren
en
paarden
, over een glad oppervlak (meestal
sneeuw
of
ijs
). Een slee heeft aan de onderzijde
evenwijdige
glijders (smalle gebogen latten met
ijzeren
beschermstrippen) waardoor deze gemakkelijk kan glijden.
Het gebruik van sleden behoort tot de oudste manieren waarop mensen hun lasten hebben voortbewogen. Lang voor de uitvinding van het wiel gebruikten nomadische stammen in
Siberie
en
Lapland
deze methode om zich te verplaatsen. Ook door
prairie
-
indianen
werd lange tijd een dergelijke methode gebruikt om hun bezittingen naar een andere plek te verslepen. Er wordt van uitgegaan dat de
neanderthalers
geen sleden konden maken en hierdoor beperkt waren in hun mogelijkheden.
[1]
In grote steden bestond in de
19e eeuw
een bepaald type koetsjes zonder wielen, die "toeslede" werden genoemd. De glijders van deze
sleepkoetsen
, die in grote steden werden gebruikt voor het vervoer van lasten zoals bier
vaten
, werden met
vettige
lappen glad gehouden.
Sinds februari 2024 wordt sleeen genoemd en beschreven in het Netwerk van het
Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland
.
De eenvoudige slee is een geliefd kinderspeeltuig in de
winter
. Het kind laat zich trekken door een ander of glijdt van een
heuvel
af (dit wordt gerekend tot het
kinderspel
).
In
Duitse
berggebieden (
Eifel
,
Zwarte Woud
,
Harz
) bestaat een vorm van zomerrecreatie met sleden: men kan in het
gebergte
de helling bestijgen en vervolgens weer afdalen met een
rodelbaan
(Duits:
Sommerrodelbahn
).
In
skigebieden
in diverse
Alpenlanden
kunnen tochten per
arrenslee
worden gemaakt als toeristische attractie. Dit soort slede wordt in
Duitsland
soms een "sociable" genoemd. Omdat deze sleden snel maar vrijwel geruisloos over de sneeuw voortbewegen, zijn de gebruikte paardentuigen meestal voorzien van een riem met
belletjes
, zodat wandelaars op tijd uit de weg kunnen gaan.
Noord-Amerikaanse
arrensleden zijn vaak stuurbaar doordat ze met twee paar glijders uitgerust zijn.
Een naam voor een
Friese
tweepersoonsslede die veelal dat door een
Fries paard
wordt getrokken is
arrentikker
.
Er bestaan verschillende typen sleden:
Het woord "slede" wordt ook in de machinebouw gebruikt, waarbij het een inrichting betreft waardoor een bepaald onderdeel in een rechte lijn kan verschuiven. Men vindt een slede bijvoorbeeld bij een
draaibank
, waar het werkstuk moet kunnen verschuiven. Ook een
cd-speler
heeft een slede, waarlangs de houder met de cd naar binnen of naar buiten kan worden geschoven.
- Een
limousine
wordt soms ook wel een slee genoemd.
- De Engelse woorden
sleigh
en
sledge
zijn verbasterde leenwoorden uit het Nederlands.
[2]
-
Slee in het openluchtmuseum
Erve Kots
-
-
-
-
Een ijsslede met zeil van een Noordpoolexpeditie rond 1895.
-
Historia de gentibus septentrionalibus; Olaus Magnus, 1555
-
Kinderslee uit
Das festliche Jahr in Sitten, Gebrauchen und Festen der germanischen Volker
, 1863
-
Bromslee, Haarlem, 1952
Bronnen, noten en/of referenties
|